Çocuklar ‘doğruluğun ve güvenin’ izini daha iyi sürüyor

Çocuk deyip geçenler dikkat. Sosyal öğrenme becerileri sanıldığından çok daha güçlü. Kendinden emin kişilerden öğrenmeyi yeğliyorlar. Üstelik bununda da yetinmeyip o kişinin kendinden emin tavrının geçmişte söylediklerinin doğruluğu ile ne denli eşleştiğinin izini de sürüyorlar. Bunu 4-5 yaşındakiler bile rahatlıkla yapıyor. 

Ayrıca yeni bir şeyler öğrenme konusunda, geçmişte kendilerinden aşırı düzeyde emin bir tavır sergileyen kişilerden de kaçınabiliyorlar. PLOS ONE dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, küçük çocukların insanları izleyerek ve karşılaştırmalar yaparak bir ölçümlemeye gittiklerini ortaya koyan türünün ilk örneği oldu. Araştırma kapsamında, yaşları 3 ile 12 arasında değişen 662 çocuğa üç aşamalı bir deney uygulandı. 

Çocuklara hem kimi oyuncuların kendinden emin olduklarının haklı ve haksız gerekçelere dayandırıldıkları video kayıtları hem de kimi oyuncuların kararsızlıklarının da haklı ve haksız gerekçelere dayandırıldığı kayıtlar izletildi. Ve çocuklardan kimlerden yeni sözcükler öğrenmeyi yeğlediklerini ve kimleri daha zeki bulduklarını belirtmelerini istediler. 

Deneylerin ardından araştırmacılar çocukların, bir kişinin kendinden emin olup olmadığını haklı gerekçelere dayandırma (kendi bilgi düzeyleriyle eşleştirme) konusunda daha atik davranabilecekleri, ancak bir kişinin sergilediği kararsızlığın da haklı bir gerekçesi olabileceğini öğrenme konusunda biraz daha zorlanabilecekleri sonucuna vardılar.

İPUÇLARINA ODAKLI

Bunun nedeni son derece önemli. Çünkü çocuklarda beyin yanlış bilgilerden çok, ipuçlarına odaklanmak üzere programlanmış durumda. Bir başka deyişle, çocukların haklı olarak kararsız davranan kişilere güvenmeyi öğrenmeleri herhangi bir gerekçe olmaksızın kendilerinden emin davranan insanlara güvenmemeyi öğrenmelerinden çok daha güç olabiliyor. 

Araştırmayı yürüten British Columbia Üniversitesi ruhbilim doçentlerinden Susan Birch, “Artık çocukların başkalarından bir şeyler öğrenme konusunda sandığımızdan çok daha becerikli olduklarını biliyoruz” diyor. Birch, çocuklara özgü bu becerinin onların yanlış bilgiler edinme olasılığını azalttığına ve sonuçta en doğru bilgilere ulaşmalarına olanak tanıdığına dikkat çekiyor. İlginç bir biçimde, böylesine incelikli akıl yürütme becerilerine sahip olmalarına karşın, küçük çocukların yine de güven ve onun karşıtı olan kararsızlık kavramına sekiz yaşına geldiklerinde bileyetişkinlerden farklı bir anlayışla yaklaştıkları görülüyor. 

Birch, “Görünüşe bakılırsa çocuklar kararsızlığı, kendinden emin olmanın karşıtı olarak değil, farklı bir kavram olarak ele alıyorlar. Kararsızlığın ne demek olduğunu tam anlamıyla kavrayamadıklarından, bir kişinin kendinden emin olup olmadığını değerlendirmek amacıyla başvurdukları çıkarsamalar kararsızlık için geçerli olmuyor” diyor. 

Araştırmadan elde edilen bu veriler ışığında, uzmanlar ana babalara ve eğitmenlere yalnızca çocuklara aktardıkları bilgilere özen göstermekle kalmayıp, aynı zamanda bu bilgileri onlara nasıl aktardıklarına da önem vermelerini öneriyor ve bunun uzun erimde güvenilirliklerini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebileceğine dikkat çekiyorlar.

Young Children Prefer to Learn from Confident People / Science Daily