Cumhuriyet 3. havalimanına ulaşım ihalesini kimin kazanacağını yazmıştı: Ulaşım da yandaşa!

İstanbul Üçüncü Havalimanı’na 10 yıl süreyle taşımacılık yapacak şirketin İETT Genel Müdürlüğü tarafından bugün ihaleyle belirlenecek olması, gözleri hava taşımacılığında yaşanan tekelleşmeye çevirdi. Şehrin uzak bir noktasına inşa edilen yeni havalimanına ulaşmak isteyen yurttaşlar, İBB’nin işletmesi gereken otobüs hatlarına değil de, ihaleyi kazanan özel bir şirketin taşımacılığına ödeme yapmak zorunda kalacak. Bu ödeme Pendik’ten gelecek yurttaş için 30 TL’yi bulurken, en yakın mesafe olan Kemerburgaz’daki bir yurttaşa da 12 TL’ye mâl olacak. Ancak söz konusu otobüs seferlerinin kalkış noktalarına gitmek için de ek ulaşım bedelleri olduğu düşünüldüğünde, yaşanan bu rant, fiyatı katlayarak tüketicinin cebini yakacak.

Tepki yağdı

Yeni havalimanına sağlanacak otobüs seferi hatlarının ihaleyi kazanan şirket tarafından sağlanacak olmasına, bizzat İstanbul Büyükşehir Belediyesindeki (İBB) bir isimden tepki geldi. “Bu seferleri neden 150 yıllık tarihi olan İBB yapmıyor da ihaleye açıyorlar” diyen İBB Meclis Üyesi Hakkı Sağlam, “Getirisi çok büyük bir iş. AKP’nin istemediği bir firma zaten ihaleye katılamaz. Katılırsa da ihale bedelini ‘zararına görünsün diye’ maliyete yakın tutuyorlar. Kendilerine yakın firma kazandıktan sonra da o firma kâr etsin diye yüzde 20 artış yapıyorlar” dedi.

Toplu taşıma olmalı

Benzer bir durumun Üsküdar-Ümraniye metro hattında yaşandığını anımsatan Sağlam, “Söz konusu metro 573 milyon Avro’ya ihale edilmişti. 24 ay sonra 112 milyon Avro keşif artışı getirdiler. Bu artışın neden olduğunun Meclis’te soru önergesiyle sorulması üzerine de bir açıklama getiremediler ve kamuoyuna da bir açıklama yapamadılar” diye konuştu.

Diğer dünya ülkelerinde havalimanlarına ulaşımın metro ile sağlandığını ifade eden Tüketiciyi Koruma Derneği (TükoDer) Genel Başkan Yardımcısı Şükran Eroğlu, Türkiye’de özel otobüs seferleri ile rant yolunun açılmasına ilişkin, “Bu durum kendisini destekleyen şirketle iş yapmayı, yani yandaşlığı ön plana çıkararak hizmet kalitesini öldürürken, tüketicinin en temel haklarından olan seyahat hakkının da pahalı olmasına sebep oluyor” dedi.

Eroğlu, İstanbul’da Havaş ile başlayıp, Havataş ve Havabüs ile süren ve yeni ihalelerle devam ettirilen tekelleşmenin, İstanbul dışındaki illere de sıçradığının altını çizdi.

Fiyatlar iki kat pahalı

Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, yeni havalimanına en yakın mesafe fiyatlarının bile olması gerekenin iki katı fazla olduğuna dikkat çekti. “Şehrin bir ucundan bir ucuna ulaştıran toplu taşıma ücreti 30 TL olamaz. Serbest piyasada olmaması gereken durumlar yaşanıyor” diyen Ağaoğlu, “En yakın mesafe 6 TL, en uzak mesafe de 15 TL olmalıydı” dedi. Ağaoğlu, “Tüketicinin seyahat hakkı için kamu otoritesinin zorlaştırıcı değil kolaylaştırıcı önlemler alması gerekirken, yüksek bedellerle taşımacılık yapılması, anayasa ve tüketici haklarına aykırıdır. Anayasanın 172. maddesine göre, tüketicinin korunması gerekir. Dar gelirli vatandaşlarımız şehrin bir ucundan bir ucuna gedemesin mi?” diye konuştu.

Valiziyle seyahat eden bir vatandaşın taksiye binmek isteyeceğini ancak takside de tekelleşmenin yaşandığını dile getiren Ağaoğlu, “Bir tüketiciyi dışarıdan alıp havalimanına bırakan bir taksi, havalimanından yolcu alamayacak, boş dönecek. Tam rekabet sağlanması gerekirken, havalimanında tekel oluşmuş durumda. Milli ekonomi için de o taksinin boş dönmemesi önemli. UKOME buna izin vermemeli” dedi.

Galatasaray yöneticisi Abdurrahim Albayrak, 2014 yılında teknik ekip ve futbolcuları Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na götürmüştü 

Adres Albayrak

İBB içerisinden aldığımız kulis bilgiye göre, İstanbul’da oluşturulacak 18 hat üzerinde 150 otobüsle İstanbul Yeni Havalimanı arasında taşımacılık yapacak şirket, Altur Turizm olacak. Şirketin aynı zamanda İBB’nin taşımacılığını da yaptığı biliniyor. Altur Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Abdurrahim Albayrak, aynı zamanda Galatasaray SK Eski Başkan Yardımcısı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakınlığıyla tanınan bir isim. Taşımacılık sektörüne 1976’da başlayan şirket, 2005’te Volkswagen ve Seat ana bayilikleri ile binek, ticari araç satış ve servis hizmeti vermeye başlamıştı. 2006’da başladıkları Filo Araç Kiralama hizmeti ile de yaklaşık 220 kuruluşa 6 bin araç ile operasyonel kiralama alanında hizmet sağlıyor.

Cumhuriyet'in yazdığı kazandı

İlk etabı 29 Ekim'de açılacak İstanbul Yeni Havalimanı'na 150 otobüsle 18 hat üzerinden yapılacak seferleri hangi işletmenin alacağıyla ilgili bugün düzenlenen ihaleye, birisi üçlü konsorsiyum üç teklif verildi.

İhaleye, Altur Turizm, Havaş ve Free Turizm konsorsiyum olarak teklif verirken, Platform Turizm ve Sarılar Turizm de ayrı ayrı teklif verdiler. İhale Komisyonu Sarılar Turizm'in teklifini geçersiz saydı.

İhaleye davet edilen firmalardan Turex Turizm'in Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Celal kalkan, maliyetleri çok yüksek buldukları için teklif vermediklerini söyledi. İhaleye davetli katılan İstanbul Halk Ulaşım da teklif vermedi. 

İşte bedeli

Yeni havalimanı yolcu taşıma ihalesini Cumruriyet'in önceden yazdığı Altur – Havaş – Free Turizm konsorsiyumu KDV dahil 475 milyon 488 bin TL bedelle kazandı kazandı.

Bulgaristan’a ödeme iddiası

3. Havalimanı ile ilgili bir diğer tartışma da, havalimanının devreye girmesiyle birlikte Bulgaristan hava sahasını kullanmak zorunda kalacak uçaklar için Türkiye’nin ciddi bir ödeme yapmasına ilişkin yaşandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, İstanbul’dan Ankara’ya uçan bir uçağın, kalkışta Bulgaristan hava sahasını kullanması nedeniyle Türkiye’nin Bulgaristan’a ödeme yapacağını belirterek, konuyu Meclis’e taşıdı.

İlgez’in sunduğu soru önergesini yanıtlayan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ise, açıklamasında “Herhangi bir iç hat uçuşunun yeni havalimanına inişi ya da kalkışı için kullanacağı rotaların tamamı ülkemiz hava sahası içindedir. Herhangi bir iç hat uçuşunun Bulgaristan, Romanya veya bir başka ülke hava sahasını kullanması ve bunun karşılığında hazineden para ödenmesi iddiası tamamen gerçek dışıdır” ifadelerine yer verdi.