Dünya Bankası'ndan utandıran rakam

Dünya Bankası'nın "Kalkınma İçin Bilgi ve İletişim 2009" raporu yayımlandı. Rapora göre gelişmekte olan ülkelerde uzun süreli büyüme ve istihdam yaratmanın anahtarı "hızlı" internette bulunuyor. Rapor, bilgisayar, cep telefonu, cep bilgisayarı ve benzeri diğer teknoloji ürünlerini Bilgi Teknolojileri (IT), bunlar sayesinde yapılan, turizm, perakende ticaret, bankacılık işlemleri, ticari faaliyetler, sigortacılık olan Bilgi Teknoloji Uygulamaları (ITES) olarak inceledi.
 

Türkiye'de kadın internet kullanıcıları yüzde 7

Rapora Türkiye'de kadın internet kullanıcısı sayısı oldukça düşük bulunuyor. Bazı ülkelerde internet kullanan kadınların toplam kullanıcılar içindeki oranları şöyle (yüzde): Avustralya 68, Avusturya 55, Brezilya 32, Bulgaristan 28, Yunanistan 23, İtalya 28, Japonya (2006'da 71), Letonya 51, Litvanya 41, Hollanda 77, Peru 26, Polonya 37, Romanya 20, Rusya 21, İspanya 40, Tayland (2006'da 15), İngiltere 61, ABD 67, Türkiye (2005'te 7). Raporda Türkiye'de kadınların 2007'deki kullanım oranı bulunmuyor yer almıyor, Arjantin, Kanada, Çin, Hırvatistan, Mısır, Endonezya, Fas, Filipinler, Senegal, İsviçre gibi ülkeler için ise hiçbir veri yer almadı.

Raporda ülkelerin bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili puanları 10 üzerinden verildi. Buna göre Türkiye'nin "Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Erişim" puanı 8, "Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Maliyet Açısından Ulaşılabilirlik" puanı 7, "Bilgi ve İletişim Teknolojisi Uygulamalarının Kamu ve İş Aleminde Benimsenmesi" puanı 7 oldu. Türkiye'nin bu alanda dahil olduğu üst-orta gelir grubu ülkelerde, söz konusu puanlar "ortalama", 6.79, 6.82 ve 6.57 düzeyinde Türkiye ait olduğu grubun ortalaması üzerinde bulunuyor.
 

Fiyatlar

Rapora göre konutlarda sabit telefon hattının aylık bedeli 2000 yılında ortalama 10.4 dolar iken 2007 yılında 13.5 dolara yükseldi. Fiyat Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde 5.8 dolar düzeyinde bulunuyor. Mobil servisler için Türkiye'de 2007'de aylık 12.7 dolarlık bir fiyat sepeti ölçülürken, rakam Avrupa ve Orta Asya bölgesi için daha düşük 11.8 dolar olarak saptandı. İnternet hizmetinin ortalama fiyatı aylık fiyatı 2007'de 10.9 dolardı, Avrupa ve Orta Asya bölgesinde ise ortalama 12 dolar oldu.

Türkiye bilgi ve iletişim teknolojilerine GSYİH'sının yüzde 5.5'ini harcadı. Bu oran Avrupa ve Orta Asya bölgesinde yüzde 5 oldu. Türkiye'nin web üzerinden e-devlet endeksindeki puanı 2007 yılında 0.42 olarak ölçüldü. Puan Avrupa ve Orta Asya Ülkelerinde 0.36 düzeyinde. Bu sıralamada "1" puan en iyi sayılıyor. Ayrıca 1 milyon kişiye düşen güvenli internet server sayısı da Aralık 2008 itibarıyla 56.5 olarak ölçüldü. Rakam Avrupa ve Orta Asya ülkeleri standardının iki katı düzeyinde bulunuyor.

Raporda Türkiye'yle ilgili şu veriler yer aldı:

2005-2007 yılları arasında iş kesimi ve bireylerin internet kullanımı: Bilgisayar kullanan işçiler: Yüzde 41, Bilgisayarın kullanıldığı işletmeler: Yüzde 88, İnternetin kullanıldığı işletmeler: Yüzde 80, Web sitesi olan işletmeler: Yüzde 60.

2005-2006 arasında tür ve etkinliğine göre internet kullanan işletmelerin oranı: Kamudan bilgi almak için interneti kullanan işletmelerin oranı: Yüzde 56, İnternet bankacılığı ya da finansal hizmetler için interneti kullanan işletmelerin oranı: Yüzde 75, Kamu yetkilileriyle iş yapmak için interneti kullanan işletmelerin oranı: Yüzde 63, Tüketici hizmetleri sağlamak için interneti kullanan işletmelerin oranı: Yüzde 16, Ürünlerini çevrimiçi dağıtmak için interneti kullanan işletmelerin oranı: yüzde 38.

Raporda, OECD dar tanımına göre bilgi iletişim teknolojisi bağlantılı mesleklerin Türkiye'nin toplam ekonomisinde yüzde 1.7 yer tuttuğu, geniş tanıma göre ise rakamın yüzde 11.8'e yükseldiği belirtildi. 2009 raporunda Türkiye'yle ilgili yer alan diğer bilgiler de şöyle:
-100 kişiye düşen telefon hattı 2000 yılında 27.3 idi, 2007'de ise yüzde 24.6. (2007'de Avrupa-Orta Asya ortalaması yüzde 25.7)

-100 kişide cep telefonu aboneliği, 2000 yılında 23.9 idi, 2007'de yüzde 83.9 oldu. (Avrupa-Orta Asya yüzde 95)

-2000 yılında 100 kişide internet aboneliği olanların oranı yüzde 2.2 idi, rakam 2007'de yüzde 6.3'e yükseldi. (Avrupa-Orta Asya yüzde 13.6)

-2000 yılında her 100 kişiden 3.7'sinde kişisel bilgisayar bulunuyordu, sayı 2007'de yüzde 6'ya çıktı. (Avrupa-Orta Asya yüzde 10.6)

-Televizyonu bulunan hane oranı 2000'de yüzde 96 idi, 2007'de oran yüzde 112 oldu. (Avrupa-Orta Asya yüzde 96)

-Bir kişi bir ayda cep telefonunda 2000 yılında 81 dakika, 2007 yılında 69 dakika konuştu. (Avrupa-Orta Asya'da 154 dakika)

-İnternet "kullanıcılarının" nüfusa oranı 2000 yılında yüzde 3.7 iken, 2007 yılında yüzde 16.5'e yükseldi. (Avrupa-Orta Asya'da yüzde 21.4)

-2000 yılında Türkiye'deki nüfusun yüzde 50'si cep telefonu kapsama alanına dahildi, 2007 itibarıyla nüfusun yüzde 98'i kapsama alanında bulunuyor. (Avrupa ve Orta Asya'da yüzde 92)

-Toplam internet kullanıcıları içinde sabit genişbant internet abonelerinin oranı 2000 yılında 0 iken, 2007 yılında yüzde 97.2'sine ulaştı. (Avrupa ve Orta Asya'da yüzde 32.5)
 

340 sayfalık raporda dört mesaj

Dünya Bankası, 340 sayfalık raporundan çıkardığı dört mesajı şöyle sıraladı:

1-Uygun fiyatlı yüksek nitelikli internet ve mobil telefon hizmetleri, ekonomi ve toplumun tüm kesimleri için kalkınmayı getirir: Gelişmekte olan ülkelerde internet kullanıcı sayısı 2000 ve 2007 yılları arasında ona katlandı. Yüksek hızlı internet bağlantılarında her yüzde 10'luk artış için ekonomik büyümede yüzde 1.3'lük artış görüldü. Gelişmekte olan ülkelerde 3 milyar mobil telefon abonesi bulunuyor. Mobil platform, uzak ve kırsal alanlardaki milyonlarca kişiye özel ve kamusal servislerin sunulmasında en güçlü tek yöntem haline geliyor.

2-Genişbanta erişim, çağdaş bir ekonomi için bilgi temelini tamamlar ve ülkelerin kalkınma planlarında öncelikli olmalıdır: Temel telefon servislerine erişim hızla gelişiyor, ancak yüksek hızlı internet büyük şehirlerde yaşayan insanlar için hala ayrıcalık. Hükümetler hızlı internetin yaygınlaştırılması için kamu-özel sektör ortaklığını özendirip politikalar ve teşvikler yoluyla genişbant erişiminin artırılmasına yardımcı olabilir.

3-Bilgi Teknolojisi (IT) hizmetleri sektörü 'genç istihdamı' yaratmak suretiyle ana kalkınma sorunlarına, üretimi ve ihracatı artırarak ve 'sosyal aidiyeti' çoğaltarak hitap edebilir: IT servisleri küresel piyasa potansiyelinin yüzde 15'inden azı kullanılıyor. 2007'de bu piyasa yaklaşık 500 milyar dolara karşılık geliyordu. Hükümetler girişimcilere ve özel sektöre yönelerek politikalar, teşvikler aracılığıyla ve yeteneklerle altyapıya yatırım yaparak, yerel IT hizmet sektörlerinin kalkınmasını inisiyatifi ele alarak özendirmelidir.

4-Çağdaş bilgi ve iletişim teknolojisi sağlayan hükümetler daha etkin, saydam ve duyarlı hale gelirler: Yapılan kıyaslama sonucu Hindistan ve Gana'da hükümet etkinlikleri ve verimlilikleri bilgi ve iletişim teknolojisi uygulamalarıyla önemli ölçüde artırıldı, aynı zamanda özel sektör için iş olanakları artırılmış oldu.
 

Mobil teknoloji gelişmekte olan ülkelerde büyüyecek

Raporda yer alan saptamalara göre dünyada 4 milyar mobil telefon olduğu tahmin ediliyor. 2000 yılında mobil gereç abonelerinin yüzde 30'u gelişmekte olan ülkelerdeydi, 2007 sonu itibarıyla yüzde 70'i gelişmekte olan ülkelerde bulunuyor.

Gelişmekte olan ülkelerde internet kullanıcılarının sayısı 2000-2007 arası 76 milyondan 786 milyona çıktı, yani on kat arttı. Dünyada 40 milyon kişi telefon konuşmalarını genişbant internet üzerinden yapıyor. Rapora göre internet hizmetleri, servis sağlayıcılara büyük kar imkanı sağlıyor.

E-devlet kalkınmada kritik öneme sahip

Dünya Bankası raporunda e-devlet için ise şöyle denildi:

"E-devlet kalkınmada kritik öneme sahiptir. Başarılı e-devlet uygulamaları işlem maliyetlerini azaltır, zamanın verimli kullanılmasını sağlar ve hükümet gelirlerini artırır. Gana'da e-gümrük sistemi gümrük gelirlerini 18 ayda yüzde 49 artırdı, gümrük muayene belgesi işlemlerini ise üç haftadan iki güne indirdi. Brezilya'da e-tedarik sistemi 1.6 milyon dolara mal oldu ve sadece 2004'te merkezi hükümetin 107 milyon dolar tasarruf etmesi sağlandı. Bu sistemle hizmete sokulan tam otomatik ihale sürecinin 35 milyon dolar tasarruf sağlayacağı tahmin ediliyor.

Avrupa'da IT alanında kamu harcamaları diğer ülkelerden daha hızlı artıyor. Asya'da Çin'in toplam e-devlet harcamalarının 2006'daki 7 milyar dolar iken, 2008'de 10 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Hindistan'ın Ulusal E-devlet Programı 2007-2012 arasında 5.5 milyar dolar fona sahip bulunuyor. E-devlet uygulamalarında başarı sağlanması içi üst düzey siyasi taahhüt ve bunları uygulayacak kurumlar gerekir."
 

IT sektöründe daha yapacak çok şey var

Rapora göre, IT ve ilgili hizmetlerin geniş potansiyelinin sadece yüzde 15'lik bir bölümü ticari anlamda kullanılıyor. McKinsey & Company'nin tahminlerine göre IT hizmetleri dünyada yıllık 325 milyar dolarlık bir potansiyel pazar oluşturuyor. ITES denilen bilgi teknolojisinin sağladığı, seyahat, perakende satış, bankacılık, sermaye piyasası, sigortacılık gibi sektörlerin ise yıllık potansiyel piyasa değerlerinin 150 milyon dolar olduğu belirtildi. Gartner Research ise küresel ITES piyasasının bugünkü 170 milyar dolardan 2012'deki 240 milyar dolara çıkacağını tahmin etti.

Finansal krizin teknoloji bağlantılı harcamaları sadece kısa vadeli etkileyeceği, bunun yılın ilk iki ya da üç çeyreğini kapsayacağı ancak teknoloji harcamalarının 2010 yılında yeniden artmaya başlayacağı tahmin edildi.
 

Bilgi teknolojilerinde en büyük pay Doğu Asya ve Pasifik ülkelerinin

Toplam ihracat içinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin aldığı payın en yüksek olduğu ülkelerin Doğu Asya ve Pasifik ülkeleri olduğu belirtilen raporda, bu oranın Filipinler ihracatında yüzde 56, Singapur'da yüzde 46, Malezya'da yüzde 45, Hong Kong'ta yüzde 42, Çin'de ise yüzde 31 olduğu belirtildi. Raporda şu saptamalar yer aldı:

-Hindistan bilgi teknolojileri (IT) hizmetleri ve bilgi teknolojisinin sağladığı hizmetler alanında dünya lideri konumundadır. Hindistan 2007 yılında 40 milyar dolardan fazla bilgi teknolojisi ürünü ve bilgi teknolojince sağlanan hizmet ihraç etti. Bu ülkenin toplam mal ihracatının dörtte birine, hizmet ihracatının ise yarısına karşılık geliyordu.

-Kanada ve İrlanda'da sektörde, Çin, Meksika ve Filipinler gibi gelişmekte olan ülkeler gibi önemli başarılar sağlamışlardır.

-Bazı yeni oyuncular da ortaya çıkmaktadır. Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Romanya ve Rusya kendi IT/ITES (Bilgi Teknolojileri/Bilgi Teknolojisi Uygulamaları) alanında kendi kapasitelerini daha küçük ölçekte geliştirmişlerdir. Güney Afrika dikkat çekici bir bilgi teknolojisi uygulamaları destinasyonu olarak dikkat çekmektedir ve Mısır, Fas, Senegal ve Tunus da gelişmekte olan bilgi teknolojisi uygulamaları açısından özellikle çağrı ve bağlantı merkezleri itibarıyla gelişmektedir. İsrail paket programlar için bir lokasyon olarak ortaya çıkmaya başlamıştır.

Bilgi teknolojilerinde (IT/ITES) yaratılan işlerin, diğer sektörlerde de istihdam yaratılmasına öncü olduğu belirtilen raporda, "Hindistan ve Filipinler'de yapılan bir araştırmaya göre, bilgi teknolojisi sektörlerindeki her yeni iş diğer sektörlerde dört ile iki arasında yeni iş yaratılmasına öncülük ediyor" denildi. Kadınların Filipinlerde bilgi işlem teknolojileri ve bağlantılı işlerle ilgili sektörlerdeki toplam profesyonel ve teknik işçilerin yüzde 65'ini oluşturdukları, Hindistan'da ise oranın yüzde 30'u bulduğu belirtilen raporda oranın artacağı kaydedildi.