Ekonomide yılın olayları/ Eylül

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, vergi ve prim borçlarıyla ilgili yeniden yapılandırma kararı alındığını açıkladı.
TÜİK'e göre, ülke ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 10,3 büyüdü.
BP, Meksika Körfezi kıyılarındaki petrol sızıntısının şirkete maliyetinin 9,5 milyar doları bulduğunu açıkladı.
Uluslararası Para Fonu (IMF) 4. madde görüşmeleri raporunda, mali kural yasa tasarısının daha fazla gecikmeksizin geçmesi gerektiği bildirildi. OECD Türkiye raporunda da mali kuralın 2011 bütçesinde uygulanması gerektiği kaydedildi.
Ekonomide 2010 yılının eylül ayında yaşanan bazı önemli gelişmeler şöyle:

1 Eylül:
-Vergi kayıp ve kaçağıyla ilgili ihbarlar bugünden itibaren Alo Maliye yerine ''444 0 189'' numaralı hattan vergi iletişim merkezine yapılacak.
-Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, kurbanlık hayvan ithal edileceğini bildirdi. Bakan Mehdi Eker; ''Bir miktar kurbanlık hayvan ithalatına imkan tanıyacak bir düzenleme yapılıyor'' dedi.
-''Merkez bankalarının bankası'' olarak da adlandırılan Uluslararası Ödemeler Bankasının (BIS) raporuna göre, döviz piyasasıyla ilgili en son araştırmanın yapılmasından bu yana geçen üç yılda, döviz ticareti yüzde 20 artarak günlük 4 trilyon dolara ulaştı.
-İspanya'da merkezi yönetim bütçe açığı tasarruf önlemleri sayesinde yarı yarıya azaldı.
-Türkiye'nin vergi borçluları listesi açıklandı. İlk sırada 1,2 milyar liralık vergi borcuyla Mariç-Belbir Marmaris Çev. Kor. Tes. İşt. Birliği yer aldı. 7 bin 552 mükellefin devlete 850 bin lira ve üzerinde vergi borcu bulunuyor.
-Balıkesir'in Bandırma ilçesinde kurulu Banvit'in büyükbaş hayvan çiftliğinde bulunan 800 hayvanda şap hastalığına rastlandığı bildirildi.

2 Eylül:
-Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, Haziran 2010 itibarıyla tüketici kredisi kullanan toplam kişi sayısı 9 milyon 826 bin 815 kişiye, kredi miktarı da 102 milyar 488 milyon liraya ulaştı.
-Fransa'da işsizlik oranı yılın ikinci çeyreğinde ilk çeyreğe göre 0,2 puan azalarak, yüzde 9,9'dan yüzde 9,7'ye geriledi.
-Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, sel başta olmak üzere doğal afet, yangın nedeniyle işyerleri zarara uğrayan esnaf-sanatkarlarla KOBİ'lere KOSGEB tarafından 100 bin lira acil destek kredisi verileceğini bildirdi.
-Avro Bölgesi ve Avrupa Birliği ekonomisi geçen yılın aynı dönemine göre yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,9 büyüdü.
-Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, vergi ve prim borçlarıyla ilgili yeniden yapılandırma kararı alındığını açıkladı.
-Dünyanın önde gelen fast food devi Burger King, 3,2 milyar dolara 3G Capital'e satıldı.

3 Eylül:
-TÜUK, Ağustos ayında TÜFE'nin yüzde 0,40, ÜFE'nin yüzde 1,15 arttığını açıkladı. Buna göre, Ağustos ayı itibariyle yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 8,33, ÜFE'de yüzde 9,03 artış gösterdi.
-İngiliz petrol şirketi BP, ABD'nin Meksika Körfezi kıyılarındaki petrol sızıntısının şirkete maliyetinin 8 milyar doları (6,2 milyar avro) geçtiğini bildirdi.
-Dünya fındık üretim ve ihracatının büyük bölümünü elinde bulunduran Türkiye, 2009-2010 fındık ihraç sezonunda, 213 bin 141 ton fındık ihraç ederek karşılığında 1 milyar 343 milyon doları aşkın gelir elde etti.
-Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü temmuz ayı itibarıyla 900 milyar 390 milyon liraya yükseldi.
-ABD merkezli küresel finansal krizde birçok bankası iflas eden Avrupa Birliği, 3 denetim kuruluşuyla piyasaları yakından izleyecek.
-IMF, sel felaketiyle baş edebilmek için Pakistan'a 450 milyon dolar tutarında acil sel yardımında bulunacak.
-Brezilya ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,8 oranında büyüdü.
-ABD'den sonra Japonya da İran'a nükleer programla ilgili kişi ve kurumların varlıklarının dondurulması dahil çeşitli finansal yaptırımlar uygulama kararı aldı.

4 Eylül:
-Mersin'in Mut İlçesi'ndeki 33 megavatlık rüzgar enerjisi santralı açıldı. Santralin, 12 bin konutun enerji ihtiyacını karşılayacağı tahmin ediliyor.
-Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Türkiye'nin kredi notu artan çok az ülkelerden biri, iki kademe birden artan tek ülke olduğunu belirterek, ''Uzun yıllara baktığınızda 20-30 sene sonra Avrupa'da iki büyük ekonomi olacak. Birisi Türkiye diğeri Almanya'' dedi.

6 Eylül:
-Şekerde ''bereketli'' yıl, stok sorununa neden oldu. Hava şartlarının iyi gitmesi nedeniyle sözleşme yapılan pancarın polar verimi, normalin üzerine çıktı.
-Irak Petrol Bakanlığı, Irak'ın kuzeyindeki bölgesel Kürt yönetimine bazı petrol ürünlerinin tedarikini yüzde 50 azalttı.

7 Eylül:
-Model yılı 1985 ve daha eski otomobil, motosiklet, otobüs, kamyon gibi taşıtların 31 Aralık 2011'e kadar il özel idarelerine bedelsiz teslimi halinde bu taşıtların MTV borcu ile bu vergiye ait gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının silineceğine ilişkin MTV genel tebliği yayımlandı.
-Sanayi üretim endeksi Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,6 artarken, bir önceki aya göre de yüzde 0,3 geriledi.

8 Eylül:
-IMF 4. madde görüşmeleri raporunda, mali kural yasa tasarısının daha fazla gecikmeksizin geçmesi gerektiği bildirildi.
-Yunan ekonomisinin geçen yıla oranla, 2010 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 3,7 oranında daralma kaydettiği bildirildi.
-Kanada Merkez Bankası, gösterge faiz oranlarını çeyrek puan artırarak yüzde 1 yaptı. Böylece, banka faiz oranlarını üç ay üst üste artırmış oldu.

9 Eylül:
-İngiltere'de temmuz ayında dış ticaret açığı 8,7 milyar dolarla rekor kırdı.
-Türkiye, 2010-2011 dünya rekabet liginde geçen yılki performansını koruyarak 61. oldu. Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan Küresel Rekabet Listesi'nin ilk 3 sırasında ise İsviçre, İsveç ve Singapur bulunuyor.

10 Eylül:
-Türkiye'de kurulan yabancı şirket sayısı 25 bini aştı. En çok şirketi Almanlar kurdu, yabancılar, Türkiye'de en fazla toptan ve perakende ticarete ilgi gösterdi.

11 Eylül:
-ABD Başkanı Barack Obama, ''ABD ekonomisinin resesyondan çıkarak yeniden büyümeye başlamasına rağmen ilerlemenin acı verici biçimde yavaş olduğunu'' söyledi.

12 Eylül:
-Yabancı yatırım, ilk yarıda yüzde 50 azaldı. 2009'un ocak-haziran döneminde 3,2 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırım tutarı, bu yılın ilk yarısında 1,6 milyar dolara geriledi.

13 Eylül:
-Rekabet Kurulunun akaryakıt dağıtım şirketleri ile bayiler arasındaki intifa sözleşmelerini 5 yıl ile sınırlandıran kararı 18 Eylül'den itibaren uygulamaya başlayacak.
-Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) 50 yaşında. 14 Eylül 1960 yılında kurulan OPEC'in 12 üyesi bulunuyor. OPEC, dünya ham petrol rezervlerinin yüzde 79,6'sını, dünya petrol üretiminin yüzde 33,3'ünü kontrol ediyor.
-Dünya genelinde finansal düzenleyici kurumlar, bankaların rezerv olarak tutmaları gereken sermaye miktarının artırılması konusunda anlaşmaya vardı. ''Basel III'' olarak adlandırılan yeni sermaye kurallarıyla bankaların finansal yapısının güçlendirilmesi ve bir başka krizin önlenmesine yardımcı olmak için aşırı risk alımının engellenmesi amaçlanıyor.
Yeni sermaye kurallarına göre, bankaların, ellerinde tutması istenen sermayenin risk taşıyan varlıklara oranı yüzde 7 olacak. Daha önce bu oran yüzde 2 idi.
-Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), mamul madde ihracatçılarına 15 Eylül 2010 tarihinden itibaren dünya fiyatları seviyesinde belirlenecek fiyatlarla buğday ve arpa satacak.

14 Eylül:
-Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH'ninsabit fiyatlarla yüzde 10,3 arttığını açıkladı.
-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's (S&P), Arjantin'in kredini notunu bir kademe yükseltti. S&P, Arjantin'in kredi notunu, B(-)'den B'ye çıkarttı.
-Rusya Başbakanı Vladimir Putin, önümüzdeki 5 yıl içinde 14 bin kilometre yol inşa etmeyi planladıklarını söyledi.

15 Eylül:
-Japonya, 6 yıldır ilk kez döviz piyasasına müdahale etti.
-Türkiye'nin cari açığı Temmuz'da yüzde 630 artışla 3,4 milyar dolar, ocak-temmuz döneminde de yüzde 209 artışla 24,2 milyar dolar oldu.
-Türkiye'de Haziran döneminde işsizlik oranı yüzde 10,5'e geriledi. İşsizlik oranı bir önceki yıl aynı dönemde yüzde 13 seviyesinde idi.
-Merkezi Yönetim Bütçesi, Ağustos ayında 3 milyar 89 milyon lira fazla verdi. Ocak-Ağustos döneminde ise bütçe açığı 14 milyar 387 milyon lira olarak gerçekleşti.
-OECD Türkiye raporunda, ''Mali Kural'ın 2011 bütçesinde uygulanması gerekiyor. Ekonominin normalleşmesi için 2012 yılı sonunda yüzde 5 olarak belirlenen enflasyon hedefi aşama aşama düşürülmeli'' denildi.
-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Türkiye ekonomisinin dinamizminin inkar edilemez ve olumlu olduğunu belirtirken, halen yetersiz olan vergi toplama kapasitesi nedeniyle mali gücünün zayıf olduğunu bildirdi.

16 Eylül:
-EBK, 10 bin ton kasaplık sığır ithal edecek. İhalede teklifler 27 Eylül'de alınacak.
-Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, gecelik faiz oranları borçlanmada yüzde 6,50'dan yüzde 6,25'e, borç vermede ise yüzde 9'dan yüzde 8,75'e indirdi.

17 Eylül:
-ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner, Çin'in para birimi yuanın, değerinin altında olduğunu ve hızla değerlenmesi gerektiğini söyledi.
-ABD'de yoksulların oranı, 2009 yılında yüzde 14,3'e yükseldi. Ülkede yoksulluk oranı, 2008 yılında yüzde 13,2 seviyelerinde bulunuyordu.

18 Eylül:
-Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, et fiyatlarının artması üzerine Et ve Balık Kurumunun ihaleler yoluyla başladığı kasaplık hayvan ve besi hayvanı ithalatından sonra karkas et ithalatına da başlanacağını açıkladı.

19 Eylül:
-Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Uluslararası Standardizasyon Teşkilatının (ISO) yönetim organı olan ISO Konseyi'ne seçildi.
-Kasaplık hayvan ithalatında gümrük vergileri düşürüldü. Kasaplık hayvan ithalatında daha önce yüzde 40 olan gümrük vergisi, yüzde 30'a indirildi.
-Bazı değişiklikler yapılan Kerkük-Ceyhan ham petrol boru hattı anlaşmasının süresi 15 yıl uzatıldı.

20 Eylül:
-İngiliz petrol şirketi British Petroleum (BP), ABD'nin Meksika Körfezi kıyılarındaki petrol sızıntısının şirkete maliyetinin 9,5 milyar doları bulduğunu açıkladı.
-Doğan TV Holding'e tebliğ edilen 1 milyar 47 milyon liralık vergi/ceza kararının yürütmesinin durdurulması talebinin Danıştay tarafından kabul edildiği bildirildi.
-Merkezi yönetim brüt borç stoku 31 Ağustos 2010 tarihi itibarıyla 462,9 milyar lira olarak gerçekleşti.

21 Eylül:
-ABD'de Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu, ülkenin 1930'lardaki Büyük Bunalım'dan bu yana gördüğü en büyük daralmayı yaratan resesyonun Haziran 2009 itibariyle sona erdiğini bildirdi.

22 Eylül:
-Türk Eximbank Genel Müdür Vekili Necati Yeniaras, kısa vadeli döviz kredilerinin faiz oranlarında 0,50 puanlık bir indirim yapıldığını bildirdi.
-BDDK finansal piyasalar raporu: ''Bankaların toplam aktif büyüklüğü, 2010 haziran ayında yüzde 18,3 oranında arttı''
-İzlanda Merkez Bankası, gösterge faizini yüzde 7'den yüzde 6,25'e düşürdü.

23 Eylül:
-Merkez Bankası, TL ve yabancı para açısından zorunlu karşılık oranını TL'de 0,50 puan, yabancı para yükümlülüklerinde ise 1 puan artırdı.
-Merkez Bankası kredi kartı aylık azami akdi faiz oranlarını TL cinsi için yüzde 2,69'dan, yüzde 2,44'e düşürdü.
-Forbes dergisinin araştırmasına göre, 17 yıldır en zengin ABD'li olan Microsoft'un kurucusu Bill Gates bu yıl da unvanını korudu. Gates'in ardından ikinci sırayı servetini 5 milyar dolar artırarak 45 milyar dolara çıkaran Warren Buffet, üçüncü sırayı ise 27 milyar dolarlık serveti ile Oracle'ın kurucusu Larry Ellison aldı.
-Türkiye, Londra Menkul Kıymetler Borsasındaki, FTSE ikincil gelişmekte olan borsalar endeksinden, bir üst grup olan birincil gelişmekte olan küresel borsalar endeksine yükseldi.
-İrlanda ekonomisi, bu yılın ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,2 oranında daraldı.

24 Eylül:
-Brezilya'nın devlet kontrolündeki petrol şirketi Petrobras, dünyanın en büyük halka arzını gerçekleştirdi. Petroleo Brasileiro SA, yaptığı halka arz ile 120,4 milyar Brezilya Reali (70 milyar dolar/52,5 milyar avro) topladı.
-Fransa ekonomisi, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 0,7 büyüdü.
-Özel sektörü genişletme planlarının ayrıntısını açıklayan Küba, 178 faaliyet alanında serbest girişime izin verileceğini ve devletin yeni girişimcilere kredi vermeyi planladığını bildirdi.
-Et ve Balık Kurumu (EBK), AB'den 19,1 bin ton et ithalatı için açılan tarife kontenjanı çerçevesinde, 5 bin ton taze dondurulmuş et ithalatı yapılması için ihale açtı.
-İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Eylül ayında, geçen yılın aynı ayına göre 5,5 puan artarak yüzde 73,5 oldu.

28 Eylül:
-Dünya Bankası, gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonominin kurtarıcısı olduğunu bildirdi.

29 Eylül:
-Çin Merkez Bankası, kur politikasını ''daha da esnekleştireceklerini'' açıkladı.
-IMF Türkiye temsilciliğine Mark White Lewis getirildi. Lewis, Türkiye'den önce, IMF'nin Ermenistan heyeti başkanlığını yürütüyordu.

30 Eylül:
-İhracı kayda bağlı mallar listesine arpa ve mısır eklendi.
-Uluslararası kredi derecelendirme kurumu Moody's, İspanya'nın kredi notunu AAA'dan Aa1'e indirdi.
-TÜİK, bu yılın ağustos ayında, geçen yılın aynı ayına göre, ihracatın yüzde 9,1 artarak 8 milyar 557 milyon dolara, ithalatın yüzde 20,5 artarak 15 milyar 437 milyon dolara yükseldiğini açıkladı. Dış ticaret açığı ise aynı dönemde yüzde 38,4 artışla 6 milyar 880 milyon dolara çıktı.
-Stopaj kararnamesi yayımlandı. Hisse senetlerine ve endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile varantlar dahil olmak üzere hisse senetlerine yüzde sıfır stopaj uygulanacak.
-Uluslararası Para Fonu (IMF), ''Finansal İstikrar Raporu''nda, kredi derecelendirme kuruluşlarının prosedürlerini sıkılaştırması gerektiğini bildirdi.
-Merkez Bankasının brüt döviz rezervleri, bir haftada 931 milyon dolar artarak, 24 Eylül itibarıyla 75 milyar 795 milyon dolar oldu.
-Türkiye'nin brüt dış borç stoku, 2010 yılının ikinci çeyreği itibarıyla 266,3 milyar dolar oldu. Ülkenin net dış borç stoku da 152,4 milyar dolar olarak belirlendi.