Ekonomide yılın olayları/ Mayıs

Ekonomide 2009 yılı Mayıs ayındaki gelişmeler özetle şöyle:

Ekonomide koordinasyonu görevi Babacan'ın

1 Mayıs:
- Ekonominin koordinasyonundan sorumlu Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığına Ali Babacan atandı.
- Bir zamanlar ABD otomotiv endüstrisinin simgelerinden Chrysler, mahkemeye iflas koruma başvurusunda bulundu.
 

Hisarcıklıoğlu yeniden TOBB Başkanı

2 Mayıs:
- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin 64. Olağan Genel Kurulunda Rifat Hisarcıklıoğlu, başkanlığa yeniden seçildi.
- Özelleştirme Yüksek Kurulu, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin, Meram Elektrik Dağıtım A.Ş'deki yüzde 100 oranındaki hissesinin, 440 milyon dolar bedelle en yüksek teklifi veren Alsim Alarko Sanayi Tesisleri ve Ticaret A.Ş'ye satılmasına karar verdi.
 

Bakanlıklarda devir teslim

- Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcılığına atanan Ali Babacan, görevi Nazım Ekren'den devraldı. Kemal Unakıtan, Maliye Bakanlığı görevini Mehmet Şimşek'e devretti. Devlet bakanlığına atanan Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, Sanayi Bakanlığı görevini Nihat Ergün'e devretti. Devlet Planlama Teşkilatından sorumlu Devlet Bakanlığına Cevdet Yılmaz getirildi. Hilmi Güler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı görevini Taner Yıldız'a devretti. Faruk Nafiz Özak, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı görevini AK Parti Samsun Milletvekili Mustafa Demir'e devretti. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker'in görev alanı değişmedi.

3 Mayıs:
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Hasan Köktaş, Türkiye'de son 7 yılda şehirlerde doğal gaz kullanımı için yapılan şebeke yatırımlarının toplamının 8 milyar liraya ulaştığını, toplamda 13 milyon konuta da doğal gaz ulaştığını söyledi.
- Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ile Çin, Japonya ve Güney Kore'nin maliye bakanları, toplam sermayesi 120 milyar doları bulan bölgesel döviz rezervi havuzunun bu yılın sonuna kadar oluşturulmasını kararlaştırdı.

4 Mayıs:
- Kürşad Tüzmen, Devlet Bakanlığı görevini Zafer Çağlayan'a devretti.
- Türkiye İstatistik Kurumu, Nisan ayında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 0,02, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) yüzde 0,65 arttığını açıkladı. TÜİK'e göre, Nisan ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 6,13 artarken, ÜFE'de yüzde 0,35 geriledi.
- AB Komisyonu Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 3,7 küçüleceğini, 2010'da ise yüzde 2,2 büyüyeceğini tahmin etti. Komisyon 2009 yılında küresel ekonominin yüzde 1,4, ABD'nin yüzde 2,9, Avrupa Birliği ile Avro Bölgesi'nin yüzde 4 ve Japonya'nın da yüzde 5,3 küçüleceği öngörüsünde bulundu.

5 Mayıs:
- Dünyanın en ucuz otomobili Nano, sadece 16 günde 203 bin sipariş aldı.
- ABD'li ünlü yatırım bankası Merrill Lynch, bölgesinde gelişmekte olan benzer ekonomilere kıyasla Türkiye'nin durgunluktan daha hızlı çıkacağını belirterek, bu yıl yüzde 2,5 düzeyinde kalacak küçülmenin 2010 yılında yüzde 3,2 büyümeye dönüşmesini beklediğini duyurdu.

6 Mayıs:
- ABD'nin en büyük 500 şirketinin gelir, kar, aktif ve öz sermayelerinin açıklandığı Fortune 500 sıralamasında, listenin 55 yıllık tarihinde karlarda en büyük düşüş yaşandığı bildirildi.
– Kosova, oy çoğunluğuyla Uluslararası Para Fonunun (IMF) üyesi oldu.

7 Mayıs:
- Avrupa Merkez Bankası, faiz oranlarını 0,25 puan düşürerek yüzde 1'e indirdi.
- Avrupa Birliği küresel kriz nedeniyle ödemeler dengesinde sorun yaşayan Romanya'ya 7 yıl vadeli 5 milyar avro krediyi onayladı.
- TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), nükleer santral ihalesinde Yarışma Komisyonu'nu devre dışı bırakarak, ihalenin tek katılımcısının ''hukuka aykırı tekliflerini'' incelemek üzere TETAŞ Enerji Alış Dairesinin görevlendirilmesi nedeniyle suç duyurusunda bulundu.
- Milli Piyango İdaresine ait şans oyunlarının özelleştirilmesi ihalesinin nihai pazarlık görüşmesinde, katılımcılar teklif vermedi. İhale iptal edildi.
- ABD'nin en büyük otomotiv şirketi GM, ilk çeyrekte 6 milyar dolar zarar ettiğini açıkladı.
- Otomobil üreticileri Porsche ve Volkswagen, birleşme konusunda anlaştı.

8 Mayıs:
- ABD Merkez Bankası Fed'in test sonuçlarına göre bu yıl ve gelecek yıl içinde 19 Amerikan bankasının toplam kaybı 600 milyar doları bulabilecek.
- Türkiye'nin sanayi üretimi Mart ayında, 2008 yılının aynı ayına kıyasla yüzde 20,9 oranında azaldı.
- Türkiye'de işsizlik oranı 2008 yılında yüzde 11 oldu. İşsizlik oranı, 2007 yılında yüzde 10,3 düzeyindeydi.
- Türk otomotiv sanayisinde yılın ilk dört ayında toplam taşıt aracı üretimi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 54 oranında azaldı.

9 Mayıs:
- İran Milli Petrol Şirketinden yapılan açıklamaya göre, Fars eyaletinde 6 trilyon 300 milyar metreküp doğal gaz rezervi olan büyük bir yatak keşfedildi.
- Zorunlu Deprem Sigortasına sahip konut sayısının bu yılın ilk çeyreğinde 3 milyonu aştığı bildirildi.
- Venezüela'da hükümet, bazı petrol hizmet şirketlerinin varlıklarına el koydu.

10 Mayıs:
- Şehir içi telefon görüşmeleri rekabete açıldı.
- Irak'ın kuzeyindeki bölgesel yönetim, Irak Petrol Bakanlığının, kuzeydeki petrolün petrol boru hattıyla Ceyhan'a sevkıyatını onayladığını bildirdi.

11 Mayıs:
- İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı Nisan ayında, geçen yılın aynı ayına göre 14,9 puan azaldı ve yüzde 66,8 seviyesinde gerçekleşti.
- Vergi Daireleri Otomasyon Projesinin 3. aşamasının da ay sonunda devreye girmesiyle birlikte vergiyle ilgili bütün işlemler artık elektronik ortamda yapılıp ve takip edileceği bildirildi.
- Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş, tahakkuk ettirilen 675 milyon 780,8 bin liralık vergiyle, bu yıl Türkiye'nin kurumlar vergisi rekortmeni oldu.
- ABD'de bu yıl bütçe açığı tahmini, 89 milyar dolar daha yükseltilerek 1,84 trilyon dolar olarak hesaplandı.
- Türkiye'nin Mart ayında cari açığı, geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 76,8 oranında azalarak 4 milyar 279 milyon dolardan 992 milyon dolara düştü. Ocak-Mart döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 90,6 oranında azalarak 12 milyar 303 milyon dolardan 1 milyar 155 milyon dolara geriledi.

12 Mayıs:
- IMF, derin bir durgunluk içinde bulunan Avrupa ekonomisindeki düşüşün, gerekli önlemlerin alınması durumunda bile muhtemelen 2010 başlarına kadar süreceği tahminini dile getirdi.
- TÜSİAD'ın Konjonktür Değerlendirme Raporunda, ekonominin yüzde 4,1 daralacağı tahmini yer aldı.

13 Mayıs:
- Merkezi yönetim bütçesinden Nisan ayında 21 milyar 10 milyon lira harcama yapılırken, bütçe gelirleri 20 milyar 63 milyon lira, bütçe açığı ise 947 milyon lira oldu.
- ABD'li tutsat devi Freddie Mac ilk çeyrekte 9,9 milyar dolar zarar etti.
- AB'de ortak para kullanan 16 ülkenin dahil olduğu Avro Bölgesinde sanayi üretimi, geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında yüzde 20,2 ile rekor oranda geriledi.
- AB Komisyonu, işlemci piyasasındaki hakim durumunu kötüye kullanarak rekabeti ihlal etmekle suçladığı teknoloji devi Intel'e 1,06 milyar avro rekor para cezası verdi.
- Uluslararası doğrudan yatırımlar bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 50 düşüşle 2 milyar 248 milyon dolara geriledi.

14 Mayıs:
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, kısa vadeli faiz oranlarını 0,50 puan indirdi. Buna göre, gecelik faiz oranları borçlanmada yüzde 9,25'e, borç vermede ise yüzde 11,75'e çekildi.
- Toplu Konut İdaresi (TOKİ), ''TOKİ'' adını marka olarak ulusal ve uluslararası düzeyde koruma altına aldırdı.
- Japon elektronik ve eğlence şirketi Sony, 14 yıldır ilk kez geçen yıl 1 milyar dolar zarar etti.
- Yaş çay alım fiyatı, kilogram başına 79 kuruş, destekleme primi de 11,5 kuruş olmak üzere toplam 90,5 kuruş olarak açıklandı.
- Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), küresel ekonomik krizin ekonomileri etkilemesi nedeniyle bu yıl küresel petrol talebinin, 1981 yılından bu yana en keskin biçimde düşeceğini bildirdi.
 

İşsizlik oranı Şubat'ta yüzde 16,1'e yükseldi

15 Mayıs:
- Türkiye'de, 2009 yılı şubat ayında, işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 4,2 puan artarak yüzde 16,1'e yükseldi.
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı tarafından Burdur'a bağlı Bucak ilçesinde başlatılan petrol ve doğal gaz arama çalışmalarında, 6136 metreyle Türkiye'nin en derin sondaj rekoru kırıldı.
- AB'de ortak para kullanan 16 ülkenin dahil olduğu Avro Bölgesi yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,6 ile rekor oranda küçüldü.
- Rus ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinde önceki çeyreğe göre yüzde 23,2 daraldı.
- IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn, küresel ekonomide toparlanmanın 2010 yılının ilk yarısında olmasını beklediklerini bildirdi.

17 Mayıs:
- ABD Bütçe Ofisi Direktörü Peter Orszag, ABD ekonomisinin neredeyse dibi gördüğünü, ekonomik düşüşün sona erdiğini söyledi.

18 Mayıs:
- Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, küresel ekonominin 2009 yılı sonunda veya 2010 yılında büyümeye dönebileceğini bildirdi.
- Avrupa ile Arap enerji firmaları, Avrupa'nın Rusya'ya bağımlılığını azaltmayı amaçlayan Nabucco doğal gaz projesine yeterli doğal gazı sağlamak için yeni bir konsorsiyum oluşturdu. Bu konsorsiyum Irak'ın kuzeyinden Nabucco projesine doğal gaz satın almak için bölgeye 8 milyar dolarlık yatırım yapacak.

19 Mayıs:
- Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi talebin göreli olarak istikrar kazanacağını ve son çeyrekten itibaren büyümenin pozitif rakamlara geçeceğini öngördüklerini belirtti.
- ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner, ABD ekonomisinin istikrara kavuştuğunu, ancak işsizliğin artmaya devam edeceğini söyledi.

20 Mayıs:
- Japon ekonomisi, ilk çeyrekte, bir önceki çeyreğe göre yüzde 4 oranında daraldı. İlk çeyrekteki daralma, 1955 yılından bu yana ki en büyük daralma olarak tespit edildi.

21 Mayıs:
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonundan Hazine'ye 250 milyon dolar aktarıldığı bildirildi.
- ABD Merkez Bankası FED'in yeni tahminlerine göre ABD ekonomisi bu yıl, yüzde 0,5 ile 1,3 yerine yüzde 1,3 ile 2 oranında küçülecek.

 ''Kriz varsa çare de var"

22 Mayıs:
- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) önderliğinde Hak-İş, Türk-İş, TESK, TİSK ve Kamu-Sen, TİM, TÜSİAD, MÜSİAD bir araya gelerek ''kriz varsa çare de var'' seferberliği başlattı.
- ABD, IMF'ye 100 milyar dolar kredi imkanı tanıyacak. ABD Senatosunda onaylanan yasa uyarınca, IMF, ABD tarafından açılan 100 milyar dolarlık kredi hattını, ihtiyacı çerçevesinde kullanabilecek.

24 Mayıs:
- Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, artan işsizlik ve korumacılık nedeniyle dünyanın toplumsal bir kriz tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu söyledi.

25 Mayıs:
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) bölgesi ekonomisi bu yıl ilk çeyrekte yüzde 2,1 daraldı. OECD bölgesi ekonomisi 1960 yılında kayıtların tutulmasından bu yana en büyük düşüşü kaydetti.

26 Mayıs:
- Arap Türk Bankası, işletme adını ''A&T Bank'' olarak değiştirdi.
- Güney Afrika ekonomisi bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 6,4 daralarak, 1992 yılından bu yana ilk kez resesyona girdi.
- TOKİ'nin en büyük gelir paylaşımı projelerinden biri olan Seyrantepe Spor Kompleksi Projesinde, inşaatta yaşanan gecikmeler nedeniyle ihalenin iptal süreci başlatıldı.

27 Mayıs:
- BM, küresel ekonomik küçülmenin bu yıl 2,6 oranında olacağı tahmininde bulundu.
- ABD Federal Mevduat Sigorta Fonu ülkedeki bankaların ilk çeyrekte 7,6 milyar dolar kar elde ettiğini, buna karşılık zor durumdaki banka sayısının 300'ü aştığını bildirdi.

28 Mayıs:
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Iraklı Elektrik Bakanı Dr. Kerim Vahid El Hasan ve İranlı Enerji Bakanı Perviz Fettah ile birlikte elektrik alanında işbirliğinin geliştirilmesini öngören bir protokol imzaladı.
- ABD Başkanı Barack Obama, ABD ekonomisinin krizde en kötüyü atlattığını belirtti.
- Merkez Bankası finansal istikrar raporuna göre, son aylarda ekonomik göstergelerde kısmi de olsa iyileşmeler gözlenmeye başlandı.
- TÜİK konut satış istatistiklerine göre 2009 yılı ilk üç ayında 108 bin 861 konut satıldı.
- BM Uluslararası Çalışma Örgütü, dünyada işsiz sayısının bu yıl 50 milyon daha artabileceğini, bu sayının yıl sonuna kadar 209,6 ve 239 milyon arasında seyredeceği öngörüsünde bulundu.
 

600 milyon dolarlık kredi onaylandı

29 Mayıs:
- Dünya Bankası, Türkiye'ye verilecek 600 milyon dolar tutarında krediyi onayladı. Söz konusu kredinin özel sektörün yenilenebilir enerji ve enerjinin etkin kullanılmasını içeren projede kullanılacağı belirtildi.
- Bankaların 2007 sonunda 10,3 milyar lira olan tahsili gecikmiş alacakları, 2008 sonunda 14 milyar liraya, bu yılın ilk çeyreğinde ise 17,1 milyar liraya yükseldi.
- AB'de ortak para kullanan 16 ülkenin dahil olduğu Avro Bölgesinin 13 yıllık tarihinde enflasyon ilk kez mayıs ayında sıfıra indi.
- ABD ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,7 daraldı.
- Türkiye'nin Ocak-Nisan döneminde ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27,9 gerileyerek 32 milyar 75 milyon dolar, ithalatı da yüzde 42 azalarak 38 milyar 910 milyon dolar oldu. İhracat nisan ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 33,3 azalarak, 7 milyar 576 milyon dolar oldu. İthalat da nisanda yüzde 43,4 oranında azaldı ve 10 milyar 119 milyon dolar olarak gerçekleşti.

30 Mayıs:
- Alman hükümeti, ekonomik kriz nedeniyle iflasın eşiğinde bulunan Opel şirketinin gelecekte Avusturya ve Kanada ortaklığıyla kurulan Magna şirketi tarafından devralınması konusunda anlaşma sağladı.
 

Krize karşı açılan mali paketler

31 Mayıs
- Küresel krizde en fazla mali önlemi Rusya, Güney Kore, Çin, ABD ve Japonya aldı. Açıklanan mali paketlerin bu yıl GSYH'ye oranı, Rusya'da yüzde 4,1, Güney Kore'de yüzde 3,9, Çin'de yüzde 3,1, Japonya'da yüzde 2,4, ABD'de ise yüzde 2 oldu. Türkiye'nin açıkladığı mali paketlerin GSYH'ye oranı ise 2009 için yüzde 0,8, 2010 için de yüzde 0,3 olarak belirlendi.
- Arnavutluk'u Kosova'ya bağlayacak Türk-Amerikan Konsorsiyumu tarafından inşa edilen tünel açıldı.
 

Ekonomide yılın önemli gelişmeleri giriş sayfası