Erken evliliğe geç müdahale

Milli Eğitim, Sağlık, Adalet ve İçişleri bakanlıkları ile Diyanet İşleri Başkanlığı temsilci ve uzmanları ile akademisyenlerin de görüşünü alacak olan  ''Erken Yaştaki Evlilikleri İnceleme Alt Komisyonu'', bölgelere giderek konuyla ilgili yerinde tespit yapacak.

7 bölgede birer pilot il belirleyerek durumu yerinde tespit edecek, 45 günlük çalışmalarının sonucunda hazırlayacağı raporunda, soruna ve çözüm önerilerine yer verecek.

Alt Komisyon başkanlığını yapan AKP Malatya Milletvekili Öznur Çalık, yaptığı açıklamada, Türkiye'deki evliliklerin yüzde 30'unu 12-19 yaşları arasındaki erken evliliklerin oluşturduğuna işaret ederek, ''Bu sorun, Türkiye'nin olgusudur, gerçeğidir ve üzerinde toplumsal mutabakat vardır. Bireyin ve toplumun sağlığı, ailelerinin sağlıklı temeller üzerine oturtulması için bu toplumsal mutabakatı ajite etmeden, rahatsızlık uyandırmadan evrimsel bir değişim ve dönüşümle bu sorunu toplumla paylaşmak gerekir'' dedi.

Öncelikle durum analizi yapılması, sebep ve sonuçlarına bakılması gereğine işaret eden Çalık, şöyle konuştu:
''Erken evliliklerin neden yapıldığına, maddi ve manevi sebeplerine, gelenek ve göreneklere, ayrıca oluşturduğu ciddi komplikasyonlara, ruhsal, bedensel ve fiziksel sorunların nasıl ileride sıkıntılar yarattığını görmek lazım. Bunlar için de topluma anlatacağımız ve kullanacağımız en önemli argümanlardan biri; sağlık açısından hem kadınlarda hem de erkeklerde yarattığı fiziksel ve psikolojik sorunlara, erken yaşta üzerlerine yüklenen sorumluluklardır. Erken yaştaki evlilikler, erken doğumları ve çok doğumları beraberinde getiriyor. Özellikle kız çocuklarında oluşan komplikasyonlar, çok ciddi anlamda irdelenmelidir. Erken evliliklerin bir sonucu da doğumların ölümle sonuçlanma oranının yüksek olmasıdır. Anne ölümleri, erken evliliklerde artış gösteriyor. Bunu topluma çok açık olarak anlatmak zorundayız. Erken evlilikler; çok önemli insan hakları, kadın hakları ve çocuk hakları ihlalidir. 12-13 yaşında oyun çağındaki çocuklarımızın omuzlarına çok ağır sorumluluklar yüklüyoruz. Ellerinden eğitim hakkını aldığımızı görmemiz gerekiyor. ''

''Evliliklerin yüzde 80'ini kız çocukları yapıyor"

Medeni Kanun uyarınca 17 yaşını doldurmayanların evliliklerin ''resmi evlilik'' sayılmadığını belirten Çalık, bu şekildeki evlilikleri resmi olarak tespit etmenin zor olduğunu vurguladı.

Gayrıresmi çalışmalara göre, erken evliliklerinin yüzde 80'ini kız çocukları, yüzde 20'sini erkek çocukların yaptığını anlatan Çalık, erken evliliklerin yüzde 48'inin eğitimle çözülebileceği görüşünün toplumda varolduğunu söyledi.

Eğitim konusunda kaymakamlıklar, müftülükler, öğretmenler, anne ve babalardan destek alınması gerektiğini belirten Çalık, şunları kaydetti:
''Eğitim seviyesini artırmak için çalışmalar yapılması gerekiyor. Eğitime katılımı artırmak zorundayız. Kız çocuklarına yönelik eğitim kampanyalarının faydalı ve etkin olduğunu görüyoruz. Bunların artırılması gerekir. Ayrıca bölgelerde mutlaka kanaat önderlerini, dini görevlileri, öğretmenlerin konuyla ilgili halkı bilgilendirmeleri çok önem taşıyor. Erken evliliklerdeki riskleri anlatmak, ortaya konulacak değişim stratejisiyle toplumsal mutabakatın değişmesi, kültürel kabul ve paradigmaların oluşturulması, toplumsal gerçekler üzerinden hareket ederek nelerin değiştirilebileceğine bakmamız gerekiyor. Toplumu, rahatsız edici cümleler kullanmadan, onları erken evlilikler sonucunun nasıl riskler getirdiğini, sıkıntılı ve sağlıksız evlilikler oluşturduğunu göstererek, anlatarak bu sonuca gitmemiz gerekiyor.''

''Yasal düzenleme çare değil"

Çalışmalarını sürdürürken İnsan Hakları Başkanlığından önemli bir katkı alacaklarını ifade eden Çalık, ''Erken evlilikler konusunda Türkiye'nin bir haritası yok. Erken evliliklerin Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da çok fazla yaşandığı, gelenek ve göreneklere bağlı olduğu kanısı yaygın. Ama, Orta Anadolu'da da erken evliliklerin çok fazla olduğu görülüyor. En çok görülen ilimiz Şanlıurfa... Ama bazı sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarında, bu konuda İzmir, Yozgat ve Diyarbakır'da da aynı sorunun yaşandığını gösteriyor. Türkiye genelinde yapılmış bir çalışma olmadığını gördük. İnsan Hakları Başkanlığından talepte bulunduk, böyle bir çalışma yapılabilir mi diye. Türkiye'de 81 il ve 892 ilçede kurulu olan İnsan Hakları Başkanlığı aracılığıyla tespit yapılacak. Yetişmesi halinde raporumuza da katkı sağlayacak'' diye konuştu.

TBMM'nin konuyla ilgili çalışmasının ''ilk'' olduğunu, bazı sivil toplum kuruluşlarının kadına yönelik şiddet, kadın istihdamı, kadın ve çocuk hak ve özgürlükleri konusunda çalışma yapmasına rağmen, spesifik olarak erken evliliklerin ele alınmadığını belirten Çalık, ''İlk kez Mecliste böyle bir çalışma yapılması, çok önemli bir adımdır. Bu çalışmaya, farklı toplum kesimlerinden de destek istiyoruz'' dedi.

Çalık, konuyla ilgili yasal düzenleme yapılmasının soruna çare olmayacağını, Norveç'te bir takım yasal düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen uygulamada beklenen sonuçları yaratmadığını söyledi.