İlk çeyrekte şirketlerin kur riski 74.1 milyar dolar

Merkez Bankası verilerinden yapılan hesaplamaya göre, finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı yılın ilk çeyreği itibariyle, yıl sonuna göre 5 milyar 593 milyon dolar, geçen yılın ilk çeyreğine göre ise 456 milyon dolar azalarak 74 milyar 125 milyon dolar oldu. Böylece şirketlerin kur riski bir yıllık dönemde yüzde 0.6 puan azalış gösterdi.

İlk çeyrek itibariyle şirketlerin döviz varlıklarının tutarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3.42 azalarak 77 milyar 794 milyon dolara indi. Aynı dönemde döviz yükümlülükleri toplamı yüzde 2.7 azalarak 151 milyar 919 milyon dolara geriledi.

Şirketlerin kur riski, 2008 sonunda 79 milyar 718 milyon dolar, 2007 sonunda 63 milyar 320 milyon dolar, 2006 sonunda 37 milyar 677 milyon dolar, 2005 sonunda 26 milyar 827 milyon dolar, 2004 sonunda 21 milyar 100 milyon dolar, 2003 sonunda 20 milyar 499 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu.

2003 sonundan 2008 ilk çeyreğine kadar olan dönemde kur riski yüzde 272,9 artış gösterdi. Bu dönemde döviz varlıkları yüzde 157.6, yükümlülükleri ise yüzde 199.6 oranında arttı.
 

Yurtdışına 95, yurtiçine 43.5 milyar dolar borç

Şirketlerin kur riskine neden olan döviz yükümlülüklerinin çoğu nakdi kredilerden kaynaklandı. 2009 ilk çeyreği itibariyle 151 milyar 919 milyon dolar olan döviz yükümlülüklerinin 138 milyar 458 milyon doları nakdi kredilerden kaynaklandı. Kalan 13 milyar 461 milyon dolar ise ithalat borçlarından oluştu.

Şirketlerin döviz cinsinden nakdi kredilerinin 94 milyar 919 milyon doları yurtdışından, 43 milyar 539 milyon doları yurt içinden kaynaklanan kredilerden oluştu.

Yurtdışından sağlanan 94 milyar 919 milyon dolarlık kredinin 93 milyar 526 milyon dolarlık kısmı uzun vadeli kredilerden oluştu. Bunun 65 milyar 609 milyon doları vadeye kalan sürenin 1 yıldan fazla, 27 milyar 917 milyon dolarlık kısmı vadeye kalan sürenin 1 yıldan az olduğu kredilerden oluştu.

Yurt içinden sağlanan 43 milyar 539 milyon dolarlık kredinin 34 milyar 219 milyon doları bankalara olan kredi borçlarından, 7 milyar 849 milyon doları banka dışı finansal kuruluşlara olan kredi borçlarından, 1 milyar 472 milyon dolarlık kısmı TMSF'ye devrolunan takipli kredilerden kaynaklandı.

Bankalardan sağlanan nakdi kredilerin 21 milyar 009 milyon doları döviz kredilerinden oluşurken, bunun 14 milyar 871 milyon doları kısa, 6 milyar 138 milyon dolarlık kısmı uzun vadeli kredilerden oluştu. Bankalara olan nakdi kredi borçlarının 13 milyar 209 milyon dolarlık kısmı da dövize endeksli kredilerden oluştu.

Şirketlerin 13 milyar 461 milyon dolar tutarındaki ithalat borçlarının 12 milyar 847 milyon dolarının kısa vadeli olması da dikkat çekti.

İlk çeyrek itibariyle, son bir yılda, şirketlerin nakdi kredilerinde yüzde 0.76, yurtiçinden sağlanan kredilerinde yüzde 15.7, bankalardan aldıkları kredilerde yüzde 13.2, banka dışı finansal kuruluşlardan aldıkları kredilerde yüzde 9.9 azalma görüldü. Bu dönemde TMSF'ye devrolunan takipli kredilerin tutarı yüzde 58.4 azaldı. İthalat borçları da yüzde 13.8 azaldı. Ancak şirketlerin yurtdışından sağlanan kredilerinde yüzde 8.5 artış yaşandı.
 

Kredi borçları 6 yılda yüzde 213.8 arttı

İlk çeyrek itibariyle, 2003 sonuna göre, şirketlerin nakdi kredilerinde yüzde 213.8, yurtiçinden sağlanan kredilerinde yüzde 139.8, bankalardan aldıkları kredilerde yüzde 170.2 artış görüldü. Bu dönemde TMSF'ye devrolunan takipli kredilerin tutarı yüzde 73.2 azaldı. Yurtdışından sağlanan krediler yüzde 265, ithalat borçları da yüzde 105.7 arttı.
İlk çeyrek itibariyle 77 milyar 794 milyon dolara yükselen şirketlerin döviz varlıklarının 57 milyar 70 milyon doları mevduatlardan kaynaklandı. Bunun 25 milyar 92 milyon doları yurt içi, 31 milyar 978 milyon doları yurtdışı bankalarda bulunuyor. Varlıkların 636 milyon doları menkul kıymetlerde bulunurken, bunun 550 milyon doları devlet borçlanma senetlerinden sağlandı, 86 milyon dolarlık bölümü ise yurtdışındaki portföy yatırımlarından oluştu.
 

Yurt dışında yatırım 10,4 milyar dolar

İhracat alacakları 8 milyar 314 milyon dolar, yurtdışına doğrudan sermaye yatırımları 11 milyar 774 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

İlk çeyrek sonu itibariyle, şirketlerin döviz varlıkları içindeki mevduatları, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3.05, 2003 sonuna göre yüzde 186 artış gösterdi. Menkul kıymetleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.2, 2003 sonuna göre yüzde 30.9 azalış gösterdi. İhracat alacakları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40 azalırken, 2003 sonuna göre yüzde 90 artış görüldü. Yurtdışına doğrudan sermaye yatırımları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.7 artarken, 2003 sonuna göre yüzde 138'lik bir artış yaşandı.
Öte yandan, şirketlerin kısa vadeli varlıkları 66 milyar 20 milyon dolar, kısa vadeli yükümlülükleri 71 milyar 382 milyon dolar, dolayısıyla oluşan kısa vadeli net döviz pozisyonu açığı 5 milyar 362 milyon dolar oldu.