İşte 2008'in en büyük şirketleri

İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 yılı Raporu'na göre, Tüpraş 27.7 milyar TL'lik üretimden satış hacmiyle 2008 yılında da Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu oldu. Tüpraş'ı 6.2 milyar TL ile EÜAŞ, 6 milyar TL ile Ford Otomotiv izledi.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırma Sonuçlarının 2008'in sanayi kuruluşları açısından 2001 sonrasında en olumsuz yılı ortaya koyduğunu belirterek, 2008 yılında İS0 500 Büyük Sanayi Kuruluşunda en olumsuz sonuçların karlılıkla ilgili parametrelerde ortaya çıktığını vurguladı.

Küçük, "Özellikle vergi öncesi dönem karında büyük bir erozyon söz konusu. İSO 500 Büyük genelinde 2007 yılında vergi öncesi dönem karı, cari fiyatlarla yüzde 22.7 oranında artmışken, 2008'de yüzde 13.3 oranında küçülmüştür. Özel sanayi kuruluşlarında ise vergi öncesi dönem karındaki küçülme cari fiyatlarla yüzde 21.3, sabit fiyatlarla da yüzde 30.4 oldu" dedi.


Özel kuruluşların zarar toplamı yüzde 40.1 düştü

Geçen yıl sanayi kuruluşlarında vergi öncesi dönem karının oldukça küçülürken, zarar rakamlarının ise önemli ölçüde büyüdüğüne dikkat çeken Küçük, şöyle devam etti:
"İSO 500 genelinde zarar tutarı 2007'ye göre cari fiyatlarla yüzde 450 oranında artarken, bu artış özel kuruluşlarda yüzde 339.6 ve kamu kuruluşlarında yüzde 7.336. Çok yüksek düzeyde oldu. 2008 yılında da dönem kar ve zarar toplamında da büyük bir düşüş vardır. İSO 500 genelinde dönem kar ve zarar toplamı 2007 ye göre cari fiyatlarla yüzde 36.4, sabit fiyatlarla da 43.7 oranında da küçüldü. Özel sanayi kuruluşlarında ise kar ve zarar toplamındaki düşüş cari fiyatlarla yüzde 40.1, sabit fiyatlarla da 47 oldu."

2008 yılındaki karlılıktaki düşüş katma değerin de düşmesine neden olduğunu belirten Küçük, 2008'de İSO 500 genelinde net katma değerin cari hesaplarla yüzde 3.7 ve sabit fiyatlarla yüzde 11.7 oranında gerilediğini söyledi. Küçük, özel kuruluşlarda ise net katma değerdeki düşüşün cari fiyatlarla yüzde 2.2, sabit fiyatlarla yüzde 10.3 olduğunun altını çizdi.
 

Kar ve zarar toplamında en fazla düşüş yüzde 347.7 ile elektrikten geldi

Çalışma kapsamında karlılıkla ilgili göstergelerde ortaya çıkan olumsuzluğun alt sektörlerde daha çarpıcı boyutlarda olduğunu bildiren Küçük, İSO 500 kapsamında dönem kar ve zarar toplamında en fazla düşüş yaşayan sektörün yüzde 347.7 ile elektrik sektöründe yaşandığını kaydetti. Bu sektörü yüzde 272.7 ile diğer imalat sanayi, yüzde 137.2 ile dokuma, yüzde 104.5 ile orman ürünleri, yüzde 93.6 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 58 ile taş ve toprağa dayalı sanayi, yüzde 40.3 ile gıda, içki ve tütün sanayi, yüzde 34 ile taşıt araçları sanayinin takip ettiğini kaydeden Küçük, dönem kar ve zarar toplamında artış sağlayabilen tek sektörün ise yüzde 18.7 ile madencilik sektörü olduğuna dikkat çekti.

"Kamuda çalışan sayısı yüzyde 12.5 azaldı"

Çalışan sayısı incelendiğinde 2008 özel kuruluşlarda çalışan sayısının yüzde 0.4 arttığını, buna karşılık kamu kuruluşlarında yüzde 12.5'lik küçülme yaşandığına işaret eden Küçük, toplam sayısındaki küçülmenin yüzde 1.6 olduğunu söyledi. Türkiye'nin ilk 50 büyük sanayi kuruluşunun, 500 büyük kuruluş içinde üretimden satışlarda yüzde 52.6, brüt katma değerde ise yüzde 53.1 oranında pay aldığını söyleyen Küçük, raporda istihdam hariç diğer göstergelerde ilk 50 kuruluşun ağırlığının oldukça yüksek oranlarda gerçekleştiğini bildirdi.
 

İlk 50 şirketin ihracattaki payı 56.5

Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamında ilk 50 kuruluşun payının 2008'de yüzde 58.8 olduğunu açıklayan Küçük, "Bu pay 2007'de yüzde 43.9 düzeyindeydi" dedi. İlk 50 kuruluşun ihracattaki payının ise yüzde 56.5 olduğuna dikkat çeken Küçük, 2007'de bu oranın yüzde 54.9 olduğunu, bu şirketlerin ihracattaki paylarının yüzde 1.6 puan arttığını söyledi.

Yabancı sermaye paylı kuruluşlar arttı

İSO 500 kapsamında yabancı sermaye paylı kuruluş sayısının 148 olduğunu belirten Küçük, bu sayının 2005'te 136, 2006'da 140, 2007'de 143 olduğunu belirterek "2008'de ise 5 kuruluş artarak 148'e çıkmıştır. 2008'de yüzde 100 yabancı sermayeli kuruluş sayısı yüzde 1 artarak 44'e ulaşırken yüzde, 50'den fazla yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 43'ten 48'e yükselmiştir." dedi.
 

Borçlar yüzde 38.3 oranında arttı

Borç ve öz kaynak oranlarındaki değişimlerin incelendiğinde ise 2008 yılında İSO 500 genelindeki borçların yüzde 38.3 oranında artarken, öz kaynakların sadece 2.7 oranında arttığına dikkat çeken Küçük, 2007 borçlardaki artışın yüzde 9.4, öz kaynaklardaki artışın ise yüzde 17.2 olduğunu hatırlatarak, "2008'de sanayi kuruluşlarının kaynak yapısının ne kadar bozulduğu daha iyi anlaşılmaktadır" dedi.


500 kuruluştan 148'i zarar etti

2008 yılında İSO 500 kapsamında kar eden sanayi kuruluşlarının sayısının 352 olduğunu söyleyen Küçük, "Bu sayının 2007'de 450 olduğu hatırlanırsa, 2008 yılında bir önceki yıla göre çok daha fazla sayıda kuruluşun zarar ettiği görülmektedir. 2007'de 50 olan zarar eden kuruluş sayısı, 2008'de 148'e yükseldi" diye konuştu.

2007 yılında satışlardaki artışın yüzde 9.8 ile oldukça düzeyde kaldığını belirten Küçük, ancak kambiyo karlarındaki artışın etkisi üretim faaliyeti dışı karların yüzde 81.2, toplam karın da yüzde 34 oranında artması ile satış karlılığının oldukça yüksek çıktığını vurguladı. Küçük, "2008'de ise bunun tam tersi olmuştur. Faaliyet dışı karların yüzde 38.1, toplam karında yüzde 40.1 oranında gerilemesi ile satış karlılığı, İSO 500 genelinde yüzde 3.9'a, özel kuruluşlarda yüzde 3.6'ya düşmüştür. Bu oran satış karlılığında 2001 sonrası dönemin en düşük düzeyidir" dedi.