Katalanlar İspanya’dan bağımsızlığın fitilini yaktı

İİspanya’nın 17 özerk bölgesinden biri olan, başkenti Barcelona ile dünya çapında tanınan Katalonya, dün tarihi önemde seçimlere gitti. Çoğunluğu elde etmeleri halinde 18 ay içinde bağımsızlık ilanı vaat etmiş ayrılıkçılar, sandık başı anketlerine göre, özerk bölge parlamentosunda mutlak çoğunluğu sağladı. Bu sonuç hem İspanya’nın geleceği hem de yeni bir ülke doğması ihtimali yüzünden AB açısından kritik önemde.

Solla koalisyon şart

İspanya’dan ayrılma kampanyasının başını çeken Evet İçin Birlikte ittifakının taraftarları, dün akşam sonucu Barcelona sokaklarına dökülüp “Bağımsızlık” sloganı atarak kutladı. Kampanya sözcüsü Francesc Homs bağımsızlıktan yana olan egemenlik taraftarlarının net zafer kazandığını söyledi. Katalan Özerk Bölgesi Başkanı Artur Mas’ın liderliğindeki Katalonya’nın Demokratik Yönelimi (CDC) ile Katalonya Cumhuriyetçi Solu’nun (ERC) oluşturduğu bu ittifak, yaklaşık yüzde 41 oy aldı. Diğer bağımsızlık yanlısı ve radikal solcu parti Halk Birliği Adaylığı (CUP) oylarını yaklaşık 5 puan artırıp yüzde 9’u geçti. Böylece en keskin ayrılıkçılar yüzde 50 oyu garantiledi. Parlamentoda çoğunluk için 135 vekillden 68’i gerekirken, Evet İçin Birlikte 62-66, CUP 9-13 arası vekille beraber mutlak çoğunluğu sağladı.

Vergi var hizmet yok

1930’lardaki Franco diktatörlüğünden beri yükselen kuzeydoğudaki Katalan bölgesinin bağımsızlık talebi, İspanya’nın ekonomik krizden kurtulamadığı bir dönemde, zenginliklerini Madrid’deki yolsuzlukları ayyuka çıkmış sağcı Halk Partisi (PP) hükümetiyle paylaşma mecburiyetine tepki olarak güçlendi. Katalonya vergilerle federal bütçeye yüzde 20’lik katkı yapıyor ama federal harcamalardan yüzde 14 pay alıyor. 2006’da sosyalist hükümetin çıkardığı Katalonya Özerklik Yasası’nı PP’nin şikâyeti üzerine anayasa mahkemesi kısmen iptal etti. Yasada Katalonya’nın “ulus” diye nitelenmesi bozulmadı, ama “yasal ağırlığı olmayan tarihi ve kültürel bir terim, anayasaının tanıdığı tek ulus İspanya’dır” kararı eklendi. Tüm bunlar bağımsızlık referandumu ve İspanya’dan ayrılmayı destekleyen partilerin sayısının artmasına yol açtı. En büyük parti CDC bile “Katalonya bir ulustur. En yüksek düzeyde özerkliğe sahip olmalıdır” çizgisinden ayrılıkçı çizgiye geçti. Kasım 2012 çoğunluğu elde eden ayrılıkçılar, Mas başkanlığında resmi bağımsızlık referandumuna uğraştı. Yine PP’nin harekete geçirmesiyle anayasa mahkemesinden yasak çıkması üzerine Kasım 2014’te gayriresmi referanduma gidildi.

Katılım arttı

7.5 milyon nüfuslu bölgede 5 milyon küsur seçmenin yüzde 42’si referanduma katılmış, yüzde 80’i bağımsızlığa evet demişti. Dünkü seçimde katılım yüzde 63’ü buldu. Ayrılıkçılar, İspanyol hükümetinin yasal referandumu yasaklatması ve gayriresmi referandumun sonuçlarını tanımaması sebebiyle kendilerine 2017’de parlamentoda bağımsızlık ilan etmekten başka seçenek kalmadığını söylüyor. Anketler Katalonya nüfusunun çoğunluğunun referandumu desteklediğini ama bağımsız olup olmama konusunda yarı yarıya bölündüğünü gösteriyor.