Kılıç, umutlandırdı

CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, “AYM ihlal tespiti yaparsa, sıfır baraj olur. Yasama organı seçim takvimi başlamadan bir yasa çıkarırsa yeni baraj belirlenebilir” dedi. HDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da “AKP, CHP ve bizimle anlaşmak zorunda. Anlaşmazsa, 2015 seçimlerine sıfır barajla gidilir” görüşünü dile getirdi.

AYM Başkanı Kılıç, Habertürk gazetesinin sorularını yanıtlarken “Raportör arkadaşlar çalışmalarını tamamladı, raporda önemli tartışmalar var. Konu hassas olduğu için ‘bireysel’de değil, ‘genel kurul’da görüşüp, 2-3 hafta içinde karara bağlayacağız” dedi. Kılıç, “AYM kararları,‘seçim kanunda yapılacak değişiklikler bir yıl içinde uygulanamaz’ hükmüne tabi mi” sorusuna da “Hayır tabi değil, anında uygulanır. Hak ihlali kararı hemen ortadan kaldırılması içindir” yanıtını verdi. AYM’nin barajla ilgili kararı, özellikle 2015 yılında ilk seçim sınavına girecek olan Başbakan Ahmet Davutoğlu açısından büyük önem taşıyor. Baraj kalkar, ya da düşerse HDP de parti olarak seçimler girip, gücünü sınayabilecek.

‘AİHM kararı var’

Başkent kulisleri AYM’nin kararına odaklanırken, CHP’li Tanrıkulu “AİHM barajla ilgili ihlal kararı vermedi ama şunu ifade etti; baraj çok yüksek, gözden geçirilsin. Böyle bir referans kararı var. AYM önüne gelen davada, AİHM’in içtihatı yok, diyemez. Yasama organı bu içtihada uygun bir çalışma yapmamış. AYM, ihlal tespiti yapabilir” dedi.Tanrıkulu “ihlal kararı verilirse ne olur” sorusuna da şu yanıtı verdi:

“Sıfır baraj olur. Anayasa Mahkemesi yasa koyucunun önüne geçip yüzde 3, yüzde 5 baraj olsun diyemez, barajı iptal eder. Ancak, yasama organı seçim takvimi başlamadan bir yasa çıkarırsa yeni baraj belirlenebilir. Biz aslında sıfır olsun istiyoruz, ama uzlaşmak daha kolay olur diye yüzde 3’e düşsün diye teklif verdik. AYM, temsilde adalet ve katılımcılık açısından yaklaşarak Türkiye’deki demokrasiyi güçlendirecek, birçok meselenin önünü açacak referans bir kararın önünü açabilir.”

Tanrıkulu “Barajın kalkması ya da düşmesi CHP’nin aleyhine olmaz mı” sorusuna da “Bizim için esas olan Türkiye’nin demokrasi öncelikleridir. Barajın düşürülmesi, kaldırılması teklifleri verdiğimiz zaman da demokrasiyi öne çıkardık, bize ne faydası, zararı olur diye düşünmedik” karşılığını verdi.

Kaplan: AKP şok yaşar

HDP’li Kaplan da, AYM’nin vereceği kararın “Türkiye’nin siyasetini, 2015 seçimlerindeki meclisi yeniden şekillendirebileceğini” vurguladı. Kaplan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Anayasanın 67. maddesinin son fıkrasında seçim kanunlarında yapılan değişiklikler bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz, diyor. Bu, ilk kez 2002’de delindi. AKP ve CHP’nin uzlaşmasıyla, Erdoğan ara seçimlerde Siirt’ten milletvekili seçildi. Anayasaya, ilk ara seçimlerde uygulanmaz, diye geçici madde kondu. AYM, hem anayasaya hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne göre ihlal kararı verirse, meclisin derhal bir anayasa değişikliğine gidilmesi zorunlu hale gelir. Seçim Kanunu da değiştirilir, barajlar indirilir. Hükümetin Seçim Kanun’unu değiştirmeye sayısı yetiyor, ama anayasayı değiştiremeye sayısı yetmez. CHP ve HDP’yle anlaşmak zorunda kalacak. Bunları yapmazsa, AYM kararı da bağlayıcı olduğundan 2015 seçimlerinde seçim barajı tamamen kaldırılmış addolunur. Bu da AKP’nin sonu olur. Baraj iner ya da kalkarsa, milletvekili sayımızı 3,4 katına katlarız.”

Meclis’teki öneriler ve AİHM kararı

CHP ve HDP’nin barajın düşürülmesi, ya da kaldırılmasına ilişkin önerileri TBMM Anayasa Komisyonu’nda bekliyor. CHP’li Sezgin Tanrıklu’nun seçim barajının yüzde 3’e, Kazım Kurt ve Ali Rıza Öztürk’ün yüzde 5’e indirilmesi, Birgül Ayman Güler’in ise barajın tamamen kaldırılmasına ilişkin yasa önerileri var. BDP Grup Başkanvekili İdris Baluken’in yasa önerisinde, barajın yüzde 3’e düşürülmesi isteniyor. HDP’nin 5 seçim bölgesinde birinci olan partinin barajı otomatik olarak aşmış sayılmasına ilişkin de önerisi var.

3 Kasım 2002 tarihinde düzenlenen genel seçimlerde DEHAP’ın Şırnak milletvekili adayları olan Resul Sadak ve Mehmet Yumak, partilerinin kentte yüzde 45.95 oranında oy almasına rağmen milletvekilli seçilemedikleri gerekçesiyle 2003 yılında AİHM’e başvurmuşlardı. AİHM’in kararında, “Türkiye'de özellikle 1970'li yıllardaki istikrarsızlığı göz önünde tutulduğu, bu barajın TBMM’nin aşırı şekilde bölünmesine ve işlevsiz hale gelmesini önlemeye yönelik olduğu” belirtildi. Ancak kararda; Türkiye’deki seçim barajının Avrupa Konseyi ülkelerinde uygulanan en yüksek seçim barajı olduğu, bu yüzden son seçimlerde oyların yüzde 43’ünün (14.5 milyon) Meclise yansıtılamadığı, ideal bir seçim sistemi için kamuoyunda, siyasilerin ve sivil toplum örgütlerinin de önerileri doğrultusunda bir tartışma açılmasının önemine de değinildi.