Nami Başer ile 'Her Şeye ve Herkese Karşı Lacan'

Metis tarafından Lacan'ın psikanalizi ve felsefesi hakkında yayımlanacağını duyrulan bir dizi kitabın ilki olan “Her Şeye ve Herkese Karşı Lacan”, tanımak isteyenler için olduğu kadar tanıdığını düşünenler için de Lacan’ın hem portresi hem de analizini vermeyi hedefleyen bir kaynak. Kitap; “30 Yıl Sonra” ile başlayıp “Ölüm”ile biten onaltı bölümden oluşuyor.

Yirminci yüzyılın en etkili düşünürlerinden olan psikanalist Jacques Lacan, güncelliğini korumaya ve tartışılmaya devam ediyor. Düşüncelerinin özgürlükçülerden ziyade baskıcıların amaçlarına hizmet ettiğini iddia edenler olduğu gibi, şahsı hakkında da olumlu ve olumsuz birçok mit ortaya atılıyor. Lacan'ı yakından tanıyan psikanalist ve tarihçi Elisabeth Roudinesco temelsiz iddiaları çürütmek ve bu önemli şahsiyeti gerek insan olarak gerek düşünceleriyle daha iyi tanımamızı sağlamak için yazdığını belirtiyor.

Roudinesco; “Kitabın aldığı tepkiler büyük ölçüde olumlu oldu, ama gerek yapıtı, gerek insan olarak kendisi günümüzde en akıl almaz yorumlara konu olmayı sürdürüyor; öyle bir zamanda yaşıyoruz ki ya her kuşak kendisinden önce olan biteni unutma eğiliminde, ya da geleceğe ışık tutma kaygısıyla geçmişi düşünecek yerde, "altın çağ" olduğu sanılan bir mirasa ve soyağacına dayanarak eskiyi göklere çıkarmak işine geliyor insanların” diyor.

Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi felsefeci, yazar çevirmen Nami Başer’le kitap ve Lacan üzerine konuştuk.

Roudinesco sizce neden Lacan'ı anlatan bir kitap yazma gereği duymuş?

Nami Başer-Roudinesco'nun daha önce yayınlanan "Fransa'da psikanalizin tarihi" adlı üç ciltlik incelemesinin üçüncüsü zaten Lacan'a adanmıştı. Yeniden Lacan'a dönmesinin nedeni, son zamanlarda gerek Lacan'a, gerek Freud'a epey düzeysiz saldırılar yapılmasından kaynaklanıyor. Deleuze ve Guattari'nin 1972' de yazdıkları "Œidipus' a karşı" Roudinesco'ya göre, psikanalizin içinden kaynaklanan bir eleştiriydi, çünkü Guattari sadece bir psikanalist olmakla kalmayıp, bizzat Lacan tarafından psikanalizden geçmiş biriydi. Oysa günümüzde, dedikodu, hatta dahası cahil cesareti tarzında yükleniliyor Lacan'a. Kısacası bu kitap bir polemik içinde yer alıyor. Daha önce "Niçin psikanaliz?" kitabında psikanalizin kendisini savunan Roudinesco, burada psikanalizi değişik sapmalara karşı savunan Lacan'ın kendisini ele alıyor.

Çeviri sırasında zorluk çektiniz mi?

Nami Başer- Seuil yayınlarına 2011 Mayıs'ında teslim eder etmez, arkadaşım olduğu için, Elizabeth PDF bir baskısını bana iletti. Fransa'da aynı yılın eylülünde yayınlandı. Ben o sırada yine Elizabeth'in, yakında Say Yayınları’nda çıkacak, "İçimizdeki Karanlık Yan" adlı kitabını çevirmeye başlamıştım. Bunu sonra çevirdim, Lacan'la ilgili bir diziye başlayacak olan Metis Yayınlarına verdim. Çeviride benim kullandığım birtakım terimlerin ille de öztürkçesini koymuşlar, yayınevlerinin ilkesiymiş içime hiç sinmedi ama birşey yapamadım. Sonuçta çevirirken birçok kere okuyup düşünüyorsun.

Lacan'ın bu kitapta hangi yönü ele alınıyor?

Nami Başer- Hiç usanmadan psikanalize bir yandan yeni kavramlar getirmek, öte yandan Freud'a Sadık kalmak zor iş elbette. Felsefe, dilbilim, antropoloji, edebiyat gibi konulara da Lacan derinlemesine el atmakla- yani bu alanlara da katkıda bulunup sonra da onlardan ayrılmakla- kalmamış, aynı zamanda psikanalizin uygulamasını değiştirmiştir. Lacan'ın yaşadığı zamanlardaki kavgaları da, tarih boyutuyla ele alınmış bu kitapta. Böylece Frederic Worms'un "1960 yılları felsefede önemli bir çağ olmuştur" yargısı da kanıtlanıyor.

Siz de Lacan üzerine Say Yayınlarından çıkan bir kitap yazdınız. Lacan'ın psikanalize en önemli katkıları nedir sizce?

Nami Başer- Bilinçdışını doğal bir özellik olarak ele almamış, tarihin, başkalarıyla olan ilişkilerimizin, dilin düğümlendiği bir alanda irdelenmesi gerektiğini vurgulamıştır.