'Öz'de sanatçılar

Başbakan Tayyip Erdoğan, The Times’a verdikleri ilanla polis şiddetini kınayan, aralarında dünyaca ünlü yazar, yönetmen, oyuncuların da bulunduğu 32 ismi hedef almaya devam ediyor. Onları önce başka ülkelerdeki acılara duyarsızlıkla, sonra da “düşüncelerini kiraya vermekle” suçlayan Erdoğan, aslında önemli bir gerçeği göz ardı ediyor. Zira biraz derine inildiğinde, Erdoğan yönetimini “diktatoryal” olarak tanımlayanlar arasında, Nazi rejiminin toplama kampına gönderdiği sanatçıların da, hayatını insan haklarına adamış Hollywood’un yüz akı oyuncularının da yer aldığı görülüyor. İşte Erdoğan’ın “sözde ünlü şahıslar” dediği dünyaca ünlü sanatçılar.

The Times ilanında imzası bulunan en yaşlı isimlerden, 1932 doğumlu Hırvat sinemacı Branko Lustig, İkinci Dünya Savaşı sırasında ailesiyle birlikte Auschwitz ve Bergen-Belsen Toplama Kampları’na gönderilmiş bir isim. Henüz küçük bir çocukken Nazi rejiminin ölümcül yüzüyle tanışan Lustig, iki yıl boyunca bu kamplarda yaşam mücadelesi vermiş. Lustig, sülalesinin çok büyük bir bölümünü toplama kamplarında kaybetmiş; büyükannesi gaz odasında can verirken, babası ise Macar askerleri tarafından öldürülmüş. Lustig, sinema yaşamı boyunca da bu derin travmayı izleyiciye yansıtan çalışmalara imza atan işler yaptı: Hitler rejimini konu alan “Savaş Rüzgârları” ve “Savaş ve Anı” filmleriyle ilk kıvılcımları çakan sanatçı, ilk Oscar Ödülünüyse, yapımcılığını üstlendiği ünlü “Schindler’in Listesi” filmiyle, ikincisini de “Gladiator”le aldı…

Savaşın ağır darbeleri

Listenin bir diğer ağır topu, senaryosunu yazdığı “Âşık Shakespeare” filmiyle Oscar ödülü sahibi olan, ayrıca, Altın Aslan ve Tony ödülleri de bulunan “Sir” unvanlı 76 yaşındaki Tom Stoppard. O, savaşın bir çocuk üzerinde yaratabileceği belki de en ağır darbeyi yaşamış bir sanatçı. Alman birlikleri 1939’da Çekoslavakya’yı işgal ettiğinde, bu ülkede yaşayan Stoppard ailesi, baba Stoppard’ın çalıştığı firmanın bir şubesinin bulunması nedeniyle Singapur’a kaçarak ölümden “kıl payı” kurtulmayı başarmış. Ancak bu kez de Japonlar Singapur’u işgal ettiğinde, anne ve iki kardeş Avusturalya’ya kaçmak zorunda kalmış. Singapur’da kalan baba Stoppard ise, bir süre sonra savaşta esiri düşerek, Japon askerleri tarafından öldürülmüş. Babası öldürüldüğünde henüz 4 yaşında olan Stoppard, sanat yaşamı boyunca çalışmalarında insan hakları, sansür ve politik bağımsızlık gibi konuları ele almasıyla tanınıyor…


Ezilenlerden yana

“Üçüncü Türden Yakınlaşmalar” ile Oscar sahibi olan görüntü yönetmeni Vilmos Zsigmond, kitaplarında kadın meselelerini derinlemesine işleyen İrlandalı yazar Edna O’Brian, çağdaş tiyatronun önde gelen yazarlarından Christopher Shinn, ünlü heykeltıraş Igor Ustinov, The New York Times ve Washington Post gibi yayınlarda gazetecilik çalışmalarını sürdüren ABD’li yazar Claire Berlinski, “Hizmetçi” filmindeki rolüyle BAFTA ödülüne değer görülen James Fox, İstanbul doğumlu opera ve film yönetmeni ve yapımcı Fuad Kavur, savaş karşıtı tavrıyla tanınan İngiltere İşçi Partisi Milletvekili Jeremy Corbyn bildiriye imza atan sanatçılar arasında yer alıyor.
Şimdi gelelim daha popüler isimlere… The Times ilanında yer alan sanatçılar arasında belki de en fazla öne çıkan, 2 Oscar ödüllü oyuncu, yönetmen ve senarist Sean Penn, Irak Savaşı’na karşı çıkışıyla, işçi sınıfı ve eşcinseller gibi ezilenlerden yana aldığı tavırla Hollywood’un yüz akı… ABD yönetiminin sert bir muhalifi olan Amerikalı aktör; Irak, İran, Venezülla gibi ülkelere “serbest muhabir” olarak ziyaretlerde bulunarak bilinçlendirme çalışmaları yapıyor.
Ve atlanmaması gereken bir başka sanatçı da David Lynch. “Fil Adam”, “Dune”, “Mavi Kadife” “Kayıp Otoban”, “Mulholland Çıkmazı” filmlerinin yönetmeni son olarak The Guardian’ın “En İyi 40 Yönetmen” listesinde birinci sıradaki yerini aldı…
Bildiriye imza atan sanatçılar arasında yer alan “Sir” unvanlı İngiliz oyuncu Ben Kingsley ise Oscar, Grammy, BAFTA, Altın Küre ödülleri sahibi ama onun geniş kitlelerce tanınması 1982’de başrolü oynadığı “Gandhi” filmiyle gerçekleşti. Bir idam mahkûmunu konu alan “Ölüm Yolunda” filmindeki oyunculuğuyla Oscar’a değer görülen Susan Sarandon’ın da bildiride imzası var. O, sinemadaki başarılı performansı kadar dünya çapında ses getiren politik eylemleriyle de tanınıyor. 2003’te Irak Savaşı’na karşı çıkan, 2004’te Irkçılık İzleme Komitesi’ne katılan sanatçı, halen UNICEF’te aktif görev sahibi…

Fellowes, politik köklere sahip

İmzacılar arasında bir başka önemli isim, Mısırlı yazar, yönetmen ve oyuncu Julian Fellowes da politik köklere sahip bir ailenin üyesi. Babası, İkinci Dünya Savaşı sırasında Etiyopya’nın son imparatoru Hayle Selassiye’nin o dönem tahta çıkabilmesi için gerçekleştirilen kampanyada görev almış bir diplomat. Küçük yaşta ailesiyle yerleştiği İngiltere’de eğitim alan sanatçı, ülkenin modern aristokrasisini eleştirdiği “Züppeler” adlı romanıyla 2004’te geniş kitlelerin beğenisini kazanmayı başardı; “Gosford Parkı” filmiyle ise Oscar aldı.

İnsan Hakları Komisyonu'nda

Listedeki bir başka ve bu kez sıra dışı bir isim, Damat Ferit Paşa hükümetlerinde kısa bir süre Maarif ve Dahiliye Nazırlığı yapan, Mustafa Kemal Atatürk’e ve Milli Mücadele’ye karşı ağır hakaretleri nedeniyle dönemin eleştirilerine hedef olan gazeteci Ali Kemal’in torun çocuğu, yazar Rachel Johnson. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Komisyonu üyesi olan yazar, “Kış Oyunları” adlı romanıyla, edebiyatın saygın ödüllerinden Women’s Prize For Fiction 2013’e değer görüldü…

Hem edebiyat hem sinema...

Bildiride imzası bulunan, yazar, gazeteci ve senarist Frederic Michael Raphael, 20’den fazla kitabı ve İngiltere’deki “Royal Society Of Literature”a üye kabul edilmesiyle, edebiyatta kendine saygın bir yer edinmekle kalmadı, sinemada Oscar’ını 1965’te “Darling” senaryosuyla aldı. İmzacılardan Christopher Hampton de senaryosunu yazdığı “Tehlikeli İlişkiler”le Oscar’a değer görülürken Game Of Thrones dizisinin oyuncularından Oona Chaplin ise Charlie Chaplin’in torunu...