Portekiz de yardım talep edecek

Önceki hafta görevinden istifa eden Portekiz Başbakanı Jose Socrates, dün televizyondan halka yaptığı konuşmada, ülkenin finansal durumunun hızla kötüleştiğini, bu durumun üstesinden gelmek için uluslararası finansal yardım isteyeceğini açıkladı.

Socrates, ''Portekizlileri bilgilendirmek istiyorum. Hükümet bugün, ekonomimizi ve finansal sistemimizi, ülkemizin finans durumunu sağlama almak için finansal yardım istemeye karar verdi'' dedi.

Portekiz'in, Avrupalı ortaklarından finansal kurtarma istemekten kaçınmak için bir yıldır sürdürdüğü mücadeleden vazgeçtiğini belirten Socrates, ''Bu ülkemiz için özellikle önemli bir an ve hiçbir şey yapılmazsa her şey kötüye gidecek. Her şeyi denedim, ancak doğrusu bu karar alınmadığı takdirde ülkenin almaması gereken risklerin ortaya çıkacağı bir ana geldik. Kurtarma son çareydi'' diye konuştu.

Portekiz anayasasının geçici görevli bir başbakana finansal yardım talebinde bulunmasına izin verip vermediği şüpheleri nedeniyle Socrates'in, finansal yardım isteyip istemeyeceği konusunda karışıklık söz konusu. Ancak Socrates konuşmasında, muhalefet partileri liderlerinin kararını destekleyeceğini umduğunu ifade etti.

Socrates, iki hafta önce parlamentonun tasarruf önlemlerini içeren planını reddetmesinden sonra 23 Mart'ta görevinden istifa etmişti.

Portekiz'in borçlanma maliyetleri Eylül 2009'dan itibaren iktidarda olan azınlık Sosyalist hükümetin istifasından sonra hızla artarken, uluslararası derecelendirme kuruluşları ülkenin kredi notlarını düşürmüştü.

Moody's, önceki gün Portekiz'in ''A3'' olan uzun vadeli devlet tahvili kredi notunu bir kademe düşürerek ''Baa1''e çekmiş, not görünümünü ise ''negatif'' olarak belirlemişti. Standard & Poor's da (S&P) geçen hafta, Portekiz'in uzun vadeli kredi notunu ''BBB''den ''BBB-''ye, Fitch de iki hafta önce kredi notunu ''A ''dan ''A-''ye indirmişti.

Portekiz'in 10 yıl vadeli tahvil ihracında bir yıl önce yüzde 5,8 seviyesinde olan faiz oranı dün itibariyle yüzde 8,54 seviyesine çıkarken, bu seviye sürdürülemez olarak değerlendirildi.

Ülkenin üçüncü büyük özel bankası Banco BPI'nın Başkanı Fernando Ulrich, yardım talebini ''büyük bir adım'' olarak değerlendirdi.

Parlamentoda tasarruf planına karşı çıkarak ülkenin hızla finansal yardım talebinde bulunma sürecine sürüklenmesine katkısı olan ana muhalefet partisi Sosyal Demokratlar da finansal yardım talebini desteklediğini açıkladı.

Portekiz'in AB ve Uluslararası Para Fonu (IMF) ile finansal yardım görüşmelerinin, hükümetin geçici ve 5 Haziran'da erken genel seçim yapılacak olması nedeniyle Yunanistan ve İrlanda'ya göre daha zor geçebileceğine dikkat çekiliyor. Lizbon yönetiminin, finansal yardımı alması için daha sıkı tasarruf tedbirleri uygulaması gerektiği de belirtiliyor.

60 İla 80 milyar avro

Socrates konuşmasında, ülkesinin ne kadar finansal yardıma ihtiyacı olduğu konusunda bilgi vermezken, piyasa uzmanlarına göre, bu yardım miktarının 60 ila 80 milyar avro olması bekleniyor. AB ve IMF'nin sağlaması beklenen yardımın süresi de tahminen üç yıl olacak.

Bu arada IMF dün yaptığı açıklamada, Portekiz'den henüz finansal yardım talebi gelmediğini bildirdi. Açıklamada, ''Ancak Portekiz'e yardım etmeye hazırız'' denildi.
AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso da, ''Portekiz'in yardım talebini mümkün olduğunca çabuk inceleyeceğiz'' açıklaması yaptı.

Portekiz'in talebinin ''kurallara uygun biçimde mümkün olan en hızlı biçimde değerlendirileceğini'' ifade eden Barroso, ''Portekiz'in, ortaklarıyla yapacağı dayanışmayla mevcut güçlüklerin üstesinden gelme kapasitesine sahip olduğundan emin olduğunu'' kaydetti.

Öte yandan AB Maliye Bakanlarının 8-9 Nisan'da Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de yapacağı toplantıda Portekiz'in finansal yardım talebini ele alması bekleniyor.
 

Portekiz'in tasarruf paketi

Muhalefet partilerinin karşı çıkmasıyla reddedilen pakette, üç yılda gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 4,5'ine denk düşen ek kesintiler yapılması planlanıyordu. Pakette, emekli maaşlarının dondurulması ya da 1500 avrodan fazla alanların maaşlarında yüzde 5 ila yüzde 10 kesinti yapılması, sağlık, eğitim harcamalarının ve yerel yönetimlerin bütçelerinin kısıtlanması gibi maddeler yer alıyordu.

Portekiz hükümeti, ek önlemlerin, bu yıl bütçe açığını GSYH'nin yüzde 4,6'sına ve gelecek yıl da AB'nin belirlediği yüzde 3'e çekmek için gerekli olduğunu savunuyordu. Portekiz'in bütçe açığı, geçen yıl gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 8,6'sı düzeyine ulaştı.

Portekiz'in 4,5 milyar avrosu bu ay sonunda ve 7 milyar avrosu haziran ayında olmak üzere toplam 11,5 milyar avro borç ödemesi bulunuyor. Ülkenin bu yıl, bütçesini finanse etmek ve vadesi gelen borçlarını ödemek için 20 milyar avro finansmana ihtiyacı var.

AB, uzun süredir Portekiz'den, çalışma yasalarını değiştirmesi, bürokrasiyi azaltması ve kamu sektöründe çalışan sayısını düşürmesini istiyordu.

Lizbon yönetimi kendi durumunun, geçen yıl AB ve IMF'den 110 milyar avro yardım alan Yunanistan ile 85 milyar avro yardım alan İrlanda'dan farklı olduğunu savunuyordu. Bütçe açığı ve borcunun bu ülkelerden daha az olduğunu bildiren Portekiz, varlık fiyatlarında bir balon bulunmadığını ve bankalarının mali durumunun sağlam olduğunu ifade ediyordu.
Portekiz Merkez Bankası, tasarruf önlemlerinin büyümeye olumsuz yansıyacak olması nedeniyle ekonomide bu yıl çift dipli resesyon tahmininde bulunmuştu. Ülkede işsizlik oranı ise yüzde 11,2 seviyesinde bulunuyor.