Uçak yolculuklarında hastalık bulaşma riski ne kadar büyük?

İster grip, SARS veya Ebola olsun, dünya çapındaki havayolu, ağı enfeksiyon hastalıklarının yayılma riskini yükseltiyor. Bu yüzden 2014 yılında Batı Afrika’da yaşanan Ebola salgınında birçok havaalanına, enfeksiyonlu kişileri tespit edebilecek önlemler alınmıştı. Peki, ama uçak yolcuları için tehlike ne kadar büyük? Örneğin bir grip hastası, enfeksiyonu kaç kişiye bulaştırabilir?

Emory Üniversitesi’nden Vicki Stover Hertzberg bu sorulara yanıt aradı. Araştırma çerçevesinde ABD’de 10 orta mesafe uçuşu ve yolcuların davranışları ayrıntılı şekilde takip edildi. Amaç yolcuların ne sıklıkta temas halinde olduklarını bulmaktı. Dünya Sağlık Organizasyonu’na göre enflüenza veya SARS gibi virüsler maksimum 1 metre mesafeden, hapşırma veya öksürükle sıçrayan damlacıklarla bulaşmakta. Hertzberg’in araştırmasının sonuçları ise şöyle: Uçakta hastalık taşıyan bir kişi bulunduğunda hastalığın 11 kişiye bulaşma riski oldukça yüksek.

Hetzberg ve ekibinin hesaplarına göre bu 11 kişiye hastalığın bulaşma riski yüzde 80. Hesaba göre hastanın sadece yanındakiler değil arkasındaki ve önündeki sırada oturanlarda da risk grubuna dahil. Çünkü bunlar bir metrelik alanda bulunuyorlar. Diğer yolcular içinse risk sadece yüzde üç civarında. Bu da on bir kişiye ilave olarak ortalama iki kişinin daha hastalığı kapacağı anlamına geliyor.
Araştırmaya göre uçakta bulunan grip veya SARS hastası, hastalığı 13 kişiye bulaştırabilir. Fakat bazı raporlarda bu oran yüzde 40’a kadar çıkıyor.Açıklamasıysa şöyle: İzlenen vakalarda bulaşma örneğin, bagaj veya pasaport kuyruğunda meydana gelmiş olabilir. Diğer olasılık daha endişe verici olabilir. WHO’nun tahminin aksine, grip ve SARS gibi hastalıklar sadece hapşırık ve öksürükle sıçrayan büyük damlacıklarla değil, uçak kabininde dolaşan, havada asılı daha küçük parçacıklarla da bulaşabilir. Mesela havalandırmadan gelen havanın solunmasıyla... “Bu durumda hastalığın kaç kişiye bulaşacağını hesaplamak uçaktaki türbülanslı hava yüzünden neredeyse imkânsız” diyor Hetzberg.