Veteriner Hizmetleri Kanun Tasarısı hazırlandı

Tasarıyla, Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu, Yem Kanunu, Hayvan Islahı Kanunu ile İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu, Hayvanları Koruma Kanunu, Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimler Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun da bazı maddeleri yürürlükten kaldırılıyor.

Tasarı, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yemlerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarını, bitki koruma ürünü ve veteriner tıbbi ürün kalıntıları ile diğer kalıntılar ve bulaşanların kontrollerini, salgın veya bulaşıcı hayvan hastalıkları, bitki ve bitkisel ürünlerdeki zararlı organizmalar ile mücadeleyi, çiftlik ve deney hayvanları ile ev ve süs hayvanlarının refahını, zootekni konularını, veteriner sağlık ve bitki koruma ürünlerini, veteriner ve bitki sağlığı hizmetlerini, canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye giriş ve çıkış işlemlerini ve bu konulara ilişkin resmi kontrolleri ve yaptırımlarını kapsıyor.

Kişisel tüketim amaçlı birincil üretim ile kişisel tüketim amacıyla hazırlanan gıdalar, bu tasarı kapsamı dışında tutuluyor.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, ihbarı mecburi bir hastalığın varlığı veya şüphesi ya da yeni bir salgın durumunda, inceleme yapmak, teşhis etmek, gerekli kontrol ve koruma tedbirlerini almakla yükümlü tutulacak. Bakanlık, hayvan hastalıkları bildirim sistemini kuracak ve sistemin işletilmesini sağlayacak.

Bazı hayvan türleri için özel izole bölgeler oluşturabilecek, bu bölgelerde bazı hayvanların yetiştirilmesi yasaklanabilecek.

Hayvan sahipleri ya da hayvan sahibi adına bakıcısı, hayvanların ve işletmelerin kayıtlarını yaptırmak, işletmelerine giren veya işletmelerinden çıkan, yeni doğan, telef olan veya kesilen hayvanları Bakanlığa bildirmek ve bunlara ilişkin kayıtları muhafaza etmekle yükümlü olacak.

Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satışlar hariç hayvanların alım ve satımları, ruhsatlı hayvan pazarı, borsalar ve Bakanlıktan izinli hayvan panayırlarında, ev ve süs hayvanlarının alım ve satımları, ruhsatlı ev ve süs hayvanı satış yerlerinde yapılacak.


Hayvanlara ötanazi yapılamayacak

Hayvan sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler, hayvan refahının sağlanması amacıyla, hayvanların barınma, bakım, beslenme, sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak, sorumluluklarındaki hayvanların insan, hayvan ve çevre sağlığı üzerinde oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri alacak.
Hayvanların kesimi ve hastalık kontrolü amacıyla itlafı, hayvanlarda heyecan, acı ve ıstırap oluşturmadan, uygun araçlarla yapılacak.

Hayvanlara ötanazi yapılmayacak. Ancak, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hastalığın önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilecek. Ötenazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılacak.
Hayvanların barınma, nakil, kesim öncesi ve kesimi sırasındaki hayvan refahı esasları Bakanlıkça belirlenecek.


Bakanlık, yarışlarda bahis kabul edecek

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, hayvan ıslahı, hayvan gen kaynaklarının korunması, geliştirilmesi, damızlık amaçlı hayvanların yetiştirilmesi, kayıt altına alınması, ön soy kütüğü ve soy kütüklerinin oluşturulması ve belgelendirilmesi gibi zootekni konularında düzenleme yapmaya, hayvan yarışları düzenlemeye, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen hayvan yarışları üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye yetkili olacak.

Hayvanların üremesinde kullanılan sperma, ovum, embriyo, damızlık yumurta, ipek böceği tohumu, larva ve oğul gibi ürünleri üretenler, depolayanlar ve dağıtanlar Bakanlıktan izin alacak.

Bakanlık, hayvan gen kaynaklarının korunmasına yönelik tedbirleri alacak, uygulayacak veya uygulatacak.

Gerçek veya tüzel kişiler, hayvan gen kaynaklarının korunması, ıslahı, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik özel hukuk hükümlerine tabi birlikler şeklinde organizasyonlar kurabilecek. Bu organizasyonlar, kooperatiflerle aynı koşullardan yararlanacak.

Damızlık, yarış ve gösteri amaçlı hayvanların belgelendirilmesi zorunlu tutulacak. Yarış ve gösteri belgesi bulunmayan hayvanlar yarışlara katılamayacak ve gösteri amaçlı kullanılamayacak.

Soy kütüğüne kayıt edilip damızlık belgesi ya da diğer bilgileri içeren pedigrisi belgesi verilen atların, lüzum görüldüğünde Bakanlıkça görevlendirilen uzman heyetçe kan grubu veya DNA testleri ile ana-baba doğrulaması ve morfolojik yönden muayeneleri yapılabilecek. Test ve muayeneler neticesinde, safkan olmadıkları tespit edilenlerin ve yavrularının soy kütüğü kayıtları iptal edilecek.


Veteriner hizmetleri

Faaliyet gösteren muayenehane, klinik, poliklinik, hayvan hastanesi, ev ve süs hayvanı satış yerleri, hayvan eğitim ve barınma yerleri, otel hizmeti veren hayvan bakımevleri, hayvan pazar ve borsaları, damızlık kümes ve kuluçkahaneler, hayvan hastalıkları teşhis, analiz ve üretim laboratuvarları ile deney hayvanı üretici ve tedarikçileri Bakanlıktan onay almak ve istenen kayıtları tutmakla yükümlü olacaklar.
Muayenehane, klinik ve polikliniklerin açılması için yalnızca veteriner hekimlere onay verilecek.

Veteriner sağlık ürünlerinin onayını, kimyager, kimya mühendisi, eczacı veya veteriner hekim olan gerçek kişiler veya bu kişilerden birini istihdam eden tüzel kişiler alabilecek. Bunlardan, veteriner biyolojik ürünlerin onayını, sadece veteriner hekimler ve veteriner hekim istihdam eden tüzel kişiler yapabilecek.
Veteriner sağlık ürünleri, veteriner hekimler, eczacılar, kimya mühendisleri veya kimyagerlerin sorumluluğunda üretilecek. Bu ürünlerin kalite kontrolü, Bakanlık tarafından uygun görülen laboratuvarlarda yapılacak. Veteriner biyolojik ürünlerin üretim ve kalite kontrolleri ile veteriner sağlık ürünlerinin etkinlik ve güvenlik değerlendirme çalışmaları veteriner hekimler tarafından yapılacak.

Yurtdışından bağışlanan veya araştırma, test ve onay işlemlerinde kullanılacak veteriner sağlık ürünleri ve ham maddelerinin yurda girişine ilişkin şartlar Bakanlıkça belirlenecek. Bu ürünler hiç bir şekilde ticarete konu olamayacak.
Veteriner biyolojik ürünler dışındaki veteriner tıbbi ürünlerinin toptan satışı, ecza depoları veya veteriner ecza depoları kanalıyla, perakende satışları ise eczaneler, veteriner muayenehane, klinik, poliklinik ve hayvan hastaneleri kanalıyla yapılacak. Ancak, Bakanlıkça izin verilmiş süs kuşları ile akvaryum ve egzotik süs hayvanlarını satan iş yerlerinde, veteriner biyolojik ürünler dışındaki sadece bu hayvanlara mahsus olan veteriner tıbbi ürünler satılabilecek.


Bakanlık, fiyata müdahale edebilecek

Psikotropik ve narkotik veteriner tıbbi ürünleri, bu Kanun hükümlerine ilave olarak uyuşturucularla ilgili özel kanunlara da tabi tutulacak. Bu ürünler sadece klinisyen veteriner hekimlere, veteriner fakültelerinin ilgili birimlerine satılabilecek, sadece veteriner hekimler tarafından uygulanacak ve Bakanlığın izni olmadıkça satılamayacak.

Veteriner sağlık ürünlerinin ambalajında satış fiyatının belirtilmesi zorunlu olacak, Bakanlık, satış fiyatlarına müdahale edebilecek.

Veteriner hekim, uygulayacağı veya tavsiye edeceği, reçeteye tabi veteriner tıbbi ürünler ve terkipler için, reçete düzenlemek, belirlenen kayıtları tutmak ve talep edildiğinde Bakanlığa sunmak zorunda olacak.

Veteriner tıbbi ürünler, kullanıma arz edilen haliyle, etiket ve prospektüs bilgilerine göre uygulanacak. Buna aykırı uygulamalarda sorumluluk, uygulayana ve uygulanmasına izin verene ait olacak.

Veteriner biyolojik ürünleri, veteriner hekim veya yardımcı sağlık personeli tarafından uygulanacak, hayvan sahipleri Bakanlıkça belirlenen uygulama ücretini ödeyecek.


Kayıt ve bitki pasaportu

Bitki ve bitkisel ürünlerde zarar yapan organizmaların yurt içine girişi veya yurt içinde yayılmasını engellemek için, Tarım ve Köyişleri bakanlığı tarafından bazı esaslar uygulanacak. Buna göre, Bakanlık, bitki ve bitkisel ürünler ile zararlı organizma taşıma ihtimali bulunan diğer maddeler ile ilgili inceleme, teşhis, gerekli kontrol ve koruma tedbirlerini alacak. Bakanlık, herhangi bir bölgede zararlı organizma şüphesi veya zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkması durumunda, zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi için, ekim-dikimin yasaklanması veya sınırlanması, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin naklinin ve satışının yasaklanması ile imhası dahil her türlü tedbiri almaya, uygulamaya veya uygulatmaya yetkili olacak.

Bakanlık, zararlı organizmalarla ilgili olarak ulusal ve bölgesel düzeyde yıllık kontrol ve mücadele programı ile acil eylem planı hazırlanması ve uygulanmasını sağlayacak. Karantinaya tabi zararlı organizmalar listesi Bakanlıkça belirlenecek.
Devlet ormanlarında bulunan zararlı organizmalarla yapılacak mücadele hizmetleri, Bakanlıkça belirlenen esaslara göre, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılacak.
Ambalaj malzemesi olarak kullanılacak ahşap ambalaj malzemelerinden onay alınması gerekenler, Bakanlıkça belirlenecek. Belirlenen ahşap ambalaj malzemelerini üretecekler, Bakanlıktan onay alacaklar.

Ticari olarak fidan, fide, çelik, tohum, yumru, soğan gibi üretimde kullanılacak her türlü bitki yetiştiriciliği yapanlar, Bakanlıktan onay almak ve yetiştirme süresince Bakanlıkça belirlenen esaslara uymak zorunda olacaklar.


TBMM Başkanlığı'na sunulan Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı, gıda ve yem güvenirliği, gıda kodeksi, etiketleme, reklam ve tüketici haklarına ilişkin düzenlemeler de içeriyor.

Tasarıyla belirlenen gıda güvenilirliği şartlarına göre, güvenilir olmayan gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme piyasaya arz edilemeyecek. İnsan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan gıda, güvenilir olmayan gıda kabul edilecek.
Gıdanın insan sağlığına zararlı olup olmadığının belirlenmesinde; tüketenin sağlığı üzerinde ani, kısa veya uzun vadede oluşturabileceği muhtemel etkileri yanında, gelecek nesiller üzerindeki etkileri, birikerek artan muhtemel toksik etkileri ve belirli tüketici gruplarının özel sağlık hassasiyetleri de dikkate alınacak. Herhangi bir gıdanın insan tüketimi için uygun olmadığının belirlenmesinde, gıdanın yabancı madde karışması da dahil olmak üzere her tür bulaşıklığı veya çürüme, bozulma veya kokuşma nedeniyle kullanım amacına uygun olmaması dikkate alınacak.

Gıda, Bakanlıkça belirlenen şartlara uygun olsa bile, gıdanın güvenilir olmadığına dair şüphe oluşması durumunda, Bakanlık söz konusu gıdanın piyasaya arzını kısıtlayabilecek veya piyasaya arz edilen gıdayı toplatabilecek. Ayrıca bakanlık, insan sağlığını göz önünde bulundurarak bazı madde ve ürünlerin, gıda olarak veya gıda üretiminde kullanılmalarını kısıtlayabilecek ya da yasaklayabilecek.

Gıda veya yem üreten işletmeler, işin nevine göre, konuyla ilgili ziraat mühendisi, gıda mühendisi, veteriner hekimi, su ürünleri mühendisi gibi lisans eğitimi almış en az bir personel çalıştıracak. Bilimsel gelişmeler ve günün koşullarına göre, Bakanlık tarafından işletme listesinde değişiklik yapılabilecek.


Ulusal gıda kodeks komisyonu kurulacak

Gıda kodeksinin hazırlanmasında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapması öngörülen Bakanlık, bu amaçla komisyonlar da kurabilecek, uluslararası Kodeks Alimentarius Komisyonunun temas noktası olacak ve konu ile ilgili çalışmaları yürütecek, gıda güvenilirliği ile ilgili her türlü araştırma ve projeleri yapacak veya hizmet satın alma yoluyla yaptırabilecek.
Gıda ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın ve yemin şekli, görünümü, ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, tasarlanma ve sergilenme şekli, her tür yazılı veya görsel basın aracılığı ile sunulan bilgi dahil, etiketlenmesi, tanıtımı, reklamı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamayacak.
Gıda ve yemde taklit yapılamayacak.


Acil durumlar ve kriz yönetimi

İnsan, hayvan ve bitki sağlığını korumak, gıda ve yem güvenilirliğini sağlamak üzere, doğrudan veya dolaylı bir riskin bildirimine ilişkin sistemler Bakanlık tarafından kurulacak ve üretilen, işlenen ve dağıtılan ürünler ve canlı hayvanlarla ilgili, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre için ciddi bir riskin belirmesi ve mevcut tedbirlerin yetersiz kalması durumunda, söz konusu canlı hayvan veya ürünün piyasaya arzı, kullanımı ve ülkeye girişini kısıtlayıcı ve yasaklayıcı her türlü idari tedbiri almaya ve uygulamaya yine Bakanlık yetkili olacak.

Bağımsız, tarafsız, şeffaf ve bilimsel esaslara göre risk değerlendirmesi yapmak üzere; araştırma kurumları, araştırma enstitüleri, üniversitelerin konuyla ilgili fakültelerin temsilcileriyle gerektiğinde diğer uzman kişilerin katılabileceği, konularına göre risk değerlendirme komisyonları oluşturulacak. Komisyonların yapacağı risk değerlendirme sonuçları tavsiye niteliğinde olacak.


Diyet gıdaların üretimi

Herhangi bir katkı, aroma veya zenginleştirme amaçlı madde ilave edilen kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve yapay sodaların üretimi, ambalajlanması, satışı, ithalat ve ihracatına ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Ancak, kaynak suları, içme suları, içme ve kullanma suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı suların üretimi, ambalajlanması, satışı, ithalat ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca belirlenecek. Sağlık Bakanlığı,Özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların üretim, ithalat, ihracat ve kontrolüne ilişkin usul ve esaslarını da belirleyecek.

Birincil üretim yapanlar, perakende iş yerleri ile gıda ve yem işletmecileri, kendi kontrolleri altındaki faaliyet alanıyla ilgili Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenen genel ve özel hijyen esaslarına uyacaklar. Birincil üretim hariç olmak üzere, gıda ve yem işletmecisi, tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan gıda ve yem güvenilirliği sistemini kuracak ve uygulayacak.


Kontrol ve denetim

Resmi kontroller, uygun sıklıkta, tarafsız, şeffaf ve mesleki gizlilik ilkelerine uygun olarak risk esasına göre, ön bildirim gereken haller dışında, önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilecek. Bu kontroller, izleme, gözetim, doğrulama, tetkik, denetim, numune alma ve analiz gibi uygulamaları da kapsayacak. Kontroller, Bakanlıkça kontrol yetkisi verilen personel tarafından gerçekleştirilecek.
Kontrol görevlisi, Bakanlık adına bu Kanun hükümleri doğrultusunda resmî kontrolleri yapmak, kontrol sonucuna göre, her türlü etkiden ve çıkar ilişkisinden uzak, tarafsız, objektif ve bağımsız olarak karar almak zorunda olacak.

Ürünün kalan raf ömrü 7 günden az olan gıdalar, mikrobiyolojik incelemeler ve ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlarda analiz sonucuna itiraz edilemeyecek. İtirazdan kaynaklanan masraflar ilgililer tarafından karşılanacak.

Bakanlık, uygun gördüğü hallerde yapılan kontroller sonucunda sahip olduğu bilgileri, kamuoyunun bilgisine sunabilecek.

Bakanlık, bu Kanun kapsamındaki cezai yaptırımların uygulanmasıyla ilgili yetkiler hariç olmak üzere, uygun göreceği görev ve yetkiler için kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri, birlikler, kooperatifler, vakıf ve üniversitelerle işbirliği yapabilecek. Bunlardan, Bakanlıkça belirlenen şartlara sahip olanlara, bu görev ve yetkilerin tamamı veya bir kısmı tamamen veya kısmen devredebilecek veya hizmet alımı yoluyla yerine getirebilecek.


Sınır noktaları kurulacak

Bakanlık, ürün ve canlı hayvanla ilgili ithalat ve ülkeye giriş koşullarıyla kontrol esaslarını belirleyecek, resmi kontrollerini yürütecek. Uygun olmayan ürünlerin ülkeye girişine izin verilmeyecek.
İthalatçı veya maldan sorumlu yetkili temsilcisi, ülkeye giriş yapacağı canlı hayvan ve hayvansal ürünlerle ilgili Bakanlığa ön bildirimde bulunacak. Bakanlık bunların dışında kalan ürünler için de risk esasına göre ön bildirim zorunluluğu getirebilecek.

Gümrük ve serbest bölge müdürlüklerince, Bakanlığın izni olmaksızın canlı hayvan ve hayvansal ürünlerle bitki ve bitkisel ürünlerin ülkeye, serbest bölgelere girişine veya buralarda herhangi bir işleme tabi tutulmasına izin verilmeyecek.

Bakanlık gümrük depolarına ve serbest bölgelere canlı hayvan ve ürünlerin girişi, çıkışı ve depolanmasında insan, bitki ve hayvan sağlığının korunmasına yönelik ilave tedbirler getirebilecek. Hayvansal olmayan ürünlerle ilgili karantina tedbirlerine ilişkin bilinen veya yeni ortaya çıkan riskli durumlarda, Bakanlığın bildirimi üzerine, ilgili gümrük ve serbest bölge müdürlükleri bu malların ülkeye ve serbest bölgelere girişine izin vermeyecek.

Bu arada Bakanlık, ülkeye giriş yapacak ve kontrole tabi tutulacak canlı hayvan ve ürünlerle ilgili bilgileri hazırlayacak ve Gümrük Müsteşarlığına bildirecek. Gümrük Müsteşarlığı, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ürünlere ilişkin bilgileri Bakanlığa iletecek ve her kurum kendi görev alanlarına giren konularda eşgüdüm ve işbirliği halinde canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye giriş ve çıkış işlemlerinin yapılmasını sağlayacak.

Bakanlık, resmi kontrol sonucu ülkeye girişi uygun olmayan canlı hayvan, ürün ve diğer maddeleri alıkoyacak. Bunlara, sahibinin bilgisi dahilinde, karantina altına alma, geri gönderme, özel işleme tabi tutma, esas kullanım amacı dışında başka bir amaçla kullanılmasına izin verme veya itlaf ve imha önlemlerinden bir veya birkaçını uygulayacak veya uygulatacak.

İhraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri dönen canlı hayvan ve ürünler, geri dönme sebebi de dikkate alınarak, geri dönen canlı hayvan ve ürünün, ihraç edilenle aynı olduğuna ilişkin tespit yapıldıktan sonra, Bakanlıkça resmi kontrole tabi tutulacak. Kontrol sonucu mevzuata uygun olan canlı hayvan ve ürünlerin girişine izin verilecek. Uygun olmayan canlı hayvan ve ürünler için, yeniden ihraç, karantina, özel işleme tabi, ithaf ve imha gibi yaptırımlar uygulanacak.

Bakanlık, canlı hayvan, hayvansal ürünler ile bitki, bitkisel ürün ve ahşap ambalaj malzemelerinin ülkeye giriş yapacağı sınır kontrol noktaları kuracak. Takiple ilgili bilgi sistemini oluşturacak ve işletecek. Ülkeye girişi yapılacak diğer ürünlerle ilgili gümrük giriş kapılarını Gümrük Müsteşarlığı ile birlikte belirleyecek.
Ev ve süs hayvanlarının ticari olmayan hareketleriyle, yolcu beraberi ürünlerle ilgili hususlar Bakanlıkça belirlenir.

Bakanlık, faaliyetler ve resmi kontrollerin karşılığı olarak ücret alabilecek. Hangi faaliyetlerden ve resmi kontrollerden ne miktarda ücret alınacağı her yıl Aralık ayında Bakanlıkça belirlenecek.