Yapay zeka: Tehdit mi? Fırsat mı?

Teknoloji dünyası, tam anlamıyla ikiye ayrılmış durumda: Yapay zekâ destekli robotlar, insanlık için tehdit mi? Yoksa bu tamamen yersiz bir korku mu? Bu tartışma, Facebook’un üzerinden çalıştığı yapay zekâ projesinin kontrolden çıktığı gerekçesiyle mühendisler tarafından sistemin fişinin çekilmesiyle tekrar gündemde. Peki nedir bu yapay zeka? Ne yer, ne içer? Facebook, Google, Apple, Microsoft ve Twitter gibi teknoloji şirketlerinin gönlü neden hep onda?

1- Şimdilik kontrol bizde

Makinelerin karmaşık problemlere insanlar gibi çözümler üretmesine odaklanan yapay zeka, bu çözümleri yine insanlar tarafından geliştirilen algoritmalarla sunuyor. Diğer bir deyişle kontrol insanda, insanlar tarafından talep edilen sonuçları üretiyor. Ancak giderek artan "kontrolden çıktı, dünyayı ele geçiriyorlar" gibi açıklamalar "Acaba olabilir mi?" kuşkularını artırıyor. Bu yüzden "en azından şimdilik kontrolümüzde" diyerek, hata payını dikkate almakta yarar var. Çünkü yapay zekanın bağımsız algoritmalar geliştirip bunları insana karşı kullanıp kullanamayacağını zaman gösterecek. Sürücüsüz otomobiller örneğinden bakılırsa; direksiyonda insan yok ama araç şimdilik istediğimiz yöne gidiyor.

2-Bu veriyi kim ne yapsın?

İnternette her dakika 150 milyon e-posta gönderiliyor, 700 bin kez Facebook’a giriliyor, 2.4 milyon Google araması yapılıyor, 21 milyon WhatsApp mesajı atılıyor… Bunlar sadece tüketim rakamları. Örneğin, İstanbul-Roma uçuşunu gerçekleştiren bir uçak 1 TB veri üretiyor. 5 yıl içinde insanlığın varoluşundan bu yana üretilen toplam verinin de 10 katı gelecek. Peki bu kadar veri nasıl analiz edilecek? Yapay zekâ da bu büyük veriden anlamlı sonuç üretme işine soyundu. Bunu yaparken sesli komutları anlama, çeviri yapma, görsel tanıma, resim etiketleme, kullanıcıyı profilinden analiz edip, kişiye özel seçenekler sunma gibi yetenekler kazandı.

3- Nerelerde kullanıyor?

Yapay zekâ aslında fark etsek de etmesek de çoktan hayatımıza girdi. Kredi almak istediğinizde, “Kredi başvurunuz kabul/reddedilmiştir” cevabını onlar veriyor. Çağrı merkezlerini aradığınızda, “Yapmak istediğiniz işlemi birkaç kelime ile özetleyebilir misiniz?” diyen de o. Ya da bir internet sitesinde gezinirken, “Geçenlerde aradığın kırmızı gömleğin fiyatını yüzde 70 indirdik” reklamlarını da onlar gösteriyor. Apple’ın Siri’si, Google’ın Asistanı, Microsoft’un Cortana’sı yapay zekâ ile konuştuğunuzu anlayıp, cevap veriyor. Hatta beste yapıyor, roman yazmaya çalışıyor.

4- Kimler tehdit altında?

Oxford Üniversitesi İnsanlığın Geleceği Enstitüsü’ne göre gelecek 25 yıl için şu anda olan mesleklerin yüzde 47’si olmayacak. Aslında bu işler yine olacak ancak insanlar tarafından değil, yapay zekâ destekli robotlar tarafından yapılacak. En fazla risk altındakiler şöyle: Pazarlamacılar, çağrı merkezi çalışanları, şoförler, hizmetçiler, fabrika işçileri ve hatta cerrahlar… Örneğin 2024’te şu anki veya seçmek istediğiniz mesleğinizin robotlar tarafından ele geçirilme riskini merak ediyorsanız, cevabı willrobotstakemyjob.com sitesinde.

5-Öğrenmeyi öğrendi

Şimdilik bizim öğrettiklerimizi bize sunuyor, bunu da büyük veriyi (Big Data) analiz ederek yapıyor ama bu hızda gelişmeye devam ederse, 10 yıl sonra roller değişebilir. Yapılan analizler 30 yıl içinde dünyadaki toplam robot sayısının, insan nüfusunu geçeceğini gösteriyor. Üstelik artık sadece mevcut verilerden istenilen sonucu getirmiyorlar; “Machine Learning” denilen kavramla öğrenme yeteneği de kazandılar. Sonuçta dev artık uyandı. Bundan sonra olacakları tahmin edebilme yeteneği ‘Homo Sapiens’i aştı.

6- Son bir not:

İnsanlığın bilimkurgu ve fantezi dünyasının sınırlarını zorlayan pek çok yapay zekâ filmi de çekildi. Terminator, Matrix, Ex Machina, Artificial Intelligence: AI, I Robot, Her ve Transcendence sadece birkaçı... New York Times ve Assosicated Press gibi uluslararası yayın kuruluşları, rutin haberlerin yazımında yapay zekâ destekli robot yazılımlardan faydalanıyor. Google da RADAR projesiyle bu alana yatırım yapıyor. Ancak bu satırlar insan elinden çıktı... En azından şimdilik…