"Kuğu Gölü" balesi, bu akşam AKM'de

cumhuriyet.com.tr

17 Ekim 2022 Pazartesi, 08:56

"Kuğu Gölü" balesi, Beyoğlu Kültür Yolu etkinlikleri kapsamında bu akşam AKM'de sahnelenecek.

İşte Kuğu Gölü balesi hakkında tüm detaylar...

Kuğu Gölü, Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından 1875-76 yıllarında bestelenmiș dört perdelik bale eseridir.

Eserde, bir büyücü (Rothbard) tarafından arkadaşları ile birlikte kuğuya dönüştürülen ve ancak bir erkeğin aşkı ile tekrar insan kılığına dönüşebilecek olan Odette ile Prens Siegfried arasındaki aşk ve büyücünün, kızı Odil'i prenses Odette kılığına sokarak prensi kandırması anlatılır.

Moskova'daki Rus Kraliyet Tiyatrosu’nun (şimdiki adıyla Bolşoy Balesi) 1875 yılında verdiği sipariş üzerine bestelenen eserin ilk temsili 1877 yılında Moskova'da Julius Reisinger koreografisi ile yapıldı.

İlk sahnelenişinde başarılı bulunmayan eser, 1882-1883 sezonundan sonra repertuvardan kalkmış ve besteci başarısızlıktan kendi müziğini sorumlu tutarak 12 yıl boyunca başka bale eseri bestelememişti.

Bestecinin 1893'te ölümünden sonra ilk balesi olan Kuğu Gölü, ünlü koreograflar Petipa ve Ivanov'un koreografisi ile yeniden sahnelenmeye başlamıştır. Birinci ve üçüncü sahneleri Petipa, ikinci ve dördüncü sahneleri İvanov koreografilemişti. Petipa ve İvanov’un yarattığı yeni Kuğu Gölü'nün ilk sahneleniş tarihi 27 Ocak 1895'tir. Günümüzde yetmişe yakın değişik varyasyonu vardır; neredeyse hepsi Petipa ve İvanov’un koreografisinden esinlenmiştir.

Çoğu yapımda Odette ve Odile rollerini aynı dansçı üstlenir. Gelmiş geçmiş en ünlü balerinlerden Perina Legnani'nin 1895'te Sankt-Peterburg'daki Mariinski Tiyatrosu'nda Odette/Odin çifte rolündeki performansı, sıra dışı teknik başarısı ile efsaneleşmiştir. Leganini, 32 fouetté dönüşü yapabilen ilk balerin idi. Koreograf Petipa, teknik olarak çok zor bu dönüşü eserin “Siyah sahne” olarak bilinen üçüncü sahnesine yerleştirmiştir. Odette/Odile rolü, gerek teknik zorluğu gerekse hem saflığı hem de şeytanlığı aynı başarıyla canlandırmayı gerektirmesi açısından günümüzde bir balerinin repertuvarındaki en zor rol olarak kabul edilmektedir.

Eserin Türkiye prömiyeri 29 Ekim 1965’te Ankara’da yapıldı. Rejiyi Ninette de Valois, Odette ve Odile rollerini Gülcan Tunççekiç ve Meriç Sümen dönüşümlü olarak üstlendi.

Eserin librettosunun kime ait olduğu konusunda kesin bilgi yoktur. Libretto, Alman yazar Johann Karl August Musäus'un "Der geraubte Schleier" (Çalıntı Duvak) adlı öyküsünü temel alsa da bu öykü Kuğu Gölü'nün yalnızca genel hatlarını oluşturmaktadır. "Beyaz Ördek" adlı Rus halk öyküsü de balenin öyküsüyle benzerlikler gösterir ve Kuğu Gölü'ne kaynak olmuş olabileceği düşünülmektedir.

Prens Siegfried, göl kenarında dolaşırken kuğuların arasından ortaya çıkan biri, ona prenses Odette olduğunu, büyücü Rothbart’ın onu ve arkadaşlarını kuğu şekline soktuğunu; ancak geceyarısı insan kılığına geri dönebildiklerini sabah karşı yeniden kuğuya dönüştüklerini anlatır. Büyünün bozulması için bir erkeğin kızlardan birisine âşık olup –sadece onun- aşkına yemin etmesi gerekmektedir. Prens, Odet’i yanında alıkoymak ister ama o kuğuya dönüşüp göle geri döner.

Ertesi gün 21. doğum günü nedeniyle onuruna verilen baloda Prens, kendisine tanıtılan kızlardan birini evlenmek için seçmek durumundadır. Baloya baron kılığına girmiş büyücü Rothbart yanında Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile ile gelir. Prens, Odile’in Odette olduğunu zannederek onu sevdiğine dair yemin eder.

Buna tanık olan Odette, ihanete uğradığı için ölmek ister. Durumu fark eden ve bağışlanmak için göle gelen prens, Odette’e yalvarıp aşkını kabul ettirir. Bu sırada büyücü Rothbart çıkagelir ve prense kızıyla evlenmek için ettiği yemini hatırlatır. Odette’ten ayrılmak istemeyen prens, sevgilisi ile ölmeye karar verir ama iki sevgilinin fedekârlığı büyüyü bozar. Büyücü ölür; kuğular insana dönüşür; Pens Siegfired ile Prenses Odette birbirine kavuşur (Sonraki versiyonlarda farklı sonlar yazılmıştır).

ANKARA DEVLET OPERA BALESİ'NDEN "KUĞU GÖLÜ"

(2 Perde)

KONU

Prolog: Genç kızlar ormanda dolaşmaktadır. Esrarengiz gölün büyücüsü Rothbart, genç kızları görüp, onları kuğu şekline sokar.

1. PERDE

1. TABLO

Sarayın bahçesinde Prens Siegfred'in doğum günü kutlanmaktadır. Kraliçe de törene katılarak oğluna altın yaylı bir ok armağan eder ve bir gün sonra onuruna vereceği baloda, evleneceği kızı seçmesi gerektiğini söyler. Prens henüz evliliğe hazır olmamasına rağmen bu duruma boyun eğmek zorunda kalır. Daha sonra tüm köylüler Prensin onuruna dans ederler. Gün batarken konuklar dağılır. Prens yalnız kalır ve göle avlanmaya gider.

2. TABLO

Avlanmak için göle doğru gelen Prens görülür. Tam o sırada beliren kuğu, Prens'e adının Prenses Odette olduğunu söyler. Odette, büyücü Rothbart'ın kuğu şekline soktuğu kızlardan biridir. Büyünün bozulması ise, ancak bir erkeğin bu kuğulardan birisine âşık olup, aşkına yemin ederek sözünden dönmemesi ile gerçekleşebilecektir. Gizlendiği yerden çıkan acımasız büyücü Rothbart, Prensi yok etmek ister ama Odette yalvararak bu duruma engel olur. Daha sonra kuğular dans ederek Prensle Odette'in aşkına eşlik ederler. Gün doğmak üzeredir, göle dönmek zorunda olan kuğular veda ederek ayrılırlar.

2. PERDE

1. TABLO

Sarayın balo salonunda, saraylılar ve konuklar Prensin doğum gününü kutlamak için toplanmışlardır. Prens, kendisine tanıtılan kızlardan birini seçmek durumundadır. Ancak, aklı fikri sevgilisi Odette'de olduğu için gönülsüzdür. Balo, birden davetsiz gelen iki konukla karışır. Bunlar, baron kılığına girmiş büyücü Rothbart ile Odette'in yüzünü kullanan kızı Odile'dir. Prens, Odile'in sevdiği kız Odette olduğunu zannederek çok sevinir. Uzaklardan kuğu Odette'in yalvaran görüntüsü belirir. Fakat Odile'in büyüsüne kapılmış Prens, hiçbir şey görememektedir. Rothbart, zaferi kazanmış bir tavırla, kızını göstererek, Prensten onu sevdiğine dair yemin etmesini ister. Tabii çok geçmeden büyücü ve kızı Odile, Prensin sevgilisi Odette'e ihaneti ile alay ederler. Şaşırtıcı gerçeği öğrenmesi ve o sırada Odette'in tekrar beliren görüntüsü, Prensi çok üzer. Fakat iş işten geçmiş, Prens başka birisine sevgi yemini etmiştir. Kuğular büyücünün elinden kurtulamayacaklardır.

2. TABLO

Aynı gece, göl kıyısında ihanete uğrayan güzel Odette, ölümü arzulamaktadır. Kuğular onu teselli ederken, birden çıkan fırtına ile Odette'i arayan Prens görülür. Bağışlanması için yalvarmaktadır. Bu sırada büyücü Rothbart tekrar karşılarına çıkar ve Prense ettiği yemini hatırlatarak kızı Odile'le evlenmesini ister. Gün doğmak üzere olduğundan Odette göle dönmek zorundadır. Odette'i yitirmek istemeyen Prens, büyücü ile kavgaya tutuşur ve sevgisinden aldığı güçle onu öldürür. Rothbart'ın ölümü ile gölün üzerindeki büyü kalkar. Prens Siegfried ve Prenses Odette mutluluğa doğru yürürler.