İşçi Partisi’nin zaferi - Gülseren Tozkoparan Jordan

Beklenen oldu; İngiltere’de İşçi Partisi 14 yıl aradan sonra ezici bir çoğunlukla seçimi kazanarak yeniden iktidara geldi.

Çiçeği burnunda Başbakan Sir Keir Starmer 4 Temmuz’da yapılan genel seçim sonucunun ertesi sabah saatlerinde kesinleşmesinin ardından yaptığı ilk konuşmada, “Başardık, istediniz, oy verdiniz ve oldu. Değişim hemen başlayacak, omuzlarınızdan büyük bir yük kalktı. İşimiz acil, bugün şimdi geleceğimizi yeniden inşa etmeye başlayabiliriz” diyordu. Oylarını iki kat artırmış, mecliste 211 olan sandalye sayısını 412’ye çıkarmıştı.  

Partisinin bugüne kadar çıkardığı yedinci, ülkenin 58. başbakanı eski savcı Keir Starmer 5 Temmuz günü öğlene doğru selefi Rishi Sunak’ın ardından Kral Charles’ı makamında ziyaret ederek görevini resmen üstlendi. Saraydan çıkıp adının anlamı “zafer” olan eşi Victoria ile birlikte yeni mekânı Downing Sokağı 10 Numara’ya vardıklarında, kendilerini saatlerdir yağmur altında bekleyen partililer tarafından büyük coşkuyla karşılandılar.

Konuta girmeden önce başbakan sıfatıyla yaptığı ilk konuşmada sözlerine selefi Rishi Sunak’a ülkeye yaptığı hizmetler için teşekkür ederek başladı. “Asya kökenli ilk başbakan ve lider olarak çok şey başardı” dedi ve devam etti: “Ülke birinci sırada, parti ikinci sırada gelir. Yönetim için verdiğiniz yetkiyi iyiye kullanacağız, değişim çalışması hemen başlıyor ancak bu bir düğmeye basmak kadar kolay olmaz, zaman alacak.” 

SUNAK ÖZÜR DİLEDİ

Starmer kendilerine oy veren vermeyen herkese teşekkür ederek ülkeyi tuğla tuğla yeniden inşa edip ileriye götüreceklerine ilişkin söz verdi. 

Muhafazakâr Parti dile kolay 14 yıl iktidarda kalmasını sağlayan oylarını ciddi oranda kaybederek basının tanımladığı “toprak kaymasını” yaşadı. Partinin 200 yıllık tarihinde aldığı en kötü sonuç olduğu ifade ediliyor. 250 koltuk ve 44 bakanlığı kaybetti. 2019’daki seçimi Boris Johnson liderliğinde kazanıp oyların yüzde 43.6’sını alarak 365 milletvekili çıkarmış parti bu kez 121 sandalye ile Avam Kamarası’ndaki yerini aldı.

Son yılda çalkantılı bir dönem geçiren İngiliz siyasetinde bir yılın içinde üçüncü başbakan olan Rishi Sunak sonuçlar açıklanmasının ardından yaptığı açıklamada şunları söyledi: “İngiliz halkı bu akşam yüzümüze çarpan, ayıltıcı bir karar verdi. Ne kadar kızgın olduğunuzu duyduk, mesajınız çok açıktı ve aldık, hükümet değişmeli dediniz. Olanlardan dolayı sorumluluğu üstüme alıyorum. Her şeyden önce sizden çok özür dilerim.”

Sunak bu sözleriyle Muhafazakâr Parti’nin tarihi yenilgisi için sorumluluğu üstleniyordu. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az! 

Oysaki Güney Afrika kökenli avukat arkadaşım Mendy, “14 yılın suçlusu Rishi olamaz. O sadece bir yıldır başbakandı. Alanında iyi, yetenekli, elinden geleni yaptı, seçim vaatleri gayet açıktı, oyum ona!” diyordu. Kasabanın Muhafazakâr Parti milletvekilini öve öve bitiremedi, bir sorunuyla ona gittiğinde nasıl yakından ilgilendiğini, çözüm bulduğunu anlattı, sonuçta aynı milletvekili yine seçildi. 

Rishi Sunak da tekrar seçilerek parlamentoda kalırken bir aylık başbakan olan Liz Trus, koltuğunu yıllar sonra bölgesinden İşçi Partisi adayına kaptırdı. Sunak’ın ön kapıdan girdiği başbakanlık konutundan arka kapıdan sessizce çıkması ve o sırada yuhalanması bence seçimin en dokunaklı anlarındandı. Makamlar kimseye kalmaz elbette ama suçlu gibi arka kapıdan çıkmak da garip bir gelenek!

SEÇİM SİSTEMİ

Kızım hem kendisi hem de yurtdışında olduğundan yetkiyi kendine veren babası için oy kullanabildi. Bu esneklik, sistemi kötüye kullanmadan keşke bizde de olsa diye düşünmeden edemedim, işleri epey kolaylaştırırdı. Umutlandım. Belki bir gün...

Dar bölge seçim sistemi uygulanan İngiltere’de 650 seçim bölgesinde en fazla oyu alan aday seçiliyor. Bir partinin Avam Kamarası’nda çoğunluğu elde etmesi için en az 326 milletvekili gerekiyor.

Liberal Demokrat Parti sekiz milletvekilini 72’ye çıkararak yıldızını parlatırken İşçi Partisi’nin eski lideri Jeremy Corbyn bağımsız aday olduğu Kuzey Londra Islington’dan meclise girdi.  

Galler’de bütün koltuklar İşçi Partisi’ne gitti. 79 yasındaki bir adamın 18 yaşından beri Muhafazakâr Parti’ye verdiği oyunu bu kez İşçi Partisi’ne attığını ifade etmesi çok şeyi açıklıyordu.

Başbakan yardımcısının da kadın olduğu 22 sandalyeli kabinenin tarihindeki rekorla 11 kadın bakan atandı. Biri Kıbrıs asıllı iki Türk kadın da İşçi Partisi’nden meclise girerken en genç milletvekili de rakibini 39 oyla geçen Cambridge mezunu 22 yaşındaki İşçi Partili Sam Carling oldu.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ

61 yaşındaki yeni başbakan Starmer, 30 yıl avukat/savcılık kariyerinden sonra politikaya atılmış. 2020’den beri partisinin lideri. Başbakanın en büyük destekçisi olduğu söylendiği halde seçim kampanyası sırasında hiç ortada görünmeyen avukat eşi First Lady Victoria, Ulusal Sağlık Servisi’ndeki (NHS) işine devam edeceğini, gerektikçe resmi toplantılara eşlik edeceğini ifade etmiş. Ergenlik çağında üç çocukları olan çift, onları bu değişimden korumak için ne aile fotoğrafı paylaşıyor ne de çocuklarının ismini açıklıyor. Özel hayatlarını geri planda tutmaya özen gösteriyorlar.