Mata Hari’nin nikâh fotoğrafı açık artırmada

Mata Hari ya da gerçek ismiyle Margaretha Geertruida Zelle’nin evlendiği Hollandalı subay Rudolph MacLeod ile 11 Temmuz 1895’te Amsterdam’da çekilen nikâh fotoğrafı bir müzayede merkezinde yeni sahibini bulacak.

Mati Hari, evlendiğinde henüz 18 yaşındadır ve bir subayın gazetelerde eş arama ilanına verdiği cevap sonrasında tanışan çiftin evliliği uzun sürmez.

Mata Hari, oğlunun ölümünden sonra eşiyle gittiği Endonezya’dan Hollanda’ya geri döner ve müthiş macerası başlar. Önce Paris’e gider ve burada zenginlerin ve Paris elitlerinin müdavimi olduğu bir dans salonunda gösteriler yapmaya başlar. Yalnız dans etmez, aynı zamanda canının istediği zengin iş adamlarıyla birlikte olur.

Ünü Paris dışına taşan Mata Hari, başka ülkelerde de gösteriler yapmaya başlar.

Berlin’de bulunduğu günlerde Osmanlı’nın da savaşta müttefiki olan Almanya adına casusluk yapması teklif edilir ve 20 bin Frank ön ödeme yapılır. Savaşın en kızıştığı 1916 yılı hayatının dönüm noktası olur ve kod ismi artık Casus H21’dir.

Hollanda, Birinci Dünya Savaşı’nda tarafsızdır, Mata Hari de önce ülkesine döner ve bir süre sonra yeniden Paris’e geçer. Orada gönlünü bir Rus subaya kaptırır. Ruslar Fransızlarla müttefiktir. Bu kez Fransızlar kendileri için casusluk yapmasını teklif ederler. Mata Hari artık çift taraflı casusdur. Ancak, bu durumu çok uzun sürmez ve 1917 Şubat’ında Fransızlar tarafından kaldığı Plaza Athenee otelinden alınarak tutuklanır. Uzun sorguların ardından iki gün süren kısa mahkeme sürecinden sonra Mata Hari’nin sır ve maceralarla dolu yaşantısı bir Fransız mangasının tüfeklerinden çıkan kurşunlarla Paris yakınlarında son bulur ve o gün 41 yaşındadır... Pek çok kaynağa göre Mata Hari’yi somut olarak suçlayacak hiçbir delil bulunamamıştır. İşin ilginci, aradan 100 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen Fransızlar bu konudaki tüm dökümanları sıkı sıkıya korumakta ve hâlâ devlet sırrı olarak saklamakta.

Mata Hari’nin ölümü de başka bir dram. Giydiği zarif giysilerle ve gururlu bir şekilde idam mangasının önüne geçer, gözlerinin bağlanmasını istemez. Müfrezenin başındaki başçavuşun ağzından, “Tanrım! Bu kadın nasıl öleceğini biliyor” sözleri dökülür.

Mata Hari’nin ölmeden önce “Ölüm ve yaşam bir hiç. Öl, uyu, sonsuzluğa uç, kimin umurunda? Her şey bir rüya” dediği söylenmekte.

Margaretha Geertruida Zelle,1876’da Hollanda’nın Leeuwarden şehrinde doğar. Doğduğu bölge Hollanda’nın 12 eyaletinden birisi olan Friesland’dır. Frisler kendi dil ve kültürlerini yaşatan inatcı bir topluluktur. Minicik Hollanda’daki bu kuzey eyaleti Frisce dili konuşur. Kendi ana dillerinde eğitim veren okulları, kendi anadillerinde televizyonları, kendi gazeteleri olan bir halk topluluğudur. Yüzyıllar boyunca kendi dil ve kütürlerine sıkı sıkıya bağlı kalan Frisler çok önemli devlet adamları, sanatçılar ve Mata Hari gibi isimleri çıkartmışlardır.

Malezya dilinde “Günün Gözü” anlamına gelen Mata Hari, dünyanın en ünlü casusudur. Mata Hari isimli restoranlar, uğruna yapılan şarkılar, opera, televizyon dizileri vardır ve her daim ilgi duyulan bir isim olmuştur. Çeşitli dönemlerde çekilen filmlerde Greta Garbo, Sylvia Kristel gibi artistler Mata Hari’yi oynamış, pek çok ressam da Mata Hari’yi çizmiştir bugüne kadar...

Ünlü casus hakkında pek çok da kitap yazıldı ve bunlardan sonuncuları Pat Shipman’ın “Mata Hari, Son Fahişe” isimli kitabıyla, Türkiye seyahatimde kitapcı raflarında gördüğüm ve alarak ilgiyle okuduğum Paulo Coelho’ya ait “Casus” isimli romanlarıydı.

Rotterdam’a yakın Zwijdrecht kasabasında 11 Mart’ta yapılacak açık artırmada MacLoad ile birlikte olduğu nikâh fotoğrafının açılışı 100 Avro ile başlayacak, ama kimbilir sonuçta kaç bin Avro’ya el değiştirecek?

m.e.alkanlar@gmail.com