Andropoz nedir? Andropoz belirtileri nelerdir? Andropoz nasıl teşhis edilir?

Hem kadınlarda hem de erkeklerde bulunan testosteron hormonu, aslında kişinin ruh hâlinin dengelenmesinde etkilidir. Testosteron hormonu azaldığında, erkeğin yalnızca cinsel performansı değil aynı zamanda psikolojisi de etkilenir. Depresif ruh hâli, uyku bozuklukları, cildin hızla kırışması ve göbek çevresinde yağlanma gibi pek çok probleme yol açan andropoz, yaşlanmaya bağlı olarak testosteron hormon seviyesinin düşmesi olarak da tanımlanabilir. Andropoz nedir? Andropoz belirtileri nelerdir? Andropoz nasıl teşhis edilir?

ANDROPOZ NEDİR?

Kadınlardaki menopoz dönemine benzer belirtilere yol açan andropoz, kadın menopozundan farklı olarak her erkekte görülmez. Ancak testosteron eksikliğiyle oluşan andropoz, erkeklerin hayatında ciddi değişimlere yol açar. Terleme, sıcak basması, hâlsizlik, yorgunluk, iktidarsızlık, kas kültesinde azalma, depresyon ve hırçın davranışlara neden olan andropoz döneminde, cinsel isteksizlik ve ereksiyon problemleri de sıklıkla görülür. Testosteron üretiminin azalmasına bağlı olarak gelişen bu durum, çoğunlukla 50 yaşından sonra ortaya çıksa da andropoz döneminin ortaya çıkmasında kesin bir yaş sınırı bulunmaz. Yaşlanan adam sendromu ya da erkek menopozu olarak da anılan andropoz, testosteron replasmanı ile düzenlenebilen bir süreçtir. 

Andropoz, her ne kadar isim olarak kadınların yaşadığı “menopoz” dönemini andırsa da, andropoz ile menopoz arasında bazı önemli farklar bulunuyor. Örneğin, tüm kadınlar belirli bir yaşa gelmelerinin ardından menopoz dönemine girerken, andropoz bütün erkeklerin yaşadığı bir durum olarak karşımıza çıkmıyor. Menopoz ile beraber kadın üreme organlarının üreme fonksiyonu duruyor, andropozda ise böyle bir durum söz konusu olmayabiliyor. Öte yandan, menopoz tamamen kadının hormon profilinde yaşanan değişiklikler nedeniyle oluşurken, andropoz adı verilen bulgu ve semptomlar hormonal değişiklikler nedeniyle ortaya çıkmayabiliyor. Depresyon gibi ruh sağlığını ilgilendiren durumlar ile diyabet, hipertansiyon gibi çeşitli sistemik hastalıklar nedeniyle de andropoz belirtileri ortaya çıkabilmekle beraber, erkekte bazılarında bu belirtilerin altında hormonal sebepler de bulunabiliyor. Hormonal nedenlerden kaynaklanan andropozun nedeni, 50 yaş ve üzerinde testosteron üretiminde yaşa bağlı olarak gelişen düşüş olarak tanımlanıyor. Bu düşüş birçok vakada hipogonadizm ile bağlantılı olarak ortaya çıkıyor.

ANDROPOZ NEDEN OLUR?

Andropozun ilerleyen yaşla beraber ortaya çıkan hipertansiyon, diyabet, damar sertliği gibi sistemik rahatsızlıklar, anksiyete, depresyon, orta-yaş bunalımı gibi psikolojik durumlar, sigara ve alkol kullanımı, sedanter yani hareketsiz yaşam tarzı gibi pek çok sebebi olabilir; bunların yanı sıra, cinsiyet hormonlarının seviyelerindeki farklılıklar da andropoza neden olabilir.

Düşük testosteron ile ilişkili belirti ve semptomlar, sadece düşük testosterona özgü değildir. Bu belirtiler bireyin yaşı, ilaç kullanımı, var olan diğer tıbbi durumlar, veya vücut kitle indeksinin 30 veya daha üzerinde bir değerde olması gibi diğer koşullardan da kaynaklanabilir. 

Ergenliğe girmeden önce insanların testosteron seviyesi düşüktür. Bu seviye birey cinsel olarak olgunlaştıkça zaman içerisinde artar. Testosteron, erkekler için ergenlik çağında meydana gelen kas kütlesinin büyümesi, vücut tüylerinin büyümesi, sesin kalınlaşması ve cinsel işlevin ortaya çıkması gibi tipik değişiklikleri tetikleyen hormondur.

Ancak ilerleyen yaşla birlikte bireyin testosteron seviyelerinde tipik olarak düşme gözlemlenmeye başlanır. Yapılan tıbbi araştırmalar, erkeklerin 30 yaşına girdikten sonra testosteron seviyelerinde yılda ortalama yüzde 1 düşme eğilimi olduğuna işaret etmektedir; bu düşüşün tek başına herhangi bir bulgu veya semptoma neden olması genellikle beklenmemektedir.

Stres, depresyon, anksiyete, düzenli uyku eksikliği, sağlıksız beslenme, düzenli egzersiz yapmama, aşırı alkol tüketimi, veya sigara kullanımı gibi bir takım koşullar bireyin testosteron seviyelerinde daha erken veya daha şiddetli düşüşe neden olabilir.

Bir çok vakada andropoz semptomlarının hormonlarla hiçbir ilgisi yoktur. Yaşam tarzı faktörleri veya psikolojik sorunlar genellikle bu belirti ve semptomların büyük bir kısmından  sorumludur. Ancak andropoz belirti ve semptomları, testislerin çok az hormon ürettiği veya hiç hormon üretmediği hipogonadizmin bir sonucu olarak da gelişebilir.

ANDROPOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Erkeğin yaşlanmasına bağlı olarak kan düzeyindeki testosteron seviyesi azalır. Andropoz, pek çok açıdan kadınlarda görülen menopoz dönemine benzese de bu durum, menopozdan oldukça farklıdır. Kadınlarda, menopoz dönemi kaçınılmazken erkeklerde testosteron miktarının her kişide aynı miktarda olmaması ve aynı düzeyde azalmaması söz konusu olabilir. Ancak yine de andropoz belirtileri, bazı açılardan menopoz döneminde görülen semptomlarla benzerlik gösterir. Kişinin hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan etkilenmesine neden olan andropoz döneminde sıklıkla görülen belirtilerin bir kısmı, şu şekilde sıralanabilir:

* Aniden gelen ateş basma hissi,

* Aşırı terleme,

* Ciltte kuruluk hissi ve cilt kırışıklıkların artması,

* Vücut tüylerinde azalma,

* Yağ kitlesinde artış, (memelerde büyüme, göbek bölgesinde hızlı yağlanma)

*  Kas ve eklem ağrıları,

* Kemik erimesi,

* Anemi problemleri,

* Konsantrasyon bozuklukları,

* Zihinsel faaliyetlerin zayıflaması,

* Entelektüel seviyede gerileme,

* Yorgunluk ve hâlsizlik hissi,

* Ani duygu durum değişimleri,

* Depresyon,

* Hayattan keyif alamama,

* Alınganlığın artması,

* Sinirli ve hırçın hissetme,

* Uyku problemleri,

* Cinsel isteksizlik,

* Ereksiyon problemleri,

* Erken boşalma,

* Testis disfonksiyonu.

ANROPOZ TANISI NASIL KONUYOR?

Andropoz belirtilerinin neden olduğu şikayetlerle kişinin hekime başvurmasının ardından hekim, ayrıntılı olarak kişinin anamnezini alır. Bu sırada hekim, belirtiler hakkında ayrıntılı sorular yönelterek olası diğer hastalıkları eler. Daha sonra hekim, eldeki veriler ışığında andropoz tanısını netleştirmek ve diğer hastalıkları elemek için laboratuvar tetkiklerinin yapılmasını ister. Kan düzeyinde testosteron seviyesinin belirlenmesi için, total testosteron, serbest testosteron, LH, FSH ve prolaktin hormon düzeyleri incelenir. Bu test çoğunlukla testosteron seviyesinin en yüksek düzeyde olduğu sabah 8 ila 11 saatleri arasında yapılır. Test sonuçlarının çıkmasıyla birlikte hekim, andropoz tanısı koyabilir. Andropoz tanısının doğru bir şekilde koyulabilmesi için kişinin hekime karşı açık konuşması ve belirtilerini doğru bir şekilde aktarması son derece önemlidir. Cinsel problemlerin konuşulmaktan çekinilmesi ya da sorulan sorulara yanıltıcı cevaplar verilmesi, yanlış tanı koyulmasına neden olabilir. Hekimle görüşmekten çekinen kişilerin başvurduğu bitkisel tedavi yöntemleri üzerinde yeterli çalışmalar yapılmadığından bu tür tedavilerden uzak durulmalıdır. Bitkisel ilaçların bazı durumlarda, yaşın ilerlemesine bağlı olarak görülen diğer hastalıkların tedavisinde kullanılan medikal ilaçlarla etkileşime girerek farklı sağlık problemleri oluşturabileceği de unutulmamalıdır.

ANDROPOZ TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Erkeklerin yaşlanmasına bağlı olarak ortaya çıkan andropoz, yarattığı fiziksel etkilerinin yanı sıra psikolojik etkileriyle de erkeklerin hayattan keyif almalarını engelleyebilen bir durumdur. Bu yüzden andropoz belirtileri ile hekime başvurmak ve tanı almak son derece önemlidir. Andropoz tedavisinde multidisipliner olarak hem bedensel hem de ruhsal etkilerin azaltılması hedeflenir. Kişinin derin ruhsal çöküntü yaşaması durumunda farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Andropoz tedavisi için uygulanan etkin tedavi yöntemlerinden biri testosteron replasmanıdır. Ancak genel olarak andropoz belirtileri kişinin hayatını zorlaştırmıyorsa andropoz, mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durum değildir. Bu durumda sağlıklı yaşam tarzı benimsenerek, günlük hayata devam edilebilir. Düzenli uyumak, gün içinde fiziksel aktivitelerde bulunmak, aşırı kilo alımından kaçınmak, dengeli ve düzenli beslenmek, kişinin genel sağlığının iyileşmesine de yardımı olur.

Eğer siz de kendinizde andropoz belirtileri olduğunu düşünüyorsanız ve bu durum hayatınızı olumsuz etkiliyorsa en yakın sağlık kuruluşuna giderek kontrollerinizi yaptırabilir ve testosteron replasmanı hakkında hekiminizle ayrıntılı olarak görüşebilirsiniz.

Cinsiyet hormonlarında ortaya çıkabilecek ani dalgalanmalarda göğüslerde şişme ve hassasiyetin yanı sıra testis boyutunda küçülme, vücut kıllarının dökülmesi ve sıcak basması gibi durumlara rastlanabilir.

Yapılan kimi çalışmalarda düşük testosteron seviyeleri kemiklerin zayıf ve kırılgan hale geldiği bir durum olan osteoporoz ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bunlar çok nadir görülen belirti ve semptomlar olarak sıralanırlar. Bu semptomlar tipik olarak menopoza giren kadınlarla aynı yaştaki erkeklerde görülür.

ANDROPOZ NASIL ÖNLENİR?

Andropoz, normal şartlar altında yaşlanmanın doğal bir etkisidir. Sağlıklı yaşam tercihleri, iyi beslenme, alkol ve sigara kullanımından kaçınma, düzenli egzersiz ve düzenli uyku bireyin andropoz benzeri semptomları geliştirmesini geciktirebilir veya önleyebilir.