Muhalefetin en geniş çatı yapısı 6’lı masa, dün bir adım daha attı. 6’lı masanın kamuoyuna duyurduğu ve güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişi öngören anayasa taslağı, 28 Şubat 2022 bildirgesinin bir devamı niteliğinde. Taslakta 12 Eylül anayasasının düşünce yapısından sıyrılarak “insan onuru” ön plana çıkarılıyor. Parlamenter sistem mantığı, cumhurbaşkanının veto yetkisinin kaldırılması ve geri gönderdiği yasaların basit çoğunlukla yeniden kabul edilebilmesi ile pekiştiriliyor.
Masanın liderleri, açıklamanın öncesinde kendilerine ayrılan bölümde bir süre sohbet etti. Ayrıca toplantının bitmesinden sonra da liderler yine aynı bölüme geçti ve bir süre daha sohbet ettiler. Bu nedenle Demokrat Parti’de yapılan toplantı kısa bir süre ertelendi.
Parti kurmaylarına toplantı öncesi ve sonrası anayasa taslağının kilit noktalarını sorduk. Aldığımız yanıtlardan öne çıkan önerileri şöyle sıralamak olanaklı:
- İnsan onuru: Darbe anayasası olarak nitelenen 1982 anayasasının mantığı bu önerilerde ilk kez aşılıyor ve “insan onuru” en üst noktaya taşınıyor. 12. maddede temel hak ve özgürlükler bölümü artık “insan onuru” ifadesiyle başlıyor.
- Yargı bağımsızlığı: Sağlam altyapı oluşturuluyor. Hâkim ve savcıların, atamalarını, özlük haklarını ayrı kurullara bırakılıyor. Yine hâkim ve savcılara coğrafi güvence getirilmesi de yargı bağımsızlığını güçlendiriyor.
- Veto yetkisi: 6’lı masanın başından beri güçlü bir şekilde savunduğu güçlendirilmiş parlamenter sistem vurgusu üst noktaya taşınıyor. Cumhurbaşkanının veto yetkisi de kaldırılıyor. Cumhurbaşkanı tamamen sembol bir makam haline getiriliyor.
- Hayvan hakları: Hayvan haklarının anayasaya girmesi önerisi başından beri kabul edilmişti. Ancak Konya’daki görüntüler gündeme gelince bu madde daha da güçlendirildi. Ayrıca bu konuyu açıklayan İYİ Partili Uğur Poyraz’ın konuşmasında da bu konuya fazladan vurgu yapıldı.
- Laiklik: Bu hassas konu üzerinde altı partinin kurmayları ve genel başkanları ortak noktada uzlaşma sağladı. Laikliğin önemi yalnızca CHP tarafından değil, diğer sağ partiler tarafından da kabul edilmiş oldu.
