Gezi 10 yaşında: Gezi Parkı eylemleri ne zaman, neden başladı?

İstanbul Taksim’de 27 Mayıs 2013’te Gezi Parkı’ndaki ağaçların kesilerek yerine Topçu Kışlası yapılmasına karşı başlayan daha sonra adalet, demokrasi, özgürlük talebiyle tüm Türkiye yayılan Gezi Direnişi’nin üzerinden tam 10 yıl geçti.

İstanbul'daki Gezi Parkı'na Topçu Kışlası'nı yeniden yapmak için başlayan inşaat çalışmalarını protesto etmek amacıyla düzenlenen ve daha sonra Türkiye'nin birçok noktasına yayılan eylemlerin başlamasının üzerinden 10 yıl geçti.

GEZİ PARKI EYLEMLERİ NASIL BAŞLADI?

27 Mayıs 2013 tarihinde iş makinelerinin parka girmesinin ardından bu haberin sosyal medya aracılığıyla kısa sürede yayılması sonucunda bazı aktivistlerin parka gidip çalışmaları durdurmaya çalışmasına polis orantısız müdahalede bulundu. Bu müdahaleler ve dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın inşaatın yapımında ısrarcı açıklamaları ile protestolar hükûmet karşıtı gösterilere dönüşmüş ve başta Ankara, İzmir gibi büyükşehirler olmak üzere Türkiye'nin diğer illerine de yayıldı.

31 Mayıs'ta sabah saat 05.00'te parkta uyuyan eylemcilere bu kez polis daha sert müdahalede bulundu. Polis önce biber gazıyla müdahale etti, ardından da eylemcilerin içinde uyudukları çadırları ateşe verdi.

İstanbul Tabip Odası, olaylarda 100'den fazla kişinin yaralandığını açıkladı. Yaralananlar arasında milletvekilleri Sırrı Süreyya Önder ve Sezgin Tanrıkulu ile gazeteciler Ahmet Şık, Reuters'tan Osman Örsal ve Hürriyet'ten Selçuk Şamiloğlu da vardı.

İstanbul'un başka yerlerinde de sokağa dökülenler olduğu görülürken, evlerinin pencerelerinden eylemlere destek vermek amacıyla tencere ve tavalara vurarak ses çıkaranlar oldu.

1 Haziran tarihinde polis kuvvetleri Taksim Meydanı'ndan çekilmiştir ve protestocular Gezi Parkı'nda bir kamp kurdu Kampta gönüllülerin çalıştığı kütüphane, revir, mutfak gibi tesisler kuruldu. 15 Haziran akşamındaki polis müdahalesi sonrasında ise Gezi kampı dağıtıldı.

Polis tarafından boşaltılmasının ardından Gezi Parkı, birkaç hafta boyunca kapalı tutuldu. Bu süre içerisinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi peyzaj çalışması yaptı ve fıskiye gibi bazı noktaları onardı. Park daha sonra yeniden halkın kullanımına açıldı.

Yaklaşık 20 gün süren Gezi Parkı eylemleri, Türkiye'nin yakın tarihine damgasını vuran olaylar arasında yer alıyor.

Emniyet Genel Müdürlüğü raporlarına göre, bu süre boyunca Gezi Parkı'ndaki eylemlere destek vermek için Bayburt hariç Türkiye'nin tüm kentlerinde protesto gösterileri düzenlendi.

Bu gösterilere 4 milyona yakın kişi katıldı. Ancak sivil toplum kuruluşları, Türkiye genelindeki katılım sayısının daha da yüksek olabileceğini belirtiyor.

Dönemin İstanbul Valisi Mutlu ve Emniyet Müdürü Çapkın ise 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından Fethullah Gülen Cemaati'ne üye oldukları iddiasıyla kamudan ihraç edildi ve tutuklandı. Mutlu ve Çapkın, bir süre sonra tahliye edildi.

Açılan bir soruşturma kapsamında 16 kişi hakkında 657 sayfalık iddianame hazırlandı. Aralarında Osman Kavala, Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Yiğit Aksakoğlu, Meltem Arıkan Memet Ali Alabora ve Pınar Öğün'ün de bulunduğu sanıklara "protestoları örgütlemek ve finanse etmenin" yanı sıra "Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme" suçlamaları da yöneltildi. İddianamede, Gezi Parkı protestoları "bir darbe kalkışması" olarak tanımlandı.

İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde 25 Nisan tarihinde görülen duruşmada, mahkeme heyeti, sanık Osman Kavala için TCK'nin 312/1. maddesi uyarınca "Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmaya teşebbüs etme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı.

Diğer sanıklardan Mücella Yapıcı, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Çiğdem Mater, Ali Hakan Altınay ve Mine Özerden'e de 18'er yıl hapis cezası verildi ve tutuklanmalarına karar verildi.

GEZİ PARKI EYLEMLERİNDE KAÇ KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ?

Direnişte Berkin Elvan (15), Hasan Ferit Gedik (21), Mehmet Ayvalıtaş (20), Ali İsmail Korkmaz (19), Ethem Sarısülük (26), Abdullah Cömert (22), Ahmet Atakan (23) ve Medeni Yıldırım (18) yaşamını yitirdi.