Assos Antik Liman davasında karar: 'Bilim bir kez daha kazandı'

Assos Antik Limanı’nda arkeolojik ve doğal sit alanında dozer, kepçe kamyon gibi ağır iş makinalarıyla faaliyette bulunulduğu ve bu faaliyetlerin yaratmaya başladığı tahribat Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ve Assos Dostları tarafından gündeme getirilmişti.

Assos Antik Liman mevkiinde "kaya düşmesi tehlikesini gidermek amacıyla" Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bir ihaleyle teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin hazırlattırıldığı, bu rapor ve uygulama projelerinin Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla uygun bulunduğu anlaşılmıştı. 

İnşaat ihalesinin bu konuda hiçbir uzmanlık alanı bulunmayan Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından gerçekleştirildiği ve ihaleyi alan şirket tarafından işe başlanıldığının öğrenilmesi sonrası Çanakkale Valiliği de bölgeyi "Afet Bölgesi" ilan ederek giriş ve çıkışları yasaklamıştı.

YARGIYA TAŞINDI

Bölgedeki ağır tahribatın ardından Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ve Assos Dostları tarafından ilgili kurumlara başvuru yapılarak suç duyurularında bulunuldu. "Teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin uygun olduğuna dair" Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle dava açılmıştı.

Çanakkale 2. İdare Mahkemesi 17 Şubat 2022 tarihli kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar vermiş, bu karar doğrultusunda faaliyetin durdurulması için Çanakkale Valiliği, Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı'na gerekli idari başvurular yapılmıştı.

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği'nin faaliyetlerin durdurulup durdurulmadığını yerinde incelemek amacıyla yaptığı başvuru kolluk tarafından reddedilirken alana girişleri de engellenmişti. "Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı uygulanmamış, karara rağmen faaliyetler hız kesmeden devam etmiş ve mahkeme kararları uygulanmayarak suç işlenmiştir" diyen dernek Çanakkale 2. İdare Mahkemesi'nin 24 Mayıs 2022 tarihli kararını hatırlattı. Buna göre mahkeme dava açma gerekçesini haklı bularak “Assos Antik Limanı Kaya Islahı Projesi'nin rapor ve uygulama projelerine uygunluk kararı" veren Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 16 Aralık 2020 tarihli kararını iptal etti.

'BİLİM BİR KEZ DAHA KAZANDI'

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği'nin açıklamasına göre kararın gerekçesinde şunlara yer verildi:

• Kurulun onayladığı projenin kapsadığı alanın 1. Derece Arkeolojik Sit alanı olduğu,
  
  
• Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ve  07.04.2016 tarih ve 562 sayılı ilke kararları uyarınca 1. Derece Arkeolojik Sit alanlarının korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunması gereken alanlar olduğu, bu alanlarda hiçbir yapılaşmaya izin verilmeyeceği ve bilimsel amaçlı kazılar dışında hiçbir kazı çalışmasının yapılamayacağı,
  
  
• Bu yerlerde doğal afet yaşanması halinde ise yapılması zorunlu olan uygulamaların zemine en az müdahale edilecek şekilde, süresi belirlenerek ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulacak bilim kurulu denetiminde zorunlu uygulamaların yapılması gerektiği, 
  
  
• İlke kararlarına aykırı bir şekilde yapılacak işin süresinin belirlenmediği, denetme görevi için Kültür ve Turizm Bakanlığınca bir bilim kurulu oluşturulmadığı,
  
  
• Uygunluk kararında ilke kararlarına aykırı şekilde uygulamanın proje müellifi sorumluluğunda, Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile Müze Müdürlüğü denetiminde ve Assos Kazı Başkanlığı koordinasyonunda yapılmasına karar verildiği ve bunun ilke kararlarına aykırı olduğu belirtilmiştir.

Derneğin Yönetim Kurulu Başkanı Süheyla Doğan Ünal imzalı açıklamasında şunlar kaydedildi:

"Bu karardan dolayı oldukça sevinçliyiz. Bilim bir kez daha kazanmıştır. Ancak adalet geç tecelli etmiştir. 

Assos Antik Liman mevkiinde, ne yazık ki tüm çabalarımıza, resmi başvurularımıza, suç duyurularımıza, dava açıp yürütmeyi durdurma kararı almamıza rağmen büyük bir doğa ve tarih katliamı yaşanmış, Assos Falezleri yok edilmiştir, bir doğal peyzaj yok edilmiştir. Assos artık eski Assos değildir ve olmayacaktır. Bölgeye arkeolojik sit yanı sıra 'Doğal Sit Alanı' olma özelliği kazandıran tüm değerler yok edilmiştir.  

Assos Antik Limanı’nda yaratılmış olan mevcut durumun eskiye oranla güvenlik açısından uygun olup olmadığı konusunda endişelerimiz vardır. Mahkeme kararı doğrultusunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, bu iş için gereken tüm meslek alanlarından konularında uzman bir 'Bilim Heyeti'nin oluşturulması, heyetin mevcut durumu incelemesi ve bundan sonra yapılabilecekler için teknik ve bilimsel bir yol haritası çizmesinin zorunlu olduğunu düşünmekteyiz. Derneğimiz tarafından Çanakkale Valiliği’ne başvurularak bölgenin afet bölgesi ilan edilmesi nedeniyle yaşanan mağduriyetin afet fonları vb gibi kaynaklardan karşılanması talep edilmiş ancak herhangi bir sonuç alınamamıştır. Bu konudaki talebimizi yineliyoruz. 

Bir bilim heyetinin teşkil edilerek, Assos Antik Limanı’nda can ve mal güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının tespitini ve bundan sonra yapılması gerekenlerin belirlenmesini, bölgenin bu denli tahrip edilmesinde görev ihmali bulunanlar hakkında gerekli soruşturmanın yürütülmesi ve yöre halkı ve turizmcilerim mağduriyetlerinin giderilmesini talep ediyoruz."