Cengiz Han'ın başarı formülü: Tarihin en büyük fatihini güçlü kılan neydi?

Tarihin sayfalarında, Cengiz Han kadar hayranlık ve korku uyandıran çok az isim vardır. Ve bu haklı bir sebepten dolayıdır: O, tarihin en büyük fatihi olarak kabul edilir ve Orta Asya'daki çekişmeli göçebe kabilelerden tarihin en büyük kıtasal imparatorluğunu kurmuştur.

Bu tür bir özgeçmiş, sadece şansla elde edilmez. Peki, Cengiz Han'ı ve ordusunu bu kadar inanılmaz derecede başarılı kılan neydi? Gerçek, düşündüğünüzden daha karmaşık.

SAVAŞ MAKİNESİ

Cengiz Han, doğduğu andan itibaren büyüklük için işaretlenmişti. En azından, en eski çağdaş biyografilerinin bize söylediği budur. Moğolca dilinde hayatta kalan en eski edebi eser olan "Moğolların Gizli Tarihi"ne göre, doğduğunda elinde bir kan pıhtısı tutuyordu ve bu, cesur bir savaşçı olacağına dair kesin bir işaretti.

Ancak Cengiz Han olmadan önce, henüz kabilesiz yarı yetim Temuçin iken, Moğol bozkırında meyve toplayarak ve fareler ile kuşları avlayarak hayatta kalan bir çocuk iken, onun hikayesinin nasıl sonuçlanacağını tahmin edemezdiniz.

Peki, bir uçtan diğerine nasıl geçti? İlk olarak, ittifaklar kurarak – bunların en erkeni ilk karısı Börte ile yaptığı evliliğiydi. Börte, rakip bir kabile tarafından kaçırıldıktan sonra, Temuçin güçlü bir başka Han olan Toğrul ile ittifak kurdu.

Temuçin artık bir orduya sahipti. Ve bu orduyu nasıl kullanacağını doğal olarak bildiğini kanıtlamak üzereydi.

MOĞOL ORDUSUNUN GÜCÜ

Askeri tarihçi Richard Gabriel, 2006 tarihli "Cengiz Han'ın En Büyük Generali: Valiant Subotai" kitabında, "Moğol ordusunun gücü, düşmanlarının direnme yeteneklerini aşan bir verimlilik ve etkinlikle muharebe operasyonları yürütebilme yeteneğinde yatıyordu" diye tanımlıyor.

Gabriel, "Moğollar, askeri komutayı, yollar ve araçlar seçimini birim komutanına bırakan hedeflere vurgu yaparak kavrayan ilk ordu gibi görünüyor" diye açıklıyor. 

Cengiz Han yönetimindeki ordu, hem iç hem de dış bağlantılarıyla olağanüstü derecede iyi organizeydi: yenilikçi bir kurye iletişim sistemi kullanıyorlar, aldatma ve casusluk taktiklerini benimsiyorlardı. Ve nihayet saldırı zamanı geldiğinde, düşman neye uğradığını anlamazdı: Moğollar, sıkı sıkıya bağlanmış atlı okçulardan oluşan profesyonel şok birlikleriydi, tarihçi Frank McLynn'e göre, askeri teknolojide "büyük bir sıçrama"yı temsil ediyorlardı.

ZALİM Mİ, HOŞGÖRÜLÜ BİR HÜKÜMDAR MI?

Tarihin en büyük imparatorluklarından birinin hükümdarı olduğunuzda, oldukça çeşitli halklarla karşılaşırsınız. Pek çok imparatorluk gücü için bu bir sorun olarak görülmüştür: örneğin, Güney ve Orta Amerikalı yerli halkların Hristiyanlaştırılması ya da ABD'deki Hint Kaldırma Yasası gibi.

Cengiz Han'ın, ününe rağmen, farklı kimlik gruplarına karşı bu tür şiddetli önlemlerle ilgilenmediğini öğrenmek sizi şaşırtabilir. Stanford Üniversitesi Tarih Profesörü Norman Naimark, 2017 tarihli "Soykırım: Bir Dünya Tarihi" kitabında, "Genellikle Moğollar dini farklılıklara hoşgörülüydüler. Orta ve Güney Asya, Avrupa ve Orta Doğu'nun kültürel olarak zengin inanç toplulukları arasında etkileşimi teşvik ettiler" diye yazıyor.

TESLİM OL YA DA ÖL

Cengiz Han ne kadar açık fikirli olursa olsun, onun kötü tarafına geçmek istemezdiniz. Onun fethedilen halklara yönelik kuralı basitti ve değişmezdi: teslim ol ya da öl.

Londra Üniversitesi'nde Moğol Profesörü Emeritus Charles Bawden, Britannica Ansiklopedisi'nde "Mağlup edilen nüfusların katliamları ve bu sonuçta ortaya çıkan terör, düzenli olarak kullandığı silahlardı. Şehirleri teslim olmaya çağırma ve teslim olmayanları sistematik olarak katletme uygulaması, psikolojik savaş olarak tanımlandı [...] Direniş, kesin yıkım getirdi" diye yazıyor.

Moğol İmparatorluğu'nun yayılması, saf terör yoluyla gerçekleşti. Naimark, "Moğolların geleceğini bilen hangi prens ve nüfus, Moğollara karşı koymak isteyebilirdi?" diye yazdı.