Denizli Dodurga'da gizli hazine: Tarhana ve tarihi bir gelenek

Denizli'nin Acıpayam ilçesine bağlı Dodurgalar Mahallesi, Türkiye'nin zengin mutfak kültürünün önemli bir parçasını temsil eden tarhana yapım geleneğini canlı tutmaya devam ediyor. Yıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan ve neredeyse 500 yıllık bir geçmişe sahip olan bu gelenek, her yıl düzenlenen Geleneksel Dodurga Tarhana Festivali ile kutlanıyor.

Festival, yerel halkın ve geleneksel tarhana yapım ustalarının bir araya geldiği ve bu eşsiz lezzetin yapılışını ve kültürünü tanıttığı bir etkinlik olarak büyük ilgi görüyor. Bu yılki festival, Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan'ın yanı sıra ilçenin önemli protokol üyeleri ve davetlilerin katılımıyla gerçekleşti.

Festivalin merkezinde, geleneksel tarhana yapımını canlandırmak amacıyla özel olarak tasarlanmış tarhana kazanları yer alıyor. Bu kazanlarda, tarhana yapımının en kritik aşamaları gerçekleşiyor. Tarhana, su, bulgur ve un karışımının kaynatılması ve daha sonra diğer malzemelerin eklenmesiyle yapılır. Elde edilen bu karışım, katılımcılara sıcak bir şekilde sunulurken, pekmez, yoğurt veya tereyağı gibi lezzetlerle zenginleştirilir.

EŞSİZ GELENEK: TOP TARHANA

Ancak festival sadece bu eşsiz lezzetin tadına bakmakla kalmıyor, aynı zamanda tarhananın kurutulması için önemli bir ritüeli de içeriyor. Yöresel olarak "kova" olarak adlandırılan sazlıklar üzerinde el ile şekil verilerek kurumaya bırakılan tarhana, "top tarhana" olarak adlandırılır. Bu top tarhana, kış aylarında sofraların vazgeçilmezi olurken, aynı zamanda besin değeri yüksek bir gıda olarak kabul edilir. Festivalin katılımcıları arasında yer alan Hüdai Yıldan, tarhana yapımının sırlarından birinin kullanılan kovaların altındaki sazlıklar olduğunu paylaşıyor. Sazlıklardan toplanan ot, tarhana karışımının altında hava sirkülasyonunu sağlayarak daha lezzetli ve olgun bir ürün elde edilmesini sağlar. Bu eşsiz lezzeti elde etmek için yaklaşık iki gün süren bir süreç gereklidir.

İŞTE 500 YILLIK GELENEĞİN PÜF NOKTALARI...

Tarhananın yapımında emeği geçenlerden biri olan Fatma Deniz, tarhana yapımının detaylarını paylaşarak, "Tarhana yapımı kazanlara dökülerek başlar. İlk olarak malzemeler kaynatılır, ardından bulgur eklenir ve karıştırılır. Son olarak un eklenir, tekrar karıştırılır ve karışım dökülür. Dökülen karışım, kuruması için kovaların üzerine bırakılır. Hazır hale geldiğinde ise tarhana ceviz, pekmez, yoğurt ve tereyağı gibi malzemelerle lezzetlendirilir. Ceviz ve fıstıkla kurutulan tarhana farklı versiyonlarıyla sunulur ve her biri oldukça lezzetli olur" diyor.

Dodurga Mahallesi'nin iklimi ve Eşeler Yaylası'ndan gelen doğal su kaynakları, bu bölgede üretilen tarhananın diğerlerinden ayıran özel bir tat ve kalite sunar. Dodurga Tarhana Festivali, bu özgün ve köklü lezzeti ve bu geleneksel gıdayı gelecek nesillere aktarmak amacıyla düzenlenir.

Yerel Yöresel Ürünler ve Doğal Ürünler Derneği (DOYDER) Başkanı Yüksel Şan, bu farklı tarhananın özelliklerini açıklıyor ve diyor ki, "Dodurga'ya özgü tarhana, bizim için 500 yıldan bu yana devam eden bir gelenektir. Dodurga'da her evin mutlaka çerezlik tarhanası bulunur, hatta bu tarhana çorba olarak da tüketilir. Geçmişte Çanakkale Savaşı'na giden şehitlerimiz, tarhanayı yolluk olarak yanlarında götürmüşler ve uzun süre gıda ihtiyaçlarını karşılamak için kullanmışlardır. Bizim tarhanamızın bir özelliği, asla küf yapmamasıdır. Bu nedenle keselerde saklandığında uzun süre boyunca nem almadan korunabilir."

Bu festival aynı zamanda geleneksel Türk müziği ile eğlenceli bir etkinliğe de dönüşürken, yerel sanatçılar sahne alarak Ege Türkülerini seslendiriyor. Tarhana kültürünün yaşatılmasına ve bu lezzetin tanıtılmasına katkı sağlayan Geleneksel Dodurga Tarhana Festivali, yerel tarihin ve kültürün önemli bir parçasını kutlamaya devam ediyor.