Uykunun insan sağlığı için vazgeçilmez olduğu hepimiz tarafından bilinir. Ancak bazı insanlar için uyku, dinlenme değil; korku, kaygı ve kontrol kaybı hissiyle ilişkilidir. Peki, uykusuzluğun arkasındaki bu gizli tehdit nedir, belirtileri nelerdir? İşte, somnifobi ile başa çıkma yöntemleri...
SOMNİFOBİ NEDİR?
Somnifobi, kişinin uykuya dalma veya uyku sırasında yaşanabilecek durumlar hakkında aşırı ve kontrol edilemeyen bir korku geliştirmesidir.
Bu korku genellikle şu düşüncelerle tetiklenir:
- Uykuda öleceği korkusu
- Kabus göreceği endişesi
- Uyku sırasında kontrolü kaybetme düşüncesi
- Uykuda bir şey olacağı ve fark edemeyeceği korkusu
- Uyku felci yaşama endişesi
Bu durum uzun vadede ciddi uyku bozukluklarına ve yoğun stres yüküne sebep olabilir.
SOMNİFOBİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Somnifobi hem zihinsel hem fiziksel belirtiler gösterir. Bu belirtiler genellikle geceleri şiddetlenir.
Zihinsel Belirtiler
- Uykuya dalma fikrinden korkma
- Yatağa gitmeyi sürekli erteleme
- Uykuya yönelik aşırı kaygı
- Kabus görme korkusuyla uykuya direnme
- Uyku ile ilgili yoğun olumsuz düşünceler
Fiziksel Belirtiler
- Kalp çarpıntısı
- Terleme
- Nefes darlığı
- Titreme
- Midede sıkışma veya bulantı
- Panik atak benzeri durumlar
SOMNİFOBİ NEDEN OLUR?
Travmatik Deneyimler
- Geçmişte yaşanan kabuslar
- Uyku felci deneyimleri
- Uykuda gerçekleşen travmatik olaylar
Anksiyete ve Panik Bozuklukları
- Genel kaygı düzeyi yüksek olan kişilerde somnifobi görülme ihtimali artar.
Kontrol Kaybı Korkusu
- Uyku sırasında bilinç devreden çıkar. Bazı kişiler bu kontrol kaybını tehdit olarak algılar.
Uykuya Yüklenen Olumsuz Anlamlar
- Uykuyu "tehlike", "ölüm", "kabus" veya "bilinmez" gibi kavramlarla eşleştirmek.
SOMNİFOBİ YAŞAMI NASIL ETKİLER?
- Uykusuzluk ve buna bağlı tükenmişlik
- Konsantrasyon güçlüğü
- Duygu dalgalanmaları
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Gündüz aşırı sinirlilik
- Sosyal yaşamın ve iş/okul performansının bozulması
Somnifobi tedavi edilmezse uzun süreli sağlık sorunlarına yol açabilir.
SOMNİFOBİ İLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?
1. Düzenli bir uyku rutini oluşturun
- Her gün aynı saatte yatıp kalkın
- Yatak odasını yalnızca uyku için kullanın
- Loş ışık ve sessizlik sağlayın
2. Gece kaygısını azaltan nefes teknikleri
- 4-7-8 nefes tekniği
- Derin diyafram nefesi
- Yavaş ve ritmik nefes egzersizleri
3. Bilişsel-davranışçı teknikler (BDT)
- Uyku hakkındaki felaket düşüncelerinin yerine gerçekçi, sakinleştirici düşünceler koymak etkilidir.
4. Gün içinde stres azaltıcı alışkanlıklar edinin
- Meditasyon
- Egzersiz
- Günlük tutma
- Kafein tüketimini azaltma
5. Uykuya hazırlık ritüeli oluşturun
- Sıcak duş
- Bitki çayı
- Hafif bir müzik
- Ekranlardan uzaklaşma
6. Profesyonel destek alın
- Fobi düzeyindeki uyku korkuları psikoterapi ile başarıyla tedavi edilebilir.
