31 Mart 2024 yerel seçimleri siyaset bilimiyle uğraşan birçok kişi için bile 26 Mart 1989 seçimleri gibi sürpriz sonuçlar ortaya koydu. CHP 47 yıl sonra 1. parti oldu, AKP 22 yıl sonra 2. parti konumuna düştü. Solda ve sağda küçük partiler, yanlış strateji veya aday belirlemedeki tercihleri nedeniyle büyük ölçüde eridiler, ancak doğru adaylarla birkaç belediye başkanlığı kazanabildiler. Bu seçimi 3. sırada tamamlayan YRP gelecekte AKP’den çözülen oyların belli ölçüde gidebileceği adres olarak görülüyor.

SEÇİMDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER

Kabinenin tüm üyeleri ve cumhurbaşkanı seçim yasaklarına rağmen sahadaydılar, etkili olamadılar ama hiç şüphesiz AKP iktidarının uyguladığı ekonomik politika bu seçimin sonuçlarında etkili unsurların başında gelmektedir. Tayyip Erdoğan’ın tek adam olarak belirlediği politikalar ülkeyi yakın tarihinin en büyük ekonomik kriziyle ve halkı olağanüstü bir yaşam pahalılığı ile karşı karşıya bırakmıştır. Tek adam rejiminin eğitimde sağlıkta sosyal güvenlikte yargıda yarattığı bozulma yanında rejimin değiştirilmeye çalışıldığını ve yaşam tarzlarının tehdit edildiğini gören toplum kesimlerinin tepki oylarına, krizden etkilenen bazı AKP seçmenleri ya sandığa gitmeyerek veya YRP’ye destek vererek katılmışlardır.

14-28 Mayıs genel seçimlerinin sonucu CHP seçmeninin kızgınlık ve küskünlüğü Ekrem İmamoğlu’nun girişimiyle aşılmıştır. CHP kurultayı parti yönetimi bir ölçüde yenilenmiş, bu değişim CHP seçmeninde, genel başkan Özgür Özel’in “Türkiye ittifakı” söylemi de toplumda umutları yeniden yeşertmiştir.

İYİ Parti yönetiminin sergilediği tutum ve strateji değişikliği merkez sağ seçmenden destek görmemiştir. Yaşam pahalılığını ve AKP’nin Filistin politikasındaki tutarsızlığı iyi değerlendiren YRP, Cumhur İttifakı’ndan ayrılarak kazançlı çıkmıştır.

ÇIKARILACAK DERSLER

CHP, ülke nüfusunun yüzde 60’ından fazla yurttaşın yaşadığı, ülke ekonomisine yüzde 80’den fazla katkı yapan 35 ilde birinci parti durumundadır. Önseçim yapmış olmasa da çoğu doğru tespit edilmiş genç ve kadın adaylarla başarılı olmuştur. CHP yönetiminin bu sonuçtan dersler çıkarması, sandık bazında sağlıklı bir örgütlenme ile adaylarını büyük ölçüde önseçimle belirlemesi beklenir.

AKP, kaybettiği seçmeni geri kazanmak için üretimi ve ihracatı artırmak, işsizliği ve yaşam pahalılığını düşürmek, bozduğu gelir dağılımını düzeltmek ve gereksiz harcamaları kısmak zorundadır. Bu doğrultuda yeni yatırımları özendirmek için hukuk devletini yeniden kurmak, bağımsız ve adil yargıyı yeniden tesis etmek mecburiyetindedir ki bunlar bugüne kadarki AKP uygulamalarına tümüyle aykırıdır; yapılsa bile oylarının erimesini durdurmaya yetmeyebilir.

TARİHTEN ÖRNEKLER

CHP 1970’li yıllarda Türkiye’de belediyeciliğe yenilik getirmişti. Ali Dinçer başkanlığındaki Ankara Belediyesi’nin genç ve idealist kadrosu, altyapı çalışmaları yanında, Batıkent gibi konut projelerini yaşama geçirmiş, Türkiye’nin ilk metrosunun temelini atmış, otobüs özel yolu uygulamasını başlatmış, kente yeni yeşil alanlar kazandırmış, sosyal belediyeciliğin ilk örneklerini vermiştir.

CHP’nin yeni seçilen belediye başkanları, geçmişin başarılı uygulamalarından yararlanarak yeni ve farklı hizmetler geliştirmeyi sürdürmelidirler. Yakın dönemin başarılı belediye başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in koordinatörlüğünde başlatılacağı söylenen çalışma doğru yürütülebilirse yeni başarıların yolunu açacaktır.

CHP, yerel yönetimlerdeki performansıyla ülkeyi de başarıyla yönetebileceğini halka göstermelidir. Ancak, CHP’nin tek başına iktidarı için yapması gereken başka çalışmalar da vardır. CHP’nin 1977’deki başarısı yeni bir lider ve kadro yanında çok önemli örgüt ve takım çalışmaları sayesinde kazanılmıştır. CHP 1976’da önce tüm örgütün katılım ve katkısı ile tüzüğünü ve programını yenilemiş, parti içi eğitim çalışmalarını başlatmıştır. Genel başkan Ecevit, CHP iktidarında uygulanacak politikaların ayrıntılarının saptanması ve bu politikaları uygulayacak kadroların belirlenmesi için genel merkez dışında “İktidara Hazırlık ve Planlama Bürosu” oluşturmuştur. Bu çalışmalara katılan akademisyen ve uzmanlar daha sonra milletvekili, bakan, müsteşar ve genel müdür olarak uygulamayı yürütmüşlerdir.

CHP toplumun en eğitimli kesiminden en çok oy alan parti olarak donanımlı kadrolara sahiptir. Sandık bazında örgütlenme, mahalle üye toplantılarına etkinlik kazandırılması, adayların önseçimle belirlenmesiyle, halkın güven duyacağı kadrolar öne çıkarılmalı, çözüm önerileri halkla üretilmeli, ülkeyi “çağdaş uygarlık düzeyinin” üzerine çıkaracak politikalarla tarihsel misyon sürdürülmelidir. CHP yöneticileri ve belediyeleri geçmişin deneyimlerinden de yararlanarak ortaya koyacakları programlar ve hizmetlerle CHP seçmeninin yüzde 40’la sınırlı olmadığını göstermelidirler. 

Doç. Dr. Mehmet Kabasakal

Siyaset Bilimi Öğretim Üyesi