Elimin altında bir mücevher var! Heyecan verici bir plak! Kapağın ön yüzünde İstanbul silueti, yükselen minareleri, ışıltılı Marmara Denizi’yle, uçuşan martılarıyla... Bu siluetin önünde 70’lerin Galata Köprüsünün üzerinde tanıdığım bir başka siluet: Ta kendisi James Baldwin! Usta sanatçı Sedat Pakay’ın çekmiş olduğu muhteşem bir fotoğraf.
Plağın öteki yüzünde dev harflerle iki isim: “Don Cherry-Okay Temiz”. Hemen altında şu satırlar: “20. Yüzyıl Türkiye’sinden Kaybolmuş bir Caz Başyapıtı”, “Türk Tiyatro Müziği-1970”
Bu plak, çok kısa bir süre önce “Caz Plak” etiketiyle ilk kez dünya ile buluştu. Haluk Damar ve Erinç Güzel tarafından kurulan Caz Plak, Japonya’dan ABD’ye, İngiltere’den Avustralya’ya, dünya caz plak endüstrisinin belli başlı merkezlerinde vitrinleri süslüyor. En iyisi baştan başlayayım.
DEVLERİN BULUŞMASI
Yıl 1969. Engin Cezzar-Gülriz Sururi Tiyatrosu, “Düşenin Dostu” oyununu oynayacak. Eseri ünlü Amerikalı yazar, James Baldwin sahneliyor. Ben de onun asistanlığını yapıyorum. Oyuncu kadrosunda Engin Cezzar, Ali Poyrazoğlu, Aydemir Akbaş, Bülent Erbaşar, Erden Alkan var. Müziği kim yapacak derken...
Bir rastlantı: Dünyanın sayılı caz sanatçılarından trompet ustası Don Cherry’nin yolu İstanbul’a düşmüş. Baldwin ve Don Cherry, iki dost sokakta karşılaşınca bir kenetlendiler, bir daha ayrılmadılar. Don Cherry’i apar topar yakalayıp tiyatroya götürüp provalara soktuk.
Don Cherry İstanbul’da yalnız değildi. Arkadaşı ve İsveç’te birlikte çaldığı, çalıştığı, perküsyon ve ritm ustası Okay Temiz’le birlikteydi. İkisi provaları izlediler, izlediler ve sonunda stüdyoya kapandılar. Stüdyodan çıktıklarında “Düşenin Dostu”nun müziği tamamlanmıştı. Oyunun müziği muhteşem olmuştu. Oyunumuzu 1970’in ilk iki ayında 30 bin kişi izledi.
KÜLTÜRLERİN KUCAKLAŞMASI
Ne zamandır kayıp sanılan “Düşenin Dostu” oyununun müzik kaydı, araştırmacı yazar (aynı zamanda E. Cezzar’ın biyografi yazarı) Gökhan Akçura tarafından lisanslanmış orijinal makara bant üzerinden restore edildi. İşlemler Grammy Ödüllü, İngiltere merkezli “Optimum Mastering Bristol” stüdyolarında, mastering profesörü Shawn Joseph tarafından gerçekleştirildi. Ve İngiltere’de plak haline getirildi. Albüm kapağının içinde Gökhan Akçura, Okay Temiz, Engin Cezzar ve benim dört farklı dile çevrilmiş yazılarımız ile o dönemin fotoğrafları yer alıyor.
Yıllar sonra, oyunun müziğini plaktan dinlerken kültürlerin buluşması, kucaklaşması beni çarpıyor. Vurmalı çalgılarla nefeslilerin diyaloğu muhteşem. O melodilerde, ritimlerde hem İstanbul var hem de New York. Hem Anadolu hem de farklı kültürlerin ezgileri. Çarpıcı oyunun tüm içeriği de var: Erkekler dünyasındaki yalnızlık, hüzün, çaresizlik, hoyratlık, öfke, acımasızlık... Ama aynı zamanda sevinç anları, dayanışma neşe, şefkat... Plağın tanıtımında boşuna dememişler: “Tekrarı olmayan bir mucize!” Evet, öyle!
OKAY TEMİZ FENOMENİ
Okay Temiz’e gözümüzün nuru gibi bakmalıyız. O gerçek bir fenomen. Türk cazının yurtdışındaki ilk temsilcilerinden ve Türkiye’den dünyaya açılan ilk caz plaklarına imza atan bir öncü.
Okay Temiz
Okay Temiz’in “Caz Plak”la bu ilk çalışması değil. Daha önce de “Okay Temiz-Live in Montreux Jazz Festival 1982”, “Don Cherry Trio-Live in Paris 1971” ve “Okay Temiz-Drummer Of Two Worlds” (İki Dünya Davulcusu O. Temiz) plakları Avustralya’dan Japonya’ya, Amerika’dan Yeni Zelanda’ya, 4 kıta, 67 ülkede, 600’ün üzerinde müzik dükkânında satışa sunuldu. Caz Plak imzasıyla Japonca, Fransızca, İngilizce ve Türkçe hazırlanan plaklar, farklı kapak tasarımıyla sanatseverlere ulaştı.
Plak Japonya'da
Uygar ve hak bilir, vefa bilir bir ülkede yaşıyor olsaydık adına kim bilir neler yapılırdı. Bugün James Baldwin (2024, 100. doğum yılıydı), Don Cherry ve Engin Cezzar hayatta değiller. Eserleriyle yaşıyorlar. Okay Temiz’e güç, sizlere de onu dinleme fırsatı diliyorum.
‘BARIŞ ELÇİLERİ’ CRR’DE
Honduras, Almanya, Japonya, Türkiye ve Güney Koreli sanatçılardan oluşan Pacific Quintet Türkiye’deki ilk konserini bu akşam (22.12) CRR sahnesinde veriyor.
Aliya Vodovozova flüt, Fernando José Martínez Zavala obua, Liana Leßmann klarinet, Traian-Petroniu Sturza fagot ve Pablo Neva Collazo korno. Onlar ilk kez 2017’de Leonard Bernstein’ın Japonya’da kurduğu Pacific Müzik Festivali’nde bir araya geldiler. Her biri dünya çapında orkestraların (WDR Senfoni Orkestrası, Düsseldorf Senfoni Orkestrası, Berlin Filarmoni Karajan Akademisi ve Bremen Filarmoni Orkestrası) üyeleri. Sayısız ödül kazanan topluluk, uluslararası basında “harika beşli” ve “barış elçileri” olarak anılıyor. Konser programının sürprizi ise Fazıl Say’ın Alevi Dedeler Rakı Masasında adlı eserinin seslendirilecek olması. Bu konser kaçmaz! Benden söylemesi.
