Rusya-Ukrayna gerilimi metali vurdu: Büyük endişe

Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilim arttıkça, küresel emtia piyasalarına yayılma riski de artıyor. İki ulusa karşı bir çatışma ve/veya Rusya'ya karşı sert yaptırımlar, emtia piyasalarını önemli ölçüde sıkışıklık yaratma potansiyeline sahip.

ARZ SORUNU 

Dünya'dan Evrim Küçük'ün haberine göre, Ukrayna'yı işgal etmesi halinde Batı’nın Rusya'ya karşı sert yaptırımlarla tepki göstermediği bir senaryo kısa vadede belirsizlik artmasına rağmen emtia piyasaları üzerinde fiyatların sınırlı yükseldiği bir ortam oluşturabilir.

Bununla birlikte, Batı'nın önemli Rus endüstrilerini hedef alan yaptırımlarla sert tepki verdiği bir senaryoda, bunun emtia piyasalarında büyük bir etkisi olabilir. Potansiyel olarak enerji, metal ve tarım piyasalarında önemli bir arz sorunu ortaya çıkmasına yol açabilir ve bu da zaten beklentilerin güçlü olduğu emtia varlık sınıfında ciddi fiyat artışlarını tetikleyebilir. Bazı sektörlere yaptırım uygulanmasa bile, finansal yaptırımlar ödemelerin yapılmasına engel olacağı için ticareti zorlaştırabilir. Rusya ile Batı’nın karşı karşıya gelmesi halinde Rusya’nın büyük ihracatçı olduğu şu metallerde önemli arz sorunları çıkabileceği uyarısı yapılıyor:

Rusya’nın büyük ihracatçı olduğu metallerde arz endişesi

ALÜMİNYUM

Arzın %6’sı Rusya kaynaklı fiyatlar 1 yılda % 54 yükseldi

Alüminyum fiyatları, düşük stoklar ve daha fazla arz kesintisine ilişkin endişeler nedeniyle tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 3.313 dolara ulaştıktan sonra 3.270 dolar civarına çekildi. Dünyanın en büyük metal tedarikçilerinden birine yaptırım ihtimalinden dolayı fiyatlar, 1 yıl öncesine göre yüzde 54 artmış durumda. Rus Rusal, küresel alüminyum arzının yaklaşık yüzde 6'sını oluşturuyor. Rusal, 2021'de tahmini 3.8 milyon ton alüminyum üretti. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika Rusal'ın ana pazarları. Madenci ve emtia tüccarı Glencore (GLEN.L) , Rusal'dan birincil alüminyum satın almak için 2025'e kadar devam eden uzun vadeli bir anlaşmaya sahip. Rusal üzerindeki yaptırımların küresel alüminyum pazarındaki etkisini görmek için çok geriye gitmemize gerek yok. ABD'nin Rusal'a yönelik yaptırımları, 2018'de alüminyum pazarını sarsmıştı. Küresel alüminyum pazarı şu anda açık veriyor ve bu nedenle bu akışlardaki herhangi bir kesinti, pazarı daha fazla açık vermeye itecek. Yaptırımların, Avrupa alüminyum izabe tesislerindeki üretim üzerinde de bir etkisi olabilir. Avrupa'daki fabrikalar, yüksek elektrik fiyatları nedeniyle kapanmak zorunda kalıyor. Yaptırımların Rus gaz akışını etkilediği bir senaryoda Avrupa’daki alüminyum üreticileri kapasitelerini daha da kısmak zorunda kalacak.

KOBALT

Kongo’dan sonra dünyanın ikinci büyük üreticisi Rusya

ABD Jeolojik Araştırması'ndan (USGS) elde edilen veriler, Rusya'nın geçen yıl dünya toplamının yüzde 4'ünden fazla olan 7.600 ton kobalt ürettiğini gösteriyor. Rusya, 120.000 ton üretim yapan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin ardından ikinci en büyük üretici. Nornickel, 2021'de 5.000 ton satışla Rusya'nın en büyük üreticisi oldu. Şirket, üretiminin çoğunu Avrupa'ya satıyor.

Elektrikli araç (EV) bataryaları için kritik önemdeki madenin fiyatı, artan talep ve arz endişeleriyle yılbaşından bu yana ton başına 500 dolar artarak 73 bin dolara yaklaştı. Jeopolitik krizin de etkisiyle fiyatlar 3.5 yılın en yüksek seviyesinde.

NİKEL

Dünyanın en büyüğü Rus Nornickel’in yıllık üretimi 200 bin tona yakın

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi, dünya nikelinin yaklaşık yüzde 10'unu sağlayan Norilsk Nickel için tehdit. Nornickel, dünyanın en büyük rafine nikel üreticisi konumunda. 2021'de 2,7 milyon ton olarak tahmin edilen küresel maden üretiminin 193.006 tonla yüzde 7'sini üretti. Uzun vadeli sözleşmeler kapsamında küresel endüstriyel tüketicilere satış yapıyor. Yatırımcıların arz kesintileri konusunda giderek daha fazla endişe duymasıyla nikel vadeli işlemleri ton başına 24.600 doların üzerine çıkarak 10.5 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Bu arada, LME'ye kayıtlı depolardaki nikel stokları, paslanmaz çelik ve pil sektörlerinden gelen talebin güçlü kalması nedeniyle Nisan ayından bu yana yüzde 69 düşüşle 83.328 tona geriledi.

BAKIR

Yıllık üretimin büyüklüğü 1 milyon tona gidiyor

Rusya geçen yıl 920.000 ton rafine bakır üretirken, Nornickel 406.841 tonla dünya toplamının yaklaşık yüzde 3.5’ini gerçekleştirdi. UMMC ve Russian Copper Company diğer iki büyük Rus üretici. Küresel bakır üretiminde 8’inci büyük olan Rusya’nın ana ihracat pazarları Asya ve Avrupa. Bakır vadeli işlemleri artan talep ve jeopolitik sıkıntılar nedeniyle ton başına 10 bin doların üzerinde işlem görmeye devam ediyor.

ÇELİK

Yılda 16 milyar dolarlık çelik ihracatı yapıyor

Dünya Çelik Birliği'ne göre, Rusya yıllık 76 milyon ton çelikle küresel üretimin yüzde 4'ünü gerçekleştiriyor. Severstal, NLMK , Evraz,, MMK ve Mechel Rusya'nın ana üreticileri konumunda. Üretimlerinin yaklaşık yarısını başta Avrupa olmak üzere birçok pazara ihraç ediyor. Ülkenin demir sektöründe demir cevheri üreten Metalloinvest ve çelik boru üreten TMK öne çıkıyor. Ülkenin çelik ihracatının büyüklüğü 2020’de 16 milyar dolara ulaşmıştı.

PALADYUM VE PLATİN

Değerli metallerin üretiminde en büyük oyunculardan biri Rusya

Nornickel aynı zamanda dünyanın en büyük paladyum üreticisi ve önemli platin üreticileri arasında. Geçen yıl 2.6 milyon ons paladyum yani küresel maden üretiminin yüzde 40'ını Rusya yaptı. 641.000 ons platin üretimiyle toplam platin üretiminin yüzde 10’unu da Rusya’dan geldi. Nitekim Rusya ile Ukrayna krizi fiyatlara belirgin şekilde yansıyor. Paladyumun ons fiyatı Rusya’nın tedarikinin azalacağı endişesiyle 2.300 doların üzerinde yani Eylül 2021’den bu yana en yüksek seviyelerde bulunuyor. Platin fiyatları da yine Rusya kaynaklı endişelerle 13 haftanın en yüksek seviyesinde 1.070 dolar/on seviyesinden satılıyor. Fiyatların yukarı doğru hareketlenmesinde, otomotivde çip krizinin azalacağı beklentisi de etkili oluyor. Bu arada Rusya; Avustralya ve Çin'den sonra dünyanın en büyük üçüncü altın üreticisidir ve Dünya Altın Konseyi'ne göre geçen yıl toplam 3.500 ton olan küresel maden üretiminin yaklaşık yüzde 10'unu bu ülkeden geldi. Rus altını Polyus ve Polymetal gibi şirketler tarafından yapılıyor.