2016 yılında sağlıkta bizi neler bekliyor?

2016 yılında özellikle kanser, üreme sağlığı ve yeni jenerasyon ilaçlar üzerindeki çalışmaların hız kazanması bekleniyor. Yeni yılda ülkemizde de rahim naklinin yapılabileceği müjdesini veren hekimler, çeşitli nedenlerden rahmini kaybeden, rahmi fonksiyonel olmayan ya da rahmi çok ufak olan kişilerin bu yolla çocuk sahibi olabileceğini de söylüyorlar. Tabip odaları ise yeni yılın ilk gündem maddesinin Suriyeli sığınmacılar ve sağlık sorunları olacağını, bu nedenle kızamık, şark çıbanı, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi sorunların artabileceğini vurguluyorlar.

AKP hükümetinin 14 yıllık iktidarlığı döneminde en çok propagandasını yaptığı konu şüphesiz sağlık alanında yaptığı sözde reformlar (!) oldu. Sağlıkta sevk sisteminin kaldırılması, performans sisteminin getirilmesi, sağlık ocaklarının kapatılarak aile hekimliği sistemine geçilmesi, özellikle kanser tedavisinde kullanılan ithal ilaçlara ulaşılamaması, katkı-katılım paylarının artarak alınması, kamu hastanelerindeki kuyruklar ve aylar sonrasına verilen randevular gibi sorunlar 2015 yılının değişmeyen sağlık gündem maddelerini oluşturdu. Tüm bu olumsuz gelişmelere karşın, sağlık alanında başarılı çalışmalar da elbette oldu ve olmaya da devam ediyor. 2016 yılında bizi nasıl bir sağlık alanı bekliyor. İşte uzmanların değerlendirmeleri;

Rahim nakli yapılabilir - Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları Ve Doğum Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erol Tavmergen: 2016 yılında ülkemizde rahim nakli yapılabilir. Rahim nakli ilk kez İsveç’te yapılmış ve sağlıklı çocuk dünyaya gelmişti. Rahim nakli, çeşitli nedenlerden rahmini kaybetmiş, rahmi fonksiyonel olmayan, çok ufak rahmi olan ve birleşme problemi olan kadınlara yapılarak kadının çocuk sahibi olmasını sağlıyor. Bu çalışmalar ağırlıklı olarak şu an İsveç’te yapılıyor. Rahim nakli ya da transferi, bir başkasının rahminin bir başka kadına yerleştirilmesi anlamına geliyor. Türkiye’de henüz bu yapılmadı ama 2016 yılında bu mümkün olabilir. Rahim nakli tıpkı organ nakli gibidir. Kadavradan veya canlıdan rahmin alınması ve nakledilmesi mümkün.

Mikro akışkan çipler - Bu gelişmelerin dışında, sperm seçiminde kullanılan yöntemlerin daha da gelişmesi bekleniyor. Özellikle mikro akışkan çip sisteminin (DNA yapısı açısından en kaliteli olan spermlerin seçilebileceği ve bu sayede en kaliteli DNA yapısına sahip olan embriyoların oluşturulabileceği sistem) daha da geliştirilmesi bekleniyor. Şuan piyasada bulunan mikro akışkanlı çipler daha da farklı boyuta getiriliyor ve 2016 yılında bu ortaya çıkacak. Bu sayede daha da kaliteli, üreme fonksiyonları daha iyi olan erkek eşey hücresi elde etmemize yarayacak. Ayrıca laboratuvar ortamının bir tür otomasyonu da yapılmak isteniyor. Yani insan faktörünün yavaş yavaş laboratuvardan çıkarılması, laboratuvarda robot devrinin başlaması da bekleniyor. Böylelikle daha kaliteli yumurta ve spermin seçilmesi hedefleniyor.

Kök hücreden yumurta - Üzerinde çalışılan bir başka çalışma da bazı ana hücrelerden yumurta ve sperm elde etmek. Bu çalışma, şu an da farelerde yapılıyor. Herhangi bir hücreden, örneğin yağ, kas hücresinden veya bir tür kök hücreden yumurta ve sperm üretmek. 2016 yılı, belki bu çalışmaların çok hızlanacağı bir yıl olacak. Üreme alanında kullanılan bazı ilaçların patent süreleri de 2016’da doluyor. Bunların jenerikleri yapılabilecek. Bu da fiyatların düşmesine neden olacak.

Hedefe yönelik ilaçlar - Dünya Kanser Kontrol Örgütü Başkanı, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Onkoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Tezer Kutluk: Özellikle erişkin kanser tedavilerinde başarılı sonuçlar veren hedefe yönelik tedaviler 2016’da da ön plana çıkacak, bu alandaki çalışmalar devam edecek. Her geçen gün yeni ilaçlar ve yeni kullanım alanları ortaya çıkıyor. Bunun devam edeceğini görüyoruz. Yaygın olarak gözüken meme, pankreas, akciğer, malign melanom (cilt kanseri) da ciddi araştırmalar yapılmaya devam ediliyor. Dünyada kanserin içinde bulunduğu bulaşıcı olmayan hastalıklara karşı büyük bir mücadele başlamış durumda.2016’da sağlık politikalarında, kanserdeki erken ölümleri önlemeye yönelik korumada tedavi tüm alanlarda daha da yaygınlaşacak. Dünyada 2030 yılına kadar kanser tedavisine erişim oranının yüzde 80’e çıkacak.

Mültecilerin sağlığı - Türk Tabipleri Birliği (TTB) eski merkez konseyi başkanı Prof. Dr. Özdemir Aktan: Önümüzdeki yıl sağlığın ilk gündem maddesini, Suriyeli mülteciler ve sağlık sorunları oluşturacak. Özellikle kızamık gibi hastalıklar yayılabilecek. Çünkü Suriye’den gelen sığınmacıların birçoğu genç ve eğitimsiz. Ne yapacağını, topluma nasıl entegre olacaklarını bilmiyor. Sağlıksız, hijyen olmayan ortaklarda yaşıyor, doğum yapıyor, bilinçsiz cinsellik yaşıyor ve yeterince beslenmiyorlar. Bu nedenle daha önce görmediğimiz hastalıklar yeniden görülmeye başladı. İkinci sorun ise yine Türkiye’de yok olmayan yüz tutan şark çıbanı hastalığının yeniden ortaya çıkması. Özellikle sınır kentlerimizde bu hastalık, tekrar ortaya çıktı. Parazitlerden kaynaklanan, vücutta yaralarla kendini gösteren iyi tedavi edilmezse iz bırakan, ölüme bile yol açabilen hastalık.