14 metrede 'karaelmas'

En son tam bir yıl önce Zonguldak’ta yerin yüzlerce metre altında “karaelmas”a alın terlerini akıtan yiğit maden işçilerinin mücadelesine tanık olmuştum. Bu kez Zonguldak’tan binlerce kilometre uzakta Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde, Kara Afrika’nın “karaelmasına” gitmek üzere helikopterdeyim. Yanımda Vuslat Bayoğlu (VTG Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı) oturuyor. Hakhano maden bölgesine giderken bir yandan da kafamda maden bölgesini canlandırmaya çalışıyorum. Helikopter maden sahasına indiğinde havada yaptığım o canlandırma tamamen siliniyor; çok farklı bir manzarayla karşılaşıyorum. Yeraltı madenciliğine alışan bünyemiz, taşkömürünün 14 metrede çıkarıldığına, maden işçilerinin kazmasının yerine büyük iş makinelerinin çalıştığına tanık oluyor...

 

ODTÜ’lü 3 genç

ODTÜ’lü 3 genç mühendis girişimcinin, Tarık İmre, Vuslat Bayoğlu ve Gökhan Kantarcıgil’in kurduğu VTG Holding, madencilik sektöründe dünyanın en önemli ülkelerinden biri olan Güney Afrika’da önemli üreticilerden biri konumuna ulaşmış. Madencilik faaliyetlerine Güney Afrika’da başlayan, ardından portföyüne Türkiye ve Kolombiya’yı da ekleyen şirket, Güney Afrika’daki Schoogezicht kömür madenini de açarak, ülkedeki üretim yapmakta olduğu maden sayısını 2’ye yükseltti. Hakhano kömür madeninde de kömür üretimine devam eden VTG, kısa süre önce tamamladığı Zevenfontein madeninde ise 2009-2011 yılları arasında toplam 2.5 milyon ton kömür üretimi gerçekleştirmiş.

 

‘Temiz kömür üretiyoruz’

VTG Holding, Schoogezicht madeninin açılışı kapsamında sektördeki faaliyetlerini değerlendirmek üzere Güney Afrika’da bir grup meslektaşımızla bir araya geldi. VTG Holding’in Güney Afrika’daki tesis-lerinde düzenlenen buluşmaya VTG Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kantarcıgil, VTG Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bayoğlu, VTG Holding Yönetim Kurulu Üyesi İmre ile VTG Holding Sürdürülebilirlik Yöneticisi Esra Yalçın katıldı. Bu buluşmada konuşan ve sorularımızı yanıtlayan VTG Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kantarcıgil, yeni yatırımlarla büyümeyi planladıkları Güney Afrika’da, yakın zamanda devreye almayı planladıkları 5 proje üzerinde de rezerv ispatlama çalışmalarını sürdürdüklerini söyledi. Güney Afrika’daki üretimiyle ülkenin yıllık yaklaşık 250 milyon ton civarındaki toplam kömür üretiminde yüzde 1.8 oranında paya sahip olduklarını anlatan Kantarcıgil, ülkedeki üretimlerinin yüzde 40’ını Türkiye, İngiltere, Fransa, Hindistan, Pakistan ile Doğu Afrika ülkelerine ihraç ettiklerini vurguladı. Güney Afrika’daki tesislerinde, Avrupa Birliği normlarına uygun olarak “temiz kömür” ürettiklerine dikkat çeken Kantarcıgil, sıradan yatırımlara kıyasla yüzde 67 oranında su ve enerji verimliliği sağlayan tesisteki “kömür yıkama ünitesi”yle, yandığında kömürün ortaya çıkardığı zararlı gazları Avrupa Birliği’nin izin verdiği ölçülerin de altına düşürdüklerini söyledi. Kantarcıgil, Güney Afrika’da 175 sahada ise demir cevheri, platin, altın, kömür, manganez ve krom konusunda ön arama faaliyetlerinin sürdüğünü de söyledi.

Mandela adına okul yapılacak

Vuslat Bayoğlu (VTG Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı): “VTG Holding’in kısa vadeli hedefleri arasında; Türkiye’de ve Güney Afrika’da büyümek yer alıyor. Orta vadede Kolombiya ve Mozambik’te maden projelerinde faaliyet göstermeyi hedefleyen şirketimiz, uzun vadede ise Kanada, Avustralya ve ABD gibi ülkelerde şirket satın alma yoluyla büyümeyi planlıyor.”

Tarık İmre (Yönetim Kurulu Üyesi): “Güney Afrika, dünya madencilik sektörünün lider ülkelerinden biri. Güney Afrika’nın GSMH’sinin yaklaşık yüzde 20’sini temsil eden madencilik sektörü, 500 bin kişiye de istihdam sağlıyor. Dünyanın en önemli altın ve platin üreticilerinden biri olan Güney Afrika, temel metaller ve kömür üretiminde de önde gelen oyuncusudur.”

Gökhan Kantarcıgil (Yönetim Kurulu Başkanı): “Sosyal kalkınmayı desteklemek üzere Güney Afrika’da Umthombo Sosyal Fonu oluşturuldu. Fon, arsa tahsisi ve inşaat izinlerinin tamamlanmasının ardından 2013 yılında inşasına başlayacağı ‘Winnie Madikizela Mandela Kız Lisesi’ projesi ile özellikle kız öğrencilerin eğitimine destek olacak.”

 

Kantarcıgil’den çevre teminatı

Toplantının ardından VTG’nin üç girişimcisiyle birlikte maden sahasını geziyoruz. Kantarcıgil’le hem Zonguldak’ı hem de Güney Afrika’daki taşkömürü madenciliğini konuşuyoruz. Söz Manisa Turgutlu’daki Çaldağ projesine geliyor. VTG Holding’in bünyesinde bulunan VTG Nikel aynı zamanda Çaldağ Nikel’in sahibi konumunda. 2014 yılında üretime başlamayı planladıklarını açıklayan

Kantarcıgil şunları söylüyor: “Türkiye’de nikel ihtiyacı, tamamen ithalat yoluyla karşılanmakta. Türkiye nikel ve paslanmaz çelik ithalatı için yılda yaklaşık 1.2 milyar dolar ödemekte. Türkiye’de de ithal edilen nikelin en çok kullanıldığı endüstri paslanmaz çelik. Bölgedeki en önemli sosyal projelerimizden biri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Turgutlu Belediyesi işbirliğiyle, Turgutlu’ya kazandıracağımız modern ‘Evsel Atıksu Arıtma Tesisi’ olacak. Bu kapsamda Çaldağ Nikel, su ihtiyacını bölgedeki kanalizasyon sularını arıtarak karşılayacak. Bölgede Toplumsal Destek Fonu oluşturacak olan Çaldağ Nikel, bağımsız uzmanlardan oluşan Proje Değerlendirme Kurulu kurarak, Turgutlu ve çevresinin ekolojik ve sosyal kalkınma problemlerinin çözümüne yönelik projeleri destekleyecek. Madencilik çevre ile uyumlu bir şekilde yapılabilir ve bunun örnekleri özellikle gelişmiş ülkelerde çokça vardır. Madenciliğin hangi yöntemle ve kim tarafından yapıldığı değil, doğru yapılıp yapılmadığı önemlidir. Bu bilincin korunmasında ve geliştirilmesinde sürdürülebilir madenciliğin önemi büyük...”

Kantarcıgil’e, “Cumhuriyet’in, çevreci sözlerinin takipçisi olacağını” söylerken bir yandan da Zonguldak’taki maden işçilerini düşünüyorum. 14 metre derinlikten taşkömürü çıkarıldığını görünce insan “Darısı Zonguldak’ın, Türkiye’nin başına” demekten kendini alamıyor.