'330 el' planı

AKP, TBMM Başkanlığı’na ilettiği yeni anayasanın en kritik bölümlerine ilişkin öneri taslağında başlangıç ve ilk 3 maddeyi değiştirdi, bu maddelerin değişmesinin teklif dahi edilemeyeceğine ilişkin 4. maddeyi ve “Atatürk milliyetçiliği” ifadesini tamamen çıkardı. AKP, Meclis’te anayasa değişikliği için gereken 367 sayısını, anayasa değişikliklerinin referanduma gitme sayısı olan 330’a indirdi.

AKP, Atatürk milliyetçiliği ifadelerinin de yer aldığı ve “ideolojik metin” diye eleştirdiği başlangıç kısmını tamamen değiştirerek çok kısa bir bölüm önerdi. AKP’nin önerisinde başlangıç bölümünde şu ifadeler yer aldı:

“Herkesin insan haysiyetinden kaynaklanan evrensel hak ve hürriyetlere sahip olduğu inancıyla her türlü ayrımcılığı reddeden, kültürel zenginliğimizin kaynağı olan etnik ve dini farlılıklarımıza saygı duyarak müşterek tarihimiz ve değerlerimiz etrafında birlikte yaşama arzusuyla hareket eden biz Türk milleti; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne dayanan bu anayasayı egemen irademizin ifadesi olarak kabul ve ilan ederiz.”

Değiştirilmesi 
teklif edilebilecek

AKP önerisinde devletin şeklinin Cumhuriyet olduğuna ilişkin 1. madde aynen korundu. AKP ikinci maddeyi ise değiştirdi. AKP’nin önerisinde 2. madde, “Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir” şeklinde yazıldı. Maddede yer alan “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde” ifadeleri çıkarıldı.

AKP önerisinde 2. maddede sadece devletin dili hükmünde değişiklik yaptı. “Dili Türkçedir” hükmü yerine “Resmi dili Türkçedir” ifadesi konuldu. Böylece, Kürtçe ve diğer dillerin de kullanımı yolu açıldı. AKP, mevcut anayasanın ilk 3 maddesinin değiştirilemeyeceğine ilişkin anayasanın 4. maddesini ise önerileri arasında yer vermeyerek tamamen çıkardı.

Egemenlik vurgusu

AKP, egemenlik hakkıyla ilgili maddeyi de yeniden düzenledi.
Mevcut anayasada yer alan “Türk milleti egemenliğini anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır” ifadesini “Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir. Türk milleti, egemenliğini seçtiği temsilcileri aracılığıyla ve halkoylaması yoluyla kullanır” şeklinde düzenledi.

‘Yürütme yetkisi başkanda’

AKP, yürütme yetkisiyle ilgili hükmü de yeni anayasa için daha önceden getirdiği başkanlık sistemi önerisine uygun olarak “Yürütme yetkisi, başkan tarafından kullanılır” ifadesiyle düzenlendi. AKP; anayasanın değiştirilmesi için Meclis’te gereken 367 sayısında da indirime gitti. Anayasanın kabul edilmesi için gereken sayıyı 330 oya indirdi. Uzlaşma Komisyonu’nun sona ermesinin ardından AKP’nin kendi anayasa taslağını getirmesi durumunda referanduma götürmek için gereken 330 sayısı için halen Meclis’te 5 eksiği bulunuyor. Bu durumda BDP desteği ya da muhalefetten alabileceği milletvekili desteğiyle Meclis’te 330 oyu bulması halinde AKP, referanduma gitmeksizin başkanlık sisteminin de içinde olduğu bir anayasa yapabilecegini düşünüyor ancak mevcut anayasadaki hükümler nedeniyle bu konuda hukuki tartışma olacağına dikkat çekiliyor.

BDP’den ‘bölge meclisleri’önerisi

BDP’nin önerisinde ise başlangıç kısmında “Biz Türkiye halkı” ifadesi yer aldı. BDP’nin başlangıç kısmında “ırk, dil, din, mezhep, cinsiyet, etnik kökenin yanı sıra, cinsel yönelim ayrımı yapılmaksızın herkesin eşit olduğu” vurgusu yapıldı. BDP de değiştirilemez maddeleri değiştirirken AKP gibi “İnsan haklarına dayanan” ifadesini kullandı. BDP de Türkçe için “resmi dil” değişikliğini yaptı. Aynı maddede, “Türkiye halkının kullandığı diğer anadilleri, bölge meclislerinin kararıyla ikinci resmi dil olarak kullanılabilir” önerisini yaptı. BDP yasama bölümünde yasama yetkisinin “TBMM ile bölge meclislerine ait olduğunu” belirtti. BDP önerisinde “savaş zararlarının tespiti ve tazmini ile ilgili önlemler” şeklinde bir özel hükme yer verdi.