Afganistan seçime gidiyor

Afganistan'da halk, devlet başkanını belirlemek üzere perşembe günü sandık başına gidecek.

Taliban tehdidinin gölgesinde yapılacak seçimde, Devlet Başkanı Hamid Karzai dahil 41 aday yarışıyor.

Yapılan son kamuoyu yoklamalarında Karzai önde gösteriliyor. En yakın rakipleri olarak eski Dışişleri Bakanı Abdullah Abdullah ve eski Maliye Bakanı Eşref Gani görülüyor.

Seçimin önündeki en büyük tehdidi Taliban oluşturuyor. Uluslararası güçlerin ve Afgan güvenlik kuvvetlerinin, seçim günü düzenlenebilecek olası saldırıları engellemek için özellikle ülkenin güneyi ile doğusunda etkili olan Taliban direnişçilerine yönelik operasyonları artırdıkları gözlemleniyor.

Taliban, daha önce yapılması planlanan, ancak güvenlik konusundaki endişeler nedeniyle ağustos ayına ertelenen seçimi engellemek için büyük gayret sarfediyor. Seçim sonucunun ABD tarafından önceden belirlendiğini savunan Taliban, halka, seçimi boykot etmeleri çağrısında bulunuyor. Taliban'ın tehditlerinin yanı sıra, kadınların oy haklarından mahrum bırakılmaları ihtimali, oy kullanan seçmen yüzdesinin çok aşağılarda kalabileceğine işaret ediyor.

Uluslararası gözlemcilerin, yetersiz güvenlik önlemleri nedeniyle sandık başlarına gidememe olasılığa da başka bir kaygı unsuru.

Adaylar

Taliban yanlılarından eski komünistlere, 41 adayın mücadele vereceği yarışta iki de kadın aday bulunuyor. Hamid Karzai'nin seçimden birinci çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor. Eski Dışişleri Bakanı Abdullah ve eski Maliye Bakanı Gani, Karzai'yi zorlayabilecek rakipler arasında gösteriliyor.

Öne çıkan adayların tamamı, Taliban ile masada uzlaşma fikrini savunuyor.

Adaylardan birçoğu, mücadele verdikleri koltuk için yetersiz olmakla eleştiriliyor. Merkezi Seçim Komisyonu Başkanı Azizullah Ludin'e göre adaylar arasında savaş suçu işleyenler ve psikolojik rahatsızlığı olanlar bulunuyor.

Adaylardan birinin seçimi kazanması için oyların en az yüzde 50'sini alması gerekiyor. Aksi durumda sonuçların açıklanmasından en fazla iki hafta sonra ikinci tur seçime gidiliyor. Adayların anne ve babalarının Afgan olmaları, Afgan pasaportu taşımaları, Müslüman ve en az 40 yaşında olmaları gerekiyor.

Afganistan devlet başkanı bu görevi, en fazla iki dönem olmak üzere 5 yıl süreyle yürütüyor.

Seçmen ve oy kullanma işlemleri

Yaklaşık 30 milyon kişinin yaşadığı ülkede, 18 yaş üzeri 17 milyon kadar kayıtlı seçmen bulunuyor. Pakistan ile İran'daki Afgan mülteciler oy kullanamıyor.

Ülke genelindeki ortalama 7000 seçim merkezinde, kadın ve erkekler için ayrı sandıklar oluşturulacak. Pusulalar, her seçim merkezinde, oy kullanma işlemlerinin bitmesinin ardından elle sayılacak. Oy sayımının 2 veya 3 hafta sürmesi bekleniyor. Bu süreçte, seçime ilişkin olası itirazlar ele alınacak.

Nihai sonuçlar, 17 Ağustos'ta açıklanacak.

Ülkenin ücra kesimlerindeki sandıkların toplanmasında, yaklaşık 3000 kadar eşekten faydalanılacak.

AB, Afganistan'daki seçimlerle ilgili çalışmalarını Temmuz alında resmi olarak başlattı.

Seçim öncesinde 25 ülkeden 67 kişi gözlem yapacak ve seçim günü buna 50 kişi daha eklenecek.

Afgan mülteciler oy kullanmak istiyor

Pakistan'daki Afgan mülteciler, ülkelerinde iki gün sonra yapılacak seçimlerde oy kullanmak istiyor.

Pakistan'ın Peşaver kentinde yaşayan 50 yaşındaki Afgan mülteci Kutbeddin, oy vermek istediğini, ancak Afganistan'a gitmesi gerektiği için bunu yapamayacağını söyledi.

Sebze satarak ailesinin geçimini sağlayan Kutbeddin, birçok mülteci gibi ülkesine gidecek parası olmadığını, eğer giderse bu süre içinde ailesinin aç kalacağını belirtti.

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği rakamlarına göre, Pakistan'daki yaklaşık 1,7 milyon kayıtlı Afgan mültecinin yüzde 45'i ülkelerinde kayıtlı seçmen olarak görülüyor.

Afganistan'da 2004 yılında yapılan devlet başkanlığı seçiminde Pakistan ve İran'da yaşayan yaklaşık 2,5 milyon mültecinin oy kullanmasına imkan verilmişti.

Yetkililer, bu kez yeterli fonları olmadığını ve uluslararası kamuoyuna yaptığı yardım çağrısından olumlu cevap alamadıklarını belirtiyor.

Ülke tarihinin ikinci seçimi kadınlar için umut kaynağı

Afganistan'da, 20 Ağustos'ta yapılacak devlet başkanlığı seçimi genç kuşak kadınların unutulmuş hakları için az da olsa bir umut taşıyor.

Seçimde oy vereceğini söyleyen Riahana ile Feride Kavun, 8 yıl kadar önce Taliban rejiminin devrilmesinden beri unutulan kadın hakları için çabaların yoğunlaşması umudu taşıyor. Taliban iktidardayken çocuk olan 18'indeki Feride, ülke tarihindeki ikinci seçimde ilk kez oy kullanmaya hazırlanıyor.

Kabil Üniversitesi'nde ticaret okuyan Feride, ''Anneminkiyle benim kuşağım arasında büyük bir fark var. Adımı seçmen listesinde gördüğümde çok mutlu oldum, ülkemin kaderi hakkında bir söz söylemek için oy kullanmaya gideceğim'' diyor.

Kayıtlı 17 milyon seçmenin 5 milyonunu oluşturan kadınların oy kullanması için birçok sivil toplum örgütü ve dernek kampanyalar başlatırken, 41 adaydan sadece 2'sinin kadın olması ise dikkati çekiyor.

23 yaşında olan ve ikinci kez oy kullanacak Riahana ise, Taliban'ın düşmesinden beri önemli ilerlemeler olduğunu söylüyor. Kabil Üniversitesi'nde Arap Dili öğrencisi Riahana, ''Annem Ferime böyle bir imkanı hayal bile edememiş. Taliban döneminde eve kapanmıştı'' diyor, bununla birlikte 4 kızına ders vermesi için eve bir kadın öğretmen çağırmaya cesaret ettiğini ekliyor.

Ferime'nin iki kızı bugün üniversiteye gidiyor, diğer ikisi de üniversiteye gidecekleri günü iple çekiyor. Onlar şanslı, çünkü Afganistan'da gençler arasında üniversiteye gidebilmek gibi bir imkanı olanların sadece yüzde 20'sini kızlar oluşturuyor.

Kadınların ve yoksul kızların eğitimi için faaliyet gösteren bir dernekte çalışan Arezo Kani, medeni haklar konusunda ülkede erkekler için olduğu kadar kadınlar için de çok ilerleme kaydedildiğini ama bu ilerlemelerin artması için daha çok çaba sarfedilmesi gerektiğini söylüyor.

Kani, büyük şehirlerde yaşayan kadınlarla kırsal kesimde yaşayan kadınların oy verme oranları arasında bir eşitlik olmadığının altını çizerek, büyük olasılıkla şehirlerde yaşayan kadınların daha büyük oranda katılım göstereceğini, gelenekler ve Taliban tehdidi altında kırsal kesimdekilerin ise evlerinden bile çıkmayacaklarını öngörüyor.

İlgili haberler için tıklayınız

ULUSLARARASI MÜDAHALENİN ARDINDAN AFGANİSTAN

KARZAİ ELEŞTİRİLERE RAĞMEN FAVORİ

DOĞU'NUN EN YOKSUL ÜLKELERİNDEN BİRİ: AFGANİSTAN

TALİBAN, 1 ADAYI DAHA ÖLDÜRDÜ