Ah! Ne Tatlı Savaş

Program savaş konusuna ve savaşın yıkımlarına odaklanıyor. Bu serginin de bir parçası olan Goya’nın gravür serisi Savaşın Felaketleri, savaşı zaferden tamamen azade bir biçimde gösteriyor; savaşın bu görsel ifadesinde şövalyece teselliler yok, din merhametsiz ve kederin sonunda kimse günahlarından arınmıyor.

Bu gravür serisine paralel olarak seçilen filmler de sinemanın savaşa mahsus her türlü felaket etrafında şekillenen başyapıtlarından oluşuyor. Savaş hikayeleri, tarihin çeşitli hayati ve anlamlı olaylarından alınmış: Amerikan İç Savaşı, 1905 Rus İhtilali, Birinci Dünya Savaşı, İspanya İç Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı. Program, muhteşem anlatı ve teknik başarılara sahip çığır açıcı öyküleme yöntemlerini içeriyor ve savaşın sebep olduğu şiddet, trajedi, felaket ve kayıpları ortaya seriyor.

Pera Film gösterimleri indirimli müze giriş biletiyle izlenebilir. Filmler Türkçe altyazılıdır.
 
Film bilgileri:
 
Bir Ulusun Doğuşu / The Birth of a Nation
Yönetmen / Director: D.W. Griffith
Oyuncular / Cast: Lillian Gish, Mae Marsh, Henry B. Walthall
ABD / USA, 1915, ’, siyah-beyaz/ black and white
Sessiz / Silent
 
Film tarihinde bir dönüm noktası: Bir Ulusun Doğuşu’nun ardından hiçbir şey eskisi gibi olmadı; ne izleyicilerin film izleme şekilleri, ne de sinemacıların yaratma biçimleri. D.W. Griffith’in Amerikan İç Savaşı hakkındaki devasa ağıtı daha önce yapılanların hepsinden daha zengin ve daha karmaşık bir hikâye sunarak, perde üzerinde hikaye anlatmanın sınırlarını genişletti. Hassas ilişkiler, zamanın hüzünlü akışı ve göz alıcı savaş sahneleri bugün de 1915’te olduğu kadar taze ve yenilikçi görünüyor. Aynı şeyler Griffith’in kendi tiyatrosundan seçtiği muhteşem oyuncuları için de geçerli –buna başroldeki çok sevilen Lillian Gish de dahil. Filmin sorunlu bulunan unsurları ise Griffith’in siyah kölelere yönelik küçümseyici tavrı ile Ku Klux Klan’ın kuruluşunun heyecanlı bir şekilde yansıtılışıydı. Siyasi görüşleri en iyi ihtimalle naif olarak nitelendirilebilecek olan Griffith, başyapıtının bu yöndeki eleştirileri karşısında samimi bir şaşkınlığa düşmüştür. Protestolara rağmen film bütün diğer filmlerden daha büyük bir gişe başarısı elde etti ve on yıllar boyunca bu rekoru elinde bulundurdu. Amerikan Başkanı Woodrow Wilson filmi “ışıklandırma ile yazılmış bir tarih” olarak nitelendirdi.
 
Potemkin Zırhlısı / Battleship Potemkin
Yönetmen / Director: Sergei M. Eisenstein
Oyuncular / Cast: Aleksandr Antonov, Vladimir Barsky, Grigori Aleksandrov
Sovyetler Birliği / Soviet Union, 1915, 75’, siyah-beyaz/ black and white
Sessiz / Silent
 
Sergei Eisenstein'ın devrim yaratan uzun metrajlı filmi uzun bir süre için, pek çoklarının sonradan ne denli canlandırıcı bir sinematik deneyim yarattığını unuttuğu, montaj kurgunun kitabi bir örneği olarak görüldü.  1905 İhtilalinin 20. yıldönümü kutlaması için yapılan bu filmde Eisenstein, isyanı bir mikrokozmos ölçeğinde, Potemkin zırhlısında yaşanmış olan gerçek bir ayaklanmanın perdedeki canlandırılması ile anlatıyor. Hikaye ezilen işçi sınıfının (bu durumda gönüllü bahriyeliler) gelecek yıllardaki devrimcileri önceleyen nitelikteki Vakulinchuk karakteri etrafında örgütlenerek kendilerini ezenleri alaşağı edişi hakkında partinin alışılagelmiş çizgisinden bir mesaj aktarıyor. Film, Odessa Merdivenleri kıyımı sahnesi ile doruğa ulaşır. Eisenstein itinalı direktifleri ile geniş hareket şeritleri, bir ritim yaratan çeşitli uzunluktaki çekimler, perspektif ve şok etkisi yaratan yakın çekimler ve yorumda bulunmaktan kaçınmayan sembolik bir imgelem kurgular ve böylece film tarihinin en heyecan verici sekanslarından birine imza atmış olur. Eisenstein’ın filmi hiç şüphesi Marksist propagandanın bir ürünüdür; ancak bu başyapıtın gücü vaazında değil, şiirinde yatar.
 
Kanatlar / Wings
Yönetmen / Director: William A. Wellman               
Oyuncular / Cast: Clara Bow, Charles 'Buddy' Rogers, Richard Arlen
ABD / USA, 1927, 139’, siyah-beyaz/ black and white
Sessiz / Silent
 
Kanatlar en iyi film dalında Oscar ödülü kazanan iki sessiz filmden biridir; diğeri ise 84. Oscar ödüllerinde en iyi film ödülünü kazanan Artist’tir. 1927 yılında gösterime giren bu zarif sessiz film klasiği, en iyi film dalında Oscar kazanan ilk film olma şöhretine sahip. Birinci Dünya Savaşı sırasında geçen film, muhteşem oyunculuk ile inanılmaz dublörler ve büyüleyici hava çekimlerini bir araya getirerek romantizm, erkek dostluğu, kahramanlık, trajedi ve savaş mezbahalarında masumiyetin kaybı üzerine sofistike ve sürükleyici bir hikaye sunuyor. Orta sınıfa mensup delikanlı Jack Powell (Buddy Rogers) ile zengin delikanlı David Armstrong (Richard Arlen), lisenin en güzel kızı Sylvia Lewis (Jobyna Ralston) için rekabet etmekte, bu sırada daha canlı bir mizaca sahip olan Mary Preston’ın (Clara Bow) Jack’e duyduğu aşk fark edilememektedir. Savaşın çıkması ile herkesin hayatı değişir. Film tarihinin, aralarında Amerikan Havacılık Kuvvetlerinde görevli dublörlerin oynadığı bazı çok tehlikeli muharebe çekimlerinin de bulunduğu en iyi savaş sahnelerinden bazılarını içeren Kanatlar, Amerikan sinemasının değeri yeteri kadar bilinmemiş başyapıtlarından biri olarak yüksekten uçan bir eser. Film, savaş sırasında genç ve yürekli olmanın güzel bir portresini sunuyor.
 
 
İspanyol Toprağı / The Spanish Earth
Yönetmen / Director: Joris Ivens                 
Oyuncular / Cast: Manuel Azaña, José Díaz, Dolores Ibárruri
ABD / USA, 1937, 52’, siyah-beyaz/ black and white
İngilizce, Türkçe altyazıyla / English with Turkish subtitles
 
Bu film İç Savaş sırasında paramparça olan İspanya’da insanların ortak çıkarları için çalışıp savaşmaları üzerine dikkat çekici ve benzersiz bir tarih kaydı. Filmin odağında küçük bir köy olan Fuenteduena’dır. Kasaba sakinleri burada feodal toprak sahiplerinden yeni alınmış olan kuru ve sert toprağı sulamak için bir yöntem geliştirirler. Çabalarının Madrid’i savunanların hayatta kalmalarını sağlayacak yemeği üretmesini ummaktadırlar: “halkın ordusu” Francisco Franco’nun askeri diktatörlüğüne karşı demokrasi için savaşmaktadır. Tarihi öneme sahip olan bu film, ülkelerini Franco’nun tiranlık yıllarından kurtarmayı ümit etmiş olan demokratik güçlerin bir vasiyetidir. En önemlisi, Fuenteduena ve köylülerinin hafızalardan çıkmayacak görüntüleri bulunur. Özgün halinde, filmin genç bir oyuncu tarafından yalın ve keskin bir dille anlatılması düşünülmüştü. O genç oyuncu Orson Welles idi. Ancak sonradan sesinin yeteri kadar kuvvetli olmadığına kanaat getirilmişti. Bu nedenle Hemingway kendi kelimelerini bizzat seslendirdi.
 
Ah! Ne Tatlı Savaş / Oh! What a Lovely War
Yönetmen / Director: Richard Attenborough           
Oyuncular / Cast: Wendy Allnutt, Colin Farrell, Malcolm McFee, Colin Redgrave,  Ian Holm
İngiltere / UK, 1969, ’, renkli/ color
İngilizce, Türkçe altyazıyla / English with Turkish subtitles
 
Joan Littlewood's Theatre Workshop’e ait ünlü bir sahne oyunundan uyarlanan bu film, Birinci Dünya Savaşı’nın türlü çılgınlıklarını aktarıyor. Film, hayali bir aile olan Smith’ler hakkındaki vinyetler ile en etkili unsurlarını sergiliyor: genellikle yurtsever tonlardaki savaş şarkıları ve Birinci Dünya Savaşı’nın başlıca figürlerine ait gerçek sözler. Sonraki yıllarda Gandhi ve Chaplin’in hayatları üzerine film yapan Richard Attenborough, bu ilk yönetmenlik denemesinde İngiliz oyuncular arasından Olivier, Gielgud ve Richardson’ın da bulunduğu sarsıcı bir oyuncu kadrosu oluşturmuş. John Mills gelmiş geçmiş en dik kafalı generallerden biri rolünde, binlerce şehit sayesinde kazanılmış toprakların neşe içinde ölçümünü yapıyor. Bu filmde ironik ve sinsi biçimlerde kullanılmış olan, aslında cephede dökülen kanların üstünü örten bu şen vatansever şarkılar da tarihi olarak hayranlık uyandırıcı cinsten.
 
Çanlar Kimin için Çalıyor / For Whom the Bell Tolls
Yönetmen / Director: Sam Wood 
Oyuncular / Cast: Gary Cooper, Ingrid Bergman, Akim Tamiroff
ABD / USA, 1943, 170’, renkli/ color
İngilizce, Türkçe altyazıyla / English with Turkish subtitles
 
Ernest Hemingway’in romanından uyarlanmış olan Çanlar Kimin için Çalıyor, İspanya İç Savaşı’nın çalkantılı yüzeyinde cereyan eden bir romantik drama. Gary Cooper, bir İspanyol gerilla çetesi ile birlikte savaşan idealist Amerikalı Robert Jordan rolünde oynuyor. Düşmanın ilerleyişini sekteye uğratmak için hayati öneme sahip bir köprüyü havaya uçurmak ile görevlendirilmiş. Düşman birlikleri tarafından istismar edilişinin ardından savaşa katılmış olan genç bir köylü kızı Maria’ya (Ingrid Bergman) aşık oluyor. Gerilla çetesinin her daim sarhoş olan lideri Pablo (Akim Tamiroff), Maria’ya yönelik hislerinden ötürü Jordan’a tepki duyuyor ve sabotaj sırasında Jordan’a yardım etmeyi reddediyor. Pablo’nun karısı Pilar (Oscar ödüllü Katina Paxinou) ise gerilla çetesinin kontrolünü eline alıp, sabotaj bittikten sonra oradan hızla kaçmak için atları ayarlayarak Jordan’a yardım eder. Çanlar Kimin için Çalıyor Hemingway’in romanının, muhteşem performanslar ile ateşli aşk sahneleri içeren ve birinci sınıf bir Technicolor görselliğe sahip, uzun ve sadık bir uyarlaması.
 
Gösterim Programı

2 Mayıs Çarşamba

19:00     Kanatlar / Wings

6 Mayıs Pazar

14:00     Bir Ulusun Doğuşu / The Birth of a Nation

11 Mayıs Cuma

19:00     Ah! Ne Tatlı Savaş / Oh! What a Lovely War

12 Mayıs Cumartesi

17:00     Potemkin Zırhlısı / Battleship Potemkin
13 Mayıs / May Pazar / Sunday
15:00     Kanatlar / Wings
17:00     Bir Ulusun Doğuşu / The Birth of a Nation

20 Mayıs Pazar

14:00     İspanyol Toprağı / The Spanish Earth
15:00     Çanlar Kimin için Çalıyor / For Whom the Bells Toll

24 Mayıs Perşembe

19:00     Kanatlar / Wings

26 Mayıs Cumartesi

14:00     Kanatlar / Wings
17:00     Ah! Ne Tatlı Savaş / Oh! What a Lovely War

27 Mayıs Pazar

14:00     Potemkin Zırhlısı / Battleship Potemkin
16:00     Çanlar Kimin için Çalıyor / For Whom the Bells Toll
1 Haziran / June Cuma / Friday
19:00     Çanlar Kimin için Çalıyor / For Whom the Bells Toll

9 Haziran Cumartesi

13:00     İspanyol Toprağı / The Spanish Earth
14:00     Ah! Ne Tatlı Savaş / Oh! What a Lovely War

10 Haziran Pazar

14:00     İspanyol Toprağı / The Spanish Earth
15:00     Çanlar Kimin için Çalıyor / For Whom the Bells Toll

20 Haziran Çarşamba

19:00     Potemkin Zırhlısı / Battleship Potemkin

22 Haziran  Cuma

19:00     Bir Ulusun Doğuşu / The Birth of a Nation

24 Haziran  Pazar 

14:00     Ah! Ne Tatlı Savaş / Oh! What a Lovely War
17:00     Potemkin Zırhlısı / Battleship Potemkin

www.peramuzesi.org.tr