Anayasa nasıl olmalı?

Türkiye'de 'yeni bir anayasa yapılması' konusu son yılların en çok tartışılan siyasal konuları arasında yer alıyor. Özellikle, 2007 seçimleri sırasında AKP Genel Başkanı ve Başbakan Erdoğan'ın yeni bir anayasa hazırlanması için bir grup akademisyene görev vermesi, seçimlerin ardından, yeni bir Anayasa yapılması için siyasal iktidarın harekete geçmesi, bu nedenle ortaya çıkan temel tartışmalar unutulmamalı.

Bu tartışmalar özellikle anayasanın değişmesinde etkin olacak 'asli kurucu' ya da 'tali kurucu' iktidar kavramları üzerinde yoğunlaşmıştı. Buna ek olarak, Cumhuriyet'in kurucu felsefesini temsil eden ilk üç madde ile, anayasa da yer alacak diğer hak ve özgürlükler üzerinde durulmuştu. İşte bu tartışmalar sırasında bir anayasa hukukçusu ciddi bir biçimde kendisini göstermiş ve görüşlerine birçok TV kanalı yer vermişti. Bu genç anayasa hukukçusu Prof. Dr. Süheyl Batum'dur.

Prof. Batum, Türkiye'nin 1876 Kanun-i Esasi'yi kabul edişinden bu yana 1908, 1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasa yapımlarını gerçekleştirdiğini bu nedenle 'önemli ve paha biçilmez bir hazineye', bir 'anayasal birikime' sahip olduğunu savunuyordu.

Kavramlar üzerinde anlaşmazlık ve karmaşa sürecini bırakmamızı ileriye süren Prof. Batum aynı zamanda siyasal iktidarların sayısal güçlerine dayanarak tek başlarına bir anayasa yapmalarının sakıncaları üzerinde duruyor anayasaların geniş bir siyasal ve toplumsal uzlaşma ile yapılmasının önemini savunuyordu.

Prof. Batum İstanbul Üniversitesi ve Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğretim üyeliği niteliğiyle ve bu konuda tartışmasız bir uzman olarak kendini göstermişti. Prof. Batum'un 99 Soruda Neden ve Nasıl Çağdaş Bir Anayasa? adlı kitabı yukarıda değinilen sorulara ve gerek anayasa yapımı gerekse çağdaş bir anayasanın nasıl olması gerektiğiyle ilgili birçok soruya yanıt vermektedir. Bu nedenle tam zamanında yayımlanmıştır.

Kitap temelde iki bölüme ayrılıyor: Birinci bölümde çağdaş anayasa kavramı, çağdaş anayasaların kapsamı unsurları üzerinde duruluyor. Anayasaların yapılış, usulleri, asli ve tali kurucu iktidar kavramları derinlemesine irdelenmiştir. Bu bölümde ayrıca, İspanya, Güney Afrika, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerindeki yeni anayasacılık hareketleri üzerinde durulmaktadır.

İkinci bölümde Türkiye'de demokratik bir anayasanın içeriği nasıl olmalıdır temel sorusuna yanıt aranmaktadır. Bu bölümde hak ve özgürlükler, demokratik bir anayasada çoğulculuk ilkesinin anlamı, demokratik anayasada denge fren mekanizmaları ve hukukun üstünlüğü ilkesi ele alınmıştır.

Kitap 460 sayfadan ibaret olup sorular derinlemesine irdelenmiş, bilimsel olarak dipnot kullanılmış, Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarından yararlanılmış ayrıca yardımcı okuma metinleri verilmiştir. Kitapta 'seçilmiş bir kaynakça' da yer almıştır.

Yıllar önce anayasa hukukçusu, Prof. Dr. Mümtaz Soysal'ın 100 Soruda Anayasa adlı unutulmaz yapıtından sonra, güncel konulara temas eden, derinlemesine inceleme ve çalışma ürünü olan Batum'un bu eseri ciddi bir boşluğu dolduracak nitelikte. Eser aynı zamanda bütün siyaset adamları, hukukçular ve her yaştaki hukuk öğrencileri (hukuk fakültesi öğrencileri ve yaşam boyu öğrenciler) için bir başvuru yapıtı niteliğindedir.

99 Soruda Neden Nasıl Çağdaş Bir Anayasa?/ Süheyl Batum/ Levha Yayınları/ 460 s.