Anlaşmaya aracılık eden BM’den ‘dış müdahalelere son verilmesi’ çağrısı yapıldı

Libya’da Ankara destekli, Birleşmiş Milletler’in tanıdığı Ulusal Uzlaşı Hükümeti (UUH) ile ülkenin doğusunu elinde tutan General Halife Hafter güçlerinin müttefiki Tobruk cephesi arasında çatışmaların diplomatik yollarla çözümünde dün önemli bir adım geldi. Birleşmiş Milletler (BM), Cenevre’deki 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turunda tarafların ülke genelinde kalıcı ateşkes için anlaşmaya vardığını duyurdu. BM Cenevre Ofisi sosyal medya hesabından “Libyalılar için müjde” şeklinde açıkladığı anlaşmayı “tarihi” olarak nitelendirdi. Ateşkes, gelecek ay Tunus’ta yapılacak görüşmeler öncesinde geldi.

ÜÇ AY SÜRE

BM Genel Sekreteri Libya Özel Temsilci Vekili Stephanie Williams, Cenevre Ofisi’nde düzenlenen imza töreninde konuşmasını Arapça yaptı. Anlaşmadan duyduğu memnuniyeti dile getiren Williams, “Kalıcı bir ateşkes anlaşmasına giden yol genellikle uzun ve zordu. Umarım anlaşma Libyalıların acılarına son verir ve yurtlarından uzaklaşmak zorunda kalanlar evlerine dönebilir” dedi. AA’nın haberine göre taraflar anlaşma metinlerini imzaladıktan sonra kararı ayakta alkışladı.

BM Libya Temsilcisi, anlaşma kapsamında “cephedeki bütün askeri birliklerin ve silahlı grupların üslerine geri döneceğini” duyurdu. Ülkeye yabancı güçlerin müdahalesini eleştirdi. “Yabancı müdahalenin kapsamı kabul edilemez” diyen Williams, “Bu ülkeler ellerini Libya’dan çekmeliler” ifadelerini kullandı. Ateşkesin ardından ülkedeki yabancı savaşçıların, paralı askerlerin 90 gün içinde Libya’yı terk etmesi gerektiğini vurguladı. 

Ras Lanuf ve Es Sider’de petrol üretiminin yakın zamanda tekrar başlayacağını da dile getirdi.  

Ankara’ya Libya’ya yabancı savaşçı gönderdiği suçlamaları yöneltilmiş, iddialar reddedilmişti. Rus paralı asker şirketi Wagner’in de Hafter güçlerinin yanında yer aldığı öne sürülmüştü. 

‘YETERİNCE KAN DÖKÜLDÜ’

UUH delegasyonu başkanı Ali Abuşahma, “Yeterince acı çektik, yeterince kan döküldü. Libya’nın tüm topraklarındaki ve özellikle de güneyindeki acılara son vermeyi umuyoruz. Tüm Libya’ya sesleniyorum: Birlik olun” ifadelerini kullandı. UUH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayez Sarraj, “Uzlaşının siyasi ve ekonomik anlaşmaların önünü açabileceğini umduğunu” dile getirdi. Hafter’e atıfla, “Libyalılara karşı savaş suçu işleyenlere tolerans gösterilmemesini” istedi. Tobruk heyetenin Başkanı Muhammed Alamami ise “Bütün Libyalıların istediğini başardık: Bir ulusa ait olmak, barış ve güvenliğin yayılması” dedi. 

Anlaşma çerçevesinde dün başkent Trablus’tan kalkan bir yolcu uçağı Bingazi’ye ilk tarifeli seferi gerçekleştirdi. Trablus’taki Mitiga Havalimanı’ndan kalkan yolcu uçağı Bingazi’deki Benina Uluslararası Havalimanı’na iniş yaptı. İki şehir arasındaki uçuşlar, General Hafter’e bağlı güçlerin başkent Trablus’a başlattığı saldırılarla birlikte geçen yıl nisan ayında durdurulmuştu.  

5+5 görüşmelerine geçen ocakta Berlin’deki Libya konferansında karar verilmişti. Tunus Dışişleri Bakanlığı, bire bir görüşmelerin 9 Kasım tarihinde başlayacağını açıklamıştı. 

Libya’da daha önce Hafter cephesi petrol kuyularına ocak ayından beri uyguladığı ablukayı sona erdirmeyi kabul etmişti. Tarafların Cenevre’de geçen pazartesi başlayan görüşmelerde, öncelikli olarak Libya’daki tüm kara ve havayollarının açılması, hayati petrol endüstrisinin bir kez daha faaliyete geçmesi için önlemler alınması konusunda uzlaşıya vardıkları duyurulmuştu. 

ERDOĞAN: ZAMAN GÖSTERECEK

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ateşkes ile ilgili çekincelerini dile getirdi. Erdoğan’dan “En üst düzeyde bir ateşkes değil. Daha alt düzeyde bunun kalıcılığı ne kadar olur bunu zaman gösterecek” açıklaması geldi. Erdoğan, Azerbaycan-Ermenistan arasında imzalanan ateşkes anlaşmasını örnek gösterdi ve “Temenni ederim ki bu böyle olmaz ve ateşkes kararına uyulur” dedi. UUH ile Ankara arasında geçen kasımda deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik anlaşma imzalanmıştı. 

Avrupa Birliği (AB) ateşkes kararını “memnuniyet verici” olarak değerlendirirken, AB Komisyonu Sözcüsü Peter Stano, “Kalıcı ateşkes siyasi diyaloğa devam edilmesinin anahtarıdır” yorumunu yaptı.