Asırlık Türk Hava Kuvvetleri ve 15 Mayıs

Bugün 15 Mayıs!.. Daha önceleri 15 Mayıs, “Hava Şehitlerini Anma Günü” olarak biliniyor ve etkinlikler yapılıyordu. Son yıllarda, Silahlı Kuvvetler’de tüm şehitlerimiz için “Anma Günü” olarak, 18 Mart kabul edildi ve “15 Mayıs” Türk Hava Şehitleri için resmi “Anma Günü” olmaktan çıktı.

1911’de kurulan Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk şehitleri İstanbul - Kahire uçuşunda 25 Şubat 1914’te şehit olan Yüzbaşı Sadık Bey ile aynı mesafe uçuşun da 11 Mart 1914’te şehit olan Teğmen Nuri Bey’dir.

Onlar için İstanbul Fatih - Saraçhane semtinde inşa edilen anıt 1916’da törenle açılmış ve bu tören aynı zamanda şehitlerimiz için ilk “Anma Töreni” olmuştur.

Daha sonra Hava Şehitlerimiz için “27 Ocak” anma günü olarak kabul edilmiştir. Bunun nedeni; Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı’nda cephelerde pilot olarak görev yapmış ve Kurtuluş Savaşı döneminde Türk Havacılığı’nın kurucusu, öğretmeni ve hem de üstün niteliklere sahip bir pilotu olan Binbaşı Fazıl Bey’in, 27 Ocak 1923’te, bir görev uçuşu esnasında şehit olmasıdır. Atatürk’ün emriyle kurulmuş olan Türk Hava Kurumu’nun bir kararla 1935’ten sonra -katılım için hava koşullarının daha uygun olması nedeniyle- törenleri 15 Mayıs’ta yapılmaya başlanmıştır.

Türkiye’de modern havacılık

20. yüzyılın başlarında, Avrupa’daki havacılık alanındaki gelişmeleri yakından izleyen ve önemini değerlendiren Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa’nın direktifleriyle ülkemizde Genelkurmay Başkanlığı’nda askeri havacılıkla ilgili görevler yapacak bir bölüm ilk kez 1911’de teşkil edilmiştir.

Çalışmalar devam ederken 1912’de İstanbul’da Yeşilköy’de bir “Hava Uçuş Okulu” açılmış ve iki subay pilot öğrenimi için Fransa’ya gönderilmiştir. Havacılıkta ileri giden ülkelerde inceleme yapmak, uçak ve balon satın almak, uçuş öğrenimi sağlamak maksadıyla bir heyet de ayrıca Avrupa’ya gönderilmiştir.

Fransa’ya gönderilen subaylar pilot diplomasını alarak Türkiye’ye döndükten sonra, Fransa’dan satın alınan uçaklarla “Hava Uçuş Okulu”nda pilot ve rasıt (gözleyici) yetiştirilmesine başlanmış ve ayrıca Fransa ve İngiltere’ye yeniden pilot ve bakım elemanı yetiştirilmek üzere personel gönderilmiştir.

Balkan Savaşı sırasında eldeki uçak ve pilotlarla keşif ve gözetleme hizmetleri yerine getirilmiştir. Savaş sonrasında, Enver Paşa’nın Harbiye Nazırlığı sırasında temeli atılmış olan Askeri Havacılık Teşkilatı’nın geliştirilmesine önem verilmiş, Fransa’dan uzmanlar getirilmiştir. Ne var ki, Birinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Almanların yanında harbe katılması üzerine Fransız uzmanlar ülkelerine döndüğünden çalışmalar yarıda kalmıştır. Almanlarla ilişki kurularak uçak, yedek malzeme ve yardımcı uzmanlar istenmiş ve gelen yardımlarla “Hava Uçuş Okulu”nda Türk ordusu için pilot ve yardımcı eleman yetiştirilmeye başlanmıştır.

Savaşın başlangıcında Hava Uçuş Okulu’nda 6 uçak bulunuyordu. Bunlardan “Edremit”ve “Tarıkbinzeyat” adındaki uçaklar, Doğu Cephesi’ne, 3. Ordu emrine gönderilince, okulda 4 uçak kalmıştı. 1914 yılında Almanya’ya gönderilen subaylardan uçuş diplomasını alanlar, Almanya’dan satın alınan uçaklarla ülkeye dönmüşlerdi. Bu suretle “Yeşilköy Uçuş Okulu”nun öğretmen kadrosu güçlenmişti.

Türk cephelerindeki uçak sayısı zamanla artınca ve de yedek malzeme ihtiyacı çoğalınca uçakların bakım ve onarımı için yeni bakım ve onarım tesisleri açıldı ve teşkilat genişledi. Harbiye Dairesi’nde hava işleriyle ilgilenmek üzere bir şube kuruldu (9. Şube). Başkomutanlık karargâhına bağlı Hava Şubesi ise büyütülerek “Müfettişlik” haline getirildi. Cephelerdeki komutanlıklar emrine ve önemli bölgelere birer “Tayyare Bölüğü” verildi.

Savaş süresince Türk ordusunun Başkomutanlık Karargâhındaki hava teşkilatı durmadan gelişti ve genişledi. 1917’ye gelindiğinde, cephelerdeki bölük ve müfreze sayısı 18’e ulaştı. Türk havacıları, Kurtuluş Savaşı’nda da üstlendikleri tüm görevleri başarıyla yerine getirdiler.

100. Yılında Türk Hava Kuvvetleri

Bugüne gelindiğinde Türk Hava Kuvvetleri, dünyanın sayılı hava kuvvetleri içinde yerini aldı!..

Bu yıl 100. yılını kutlamakta olan Türk Hava Kuvvetleri’nin tarihi, dünyadaki büyük hava kuvvetlerinin tarihi kadar eskidir.

3 Kasım 1945’te, Baltımaz 53-29 sayılı bombardıman uçağıyla babasını kaybeden biri olarak, Hava Kuvvetlerimizin 100. kuruluş yılını kutluyorum. Ve bu vesileyle bütün hava şehitlerimizin hatırası önünde saygıyla eğiliyorum. Her 15 Mayıs’ta olduğu gibi yine bir hava şehitliği anıtının kaidesine bıraktığım bir çiçekle, duygularımı sessizce ifade ederek tek kişilik bir anma töreni yapıyorum.