Assos'da Felsefe

Bu deneyimi 1994’te Mersin’de başlayan ve diğer felsefe bölümlerine, bulundukları şehrin adıyla yayılan ‘Felsefe Günleri’nde edinmeye başlamıştım.

1-2 Şubatta Assos’da, Aristoteles’in son yıllarını yaşadığı kentte, ‘Felsefe, Bilim, Sanat Derneği’nce düzenlenen ‘Felsefe, Tanrı ve Din’ genel başlıklı toplantıya, çeşitli üniversitelerin felsefe bölümlerinden davet edilen sekiz konuşmacıdan biri olarak katıldım. Dernek başkanı Prof. Dr. Örsan K. Öymen hem konuşmacı hem düzenleyici hem de ‘yerleştirici’ idi.

Felsefe tarihinin diğer bilimlerin tarihiyle bir farkı vardır. Başlangıçlara ya da sonraki dönemlere dönülür, filozoflardan düşünceler derlenir ya da toplantıda işlenecek soruna el atmış bir filozof seçilir ve dolayısıyla konu günümüze taşınır. Sorunu elden düşürmedikçe, kaydırmadıkça bu tarzların hepsi katkı sunar.

Bizim toplantımızda da böyle oldu: Antikçağ inançlarının irdelenmesinden Yeniçağın başlangıcında Spinoza’ya, sonrasında Hume, Feuerbach, Marx, Kierkegaard ve Nietzsche’ye değin değerlendirmeler yapıldı. Felsefe tarihi çalışmasının aynı zamanda sorun işleme olduğu gösterildi. Konu toplumumuzun durumuyla yakından ilgili olduğundan, güncelliğimiz felsefi söylemin dışında kalamazdı. Felsefi söylem siyasal polemiğin çok üstündedir. Asıl etkili olan odur. Din konusunda felsefe ilk kez kamu önünde eleştirel tavrını gösterdi. Felsefi eleştiri çok önceleri başlamalıydı. Başlayabilseydi, siyasal hayatımız çok daha olgun olurdu.

Din, sunduğu dünya ve insan görüşü ne olursa olsun, her toplumun kültürünün asli bir öğesidir. Bilimin doğru-yanlış ayırımının ötesinde bir anlamlar öbeğidir. Açıklama ile anlam verme arasındaki sınırı göstermek felsefeye düşer. Felsefe, yaşanan kültür içinde korunması, beslenmesi gereken bir karşıt kültürdür. Bu karşıtlık toplumun düşünce hayatını zenginleştirir.

Bu tür toplantılar birçok yörede yapılmalıdır. Bilimsel söylem felsefeye eşlik etmelidir. Astro-fiziğin, biyolojinin, evrimbilimin, antropolojinin son başarıları halka anlatılmalıdır. Geniş bir felsefe çalıştayı bu görevi yurt çapında yerine getirmeyi üstlenebilir.

(Fotoğraf: Güneş Ekin Aşcı)