ATO: Borç dağları büyüyor

Ankara Ticaret Odası'nın Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerinden yaptığı değerlendirmeye göre, Türkiye ekonomisi, büyük ölçüde iç talep artışına bağlı olarak yeniden büyümeye başlarken, kamu sektörü dışındaki sektörlerin borçları da yeniden büyüme sürecine girdi. Türkiye'deki aileler ve şirketlerin bankalara, devlete ve yurt dışına olan finansal borçları da 660 milyar TL'yi aştı.
 

Tüketicilerin bankalara borçları yeniden artmaya başladı

Özel tüketim harcamalarının reel olarak yüzde 9.9 oranında büyümesiyle birlikte tüketicilerin bankalara olan borçları da yeniden artış trendine girdi. Haziran 2010 itibariyle tüketicilerin bankalar, katılım bankaları ve tüketici finansman şirketlerine olan borçları 108.9 milyar TL'yi buldu. BDDK verilerine göre kredi borcu bulunan tüketici sayısı 2009 sonu itibariyle 11 milyon 893 bin oldu. Bankalararası Kart Merkezi'nin (BKM) verilerine göre ise Mayıs 2010 itibariyle Türkiye'de toplam 45 milyon 365 bin kredi kartı bulunuyor. Birçok kişinin birden fazla kredi kartına sahip olması nedeniyle BDDK kredi kartı sahibi olanların sayısını 26 milyon 328 bin kişi olarak tahmin ediyor. Kredi kartı sahiplerinin bankalara olan borçlarının bakiyesi ise Haziran 2010 itibariyle 39 milyar TL olarak gözüküyor. Merkez Bankası'nın verilerine göre Türkiye'de 692 bin 828 kişi tüketici kredisi, 1 milyon 432 bin 903 kişi kredi kartı borcunu ödeşemediği için kara listeye alınmış bulunuyor. Bankaların zamanında tahsil edemediği için takibe aldığı tüketici kredi alacakları ise 8 milyar TL civarında seyrediyor. Tüketicilerin batık kredilerle birlikte bankalar ve tüketici finansman şirketlerine olan borçları 156 milyar TL'ye yaklaşıyor.

Şirketlerin toplam borcu 400,3 milyar TL

Türkiye'deki şirketlerin Haziran 2010 itibariyle Türk bankalarına ve yabancılara olan toplam borçları ise 400.3 milyar TL'ye ulaşıyor.
Bu tutarın 2.2 milyar TL'si şirketlerin tüketici finansman şirketlerine 21,7 milyar TL'si katılım bankalarına, 200 milyar TL'si Türk bankalarının yurt içi şubelerine olan kredi borçlarından kaynaklanıyor. BDDK'nın verilerine göre 2009 sonu itibariyle Türkiye'de bankaların 38 milyon 260 bin kredi müşterisi bulunuyordu. 11 milyon 839 bin olan tüketici kredisi müşterisi hariç tutulursa 224 milyar TL'yi bulan söz konusu borç 26 milyon civarındaki kredi müşterisine ait bulunuyor.
Türkiye'deki bankalar dışındaki şirketlerin yurt dışına olan borçları ise Mart 2010 itibariyle 116.1 milyar dolar (176 milyar TL) düzeyinde bulunuyor.
 

Prim borçları 20 milyar TL'ye dayandı

Mart 2010 özel sektör işverenlerinin, çalıştırdıkları işçiler nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) 19.5 milyar TL prim borcu bulunuyor. Bu borcun 12,4 milyar TL'si prim, 7.1 milyar TL'si ise gecikme cezası ve zamlarından kaynaklanıyor. SGK'ya prim borcu bulunan işveren sayısının yaklaşık 1 milyon olduğu tahmin ediliyor.
Nisan 2010 itibariyle, 1 milyon 412 bin bağımsız çalışanın ( eski Bağ-Kur'lu) SGK'ya 16.7 milyar TL'lik, 688 bin çiftçinin ise 2.9 milyar TL'lik birikmiş prim borcu bulunuyor. SGK'nın 2 milyon 100 bin kişiden olan toplam alacağı 19.7 milyar TL'ye ulaşıyor. SGK'ya kayıtlı her 100 esnaf ve sanatkârdan 64'ü, her 100 çiftçiden de 66'sı SGK'ya borçlu gözüküyor.

Vergi borçları toplam 57,4 milyar TL

Mayıs 2010 tarihli verilere göre vatandaş ve kuruluşların Maliye'ye 35.8 milyar TL'si vergi aslı, 13.8 milyar TL'si vergi cezası ve 7.8 milyar TL'si de vergi, resim ve harç gecikme faizi olarak toplam 57.4 milyar TL borcu bulunuyor.

Diğer finans kuruluşlarının borçları

Şirketlerin finansal kiralama şirketlerine 10.3 milyar TL, faktoring şirketlerine de 9 milyar TL, varlık yönetim şirketlerine 516 milyon TL olmak üzere diğer finans kuruluşlarına da toplam 19,9 milyar TL borcu bulunuyor. BDDK'nın verilerine göre Mart 2010 itibariyle finansal kiralama şirketlerinin 57 bine, faktoring şirketlerinin de 47 bin müşterisi bulunuyor.

Aygün: Kriz borcu olanı vuruyor

ATO Başkanı Sinan Aygün, borçluluk oranları düşük ülkelerin, şirketlerin ve bireylerin dünya ekonomisinin artık sık sık yaşamaya başladığı finansal krizlerden diğer ülkelere göre daha az etkilendiklerini ifade etti. Borcu yüksek olan ülkelerin son krizde iflas noktasına kadar geldiğine dikkat çeken Aygün, borcun artık eskilerin dediği gibi yiğidin kamçısı olmadığını, krizlere davetiye çıkardığını belirtti. Aygün şunları söyledi:
"Türkiye aileler ve şirketler kesiminin diğer ülkelere göre daha düşük olan borçluluk düzeyi yüzünden bu dönemi bir finansal sıkıntı çekmeden geride bıraktı. Diğer ülkelerin yaşadığı finansal krizlerden ders çıkararak, Türkiye'deki borçlanma hızını kontrol etmek gerektiğini düşünüyorum. Türkiye için yıllarca borçluluk oranları diğer ülkelere göre düşük denilerek, borçlanma teşvik edildi. Bu gün diğer ülkelerde yaşanan krizler, geçmişte bize hedef olarak gösterilen o ülkelerdeki borçlanma oranlarının ne kadar tehlikeli olduğunu ortaya çıkardı. Türkiye'nin refahını borçlanıp tüketerek değil, tasarruf edip üreterek artırabiliriz."

"Çözüme kavuşturulmalı"

Sinan Aygün, esnaf, sanatkâr, çiftçi, işveren ve diğer vergi mükelleflerinin devlete olan sigorta primi ve vergi borçlarının ise kısa sürede çözüme kavuşturulması gerektiğini bildirdi.