BIST şirketlerine yolsuzlukla mücadele şeffaflığında zayıf not

Uluslararası Şeffaflık Derneği'nin Birleşik Krallık Elçiliği ve Türk Sanayici ve İşadamları Derneği'nin (TÜİSAD) desteğiyle hazırladığı, "Kurumsal Raporlamada Şeffaflık - Borsa İstanbul BIST-100 Endeksi Şirketleri Üzerine Bir Araştırma" başlıklı araştırmanın sonuçları açıklandı.

Araştırma sonuçları, yolsuzlukla mücadele programının şeffaf bir şekilde raporlanmasında, BİST-100 şirketleri ortalama yüzde 28 puan ile zayıf bir performans sergilediklerini ortaya koydu. Uluslararası Şeffaflık Derneği araştırma ekibinden Emre Dönmez, Ezgi Kayar ve Özlem Zıngıl'ın hazırladığı raporda şöyle denildi: "Transparency International’ın son olarak 2014 yılında çokuluslu şirketlere yönelik olarak bu araştırmamızın metodolojisini uygulayarak dünya genelinde yaptığı araştırmanın bu boyutunda ortamala puanın yüzde 70 olduğu düşünüldüğünde; BİST-100 şirketlerinin yolsuzlukla mücadele programları hakkında daha şeffaf raporlama yapmaları gerektiği anlaşılıyor."

Ancak, yalnızca alınan düşük nota bakılarak, BİST-100 şirketlerinin sistemik bir yolsuzluk sorunu yaşadığının da iddia edilemeyeceğinin altı çizilen raporda, "Bu araştırma, şirketlerin sadece şeffaflık performansını incelemektedir" denildi ve şu saptamaya yer verildi: "Bir şirketin yolsuzlukla mücadele için etkin uygulamaları olmasına rağmen, bu konuda şeffaf raporlama yapmıyor olması ihtimal dahilindedir. Ne var ki, şeffaflık performansı iyi seviyede olan şirketlerin yolsuzluk risklerinin yönetimi konusuna daha fazla önem verdiklerini düşünüyoruz."

Organizasyonel şeffaflık boyutuna ilişkin olarak, BİST-100 şirketleri içinde en az bir iştiraki ya da bağlı ortaklığı olan 83 şirketin incelendiği belirtilen raporda, "Bu şirketlerin ortalama puanı yüzde 85’dir ve bu ortalama, küresel araştırmada çıkan ortalama yüzde 39 puanına göre oldukça yüksektir. İncelenen şirketlerin bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile ilgili temel verileri paylaşması mutluluk vericidir" denildi ve şu değerlendirme yapıldı: "Ülkesel raporlama boyutunda ise, yurtdışında faaliyet gösteren en az bir iştiraki veya bağlı ortaklığı olan 45 şirket mercek altına alındı. Bu şirketlerin ortalama puanı olan yüzde 8 oldukça düşük olsa da, küresel araştırmanın ortalama puanının da yüzde 6 olması, sorunun Türkiye’ye özgü olmadığını gösteriyor. Şirketlerin ülkesel raporlama yapması dünya genelinde görece yeni bir uygulamadır; fakat küresel ekonomide başarılı olmak isteyen Türk şirketlerinin bu raporlama türünü şimdiden gündemlerine almasını önemle öneririz."

Faaliyet raporu, bağımsız denetim raporu, etik kod, davranış kuralları, yolsuzlukla mücadele politikası, sürdürülebilirlik raporu veya kurumsal yönetim ilkeleri uyum raporu gibi şirketler için bağlayıcılığı olan bilgi açıklama araçlarının bir bütün olarak "kurumsal raporlama"yı oluşturduğu belirtilen raporda, "Bu raporlamaların şeffaf olması için, herkesin erişimine açık olacak şekilde, şirketlerin kurumsal internet sayfalarında kolaylıkla ulaşılabilir ve anlaşılır şekilde yer alması gerekir" denildi.

Şeffaf raporlamanın yolsuzlukla mücadele için tek başına yeterli olmasa da, önemli bir gösterge ve yolsuzluk risklerinin yönetimi için etkin bir araç olduğu vurgulanan raporda, şu önerilere yer verildi: "Faaliyet gösterdiği tüm ülkelerdeki kamu kurumlarına, sivil toplum kuruluşlarına, yatırımcılara ve yerel toplumun geneline karşı hesap verebilir olmak isteyen bir şirket; ülke bazında gelir, vergi,sermaye gideri ve sosyal katkı gibi önemli finansal verilere kurumsal raporlarında yer vermelidir. Şirket yolsuzluklarının önemli bir bölümünün ülkelerarası mali transferler aracılığıyla yapıldığı göz ardı edilmemelidir. Çok-uluslu şirketlerin özellikle yoksul ülkelerde, vergiden kaçınma amacıyla ülkelerarası finansal transfer sistemindeki yasal boşlukları kullanmalarının önüne geçilmesi için ülkesel raporlama etkili bir araçtır."