Bu bebekler kimlikli

Kimisi esmer, kimisi kumral. Biri down sendromlu, bir başkası albino. Çilli olanı da var, kepçe kulaklı olanı da. İstenirse gözlük de takılıyor, tekerlekli sandalyeye de oturtuluyor. Bunlar ‘‘Kimlikli Bebekler’’. 1987 yılında Amerika’nın Kaliforniya eyaletinde öğretmen olarak çalışan Kay Taus tarafından küçük çocukların önyargılı ve ayrımcı tutumlarını önlemek ve olumsuz davranış biçimlerini kafalarından atmalarına yardımcı olmak için geliştirilen Kimlikli Bebekler Yaklaşımı, ABD, İngiltere, Güney Afrika, Avustralya, Almanya, Hollanda, Yunanistan ve Türkiye’de uygulanıyor. Yıllardır bu konuda çalışan ve öğretmenler için sertifika programları düzenleyen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ebru Aktan Acar, bu metodu, ‘‘Kimlikli Bebekler, ötekileştirme ve şiddeti azaltmak, erken çocukluk döneminden başlayarak çocuklar arasındaki farklılıkları zenginlik olarak görmelerini sağlamak, empati, problem çözme, eleştirel düşünme gibi becerileri geliştirmek, farklı kültürlerden gelen ya da engeli olan çocukların karşılaştıkları olumsuz risk durumlarıyla baş etmelerine yardımcı olmak amacıyla uygulanan bir eğitim yaklaşımı’’ diye anlatıyor.

Bu bebeklerin eğitimde kullanılmasıyla, çocukların küçük yaşlardan itibaren duygularını ifade edebilmeleri, diğer insanların duygularını anlamaları, farklı kimlik, ırk, cinsiyet, ten rengi ve engele sahip insanlara saygı göstermeleri; eşitlik, adalet konularında duyarlı olmalarının sağlandığına dikkat çeken Prof. Acar, şöyle devam ediyor: ‘‘Önyargılar ve ayrımcılıkla mücadele etmede son derece güçlü bir araç olarak karşımıza çıkan Kimlikli Bebekler Yaklaşımı, çocukların farklılıklarla tanışmalarında ve onlarla yaşamlarını zenginleştirmelerine yardımcı olurlar. Bebekler, hem çocukları kendileri ve geldikleri kültür hakkında iyi şeyler hissetmeleri yönünde cesaretlendirir, hem de farklı kültürlerden gelen çocuklara ve kültürlerine saygı duymayı öğretir. Kimlikli Bebekler, çok özel bebeklerdir. Çocukların, kendi hayatlarında neler olduğu hakkında hikâyeler paylaşan ve onları ziyaret eden küçük arkadaşlarıdır. Kimlikli Bebekler sayesinde çocuklar hikâyelerden zevk almaya ve hikâye anlatma süreçlerine aktif bir şekilde katılım göstermeye başlarlar. Bebeklerin nasıl hissettiğini tanımlayan ve kendi duygularını ifade eden kelimeleri kullanarak ve öğrenerek kelime hazineleri genişlerken, bu sayede dil gelişimleri de desteklenir. Hislerini ve deneyimlerini ifade etmek için yeterince güvenli hissetme, hataları kabul edebilme ve kabul etmek için istekli olma, öğrendikleri becerileri hayatlarında karşılaştıkları deneyimlere ve durumlara transfer etme deneyimini yaşarken sosyal becerileri gelişmeye başlar.’’

Prof. Ebru Aktan Acar, mülteci çocuklar ve ailelere Kimlikli Bebekler eğitimi verdi.

Kimler uyguluyor?

Kimlikli Bebekler Yaklaşımı’nı öğrenme ortamlarında çocuklarla kullanmak isteyen okul öncesi eğitim öğretmenleri, ilkokul öğretmenleri, psikolojik rehber ve danışmanlar, sosyal hizmet uzmanları, çocuk gelişimciler, özel eğitim uzmanları, araştırmacılar, öncelikle Kimlikli Bebekler eğitmenleri tarafından hazırlanmış, teorik ve uygulamaya yönelik “Kimlikli Bebekler Yaklaşımı Uygulayıcı Eğitimi Sertifika Programı”nı başarı ile tamamladıktan sonra uygulayabiliyorlar. Prof. Acar ile Boğaziçi Üniversitesi Barış Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Maggie Pınar’ın uyguladıkları bu program, barış eğitimi çerçevesinde ele alınıyor. Altı ay süren programın başlangıcında uygulayıcı adaylarına yaklaşımın tanıtımı, uygulama örnekleri verildikten sonra bebekler tanıştırılarak hikâyeleri oluşturuluyor, farklı aşamalara yönelik hazırlık/tanışma/değerlendirme, uygulayıcı adaylarının uygulama pratikleri ve genel değerlendirme ile tamamlanıyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ÇABA Çok Amaçlı Erken Çocukluk Eğitimi Merkezi’nde (ÇABAÇAM), Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (ASAM) Çanakkale Şubesi işbirliği ile Suriye, Irak, Sudan, Afganistan gibi farklı ülkelerden gelen mülteci ve sığınmacı aileler ve çocuklar da eğitim alıyor.

Mardin’de üretiliyor

Prof. Acar’ın verdiği bilgilere göre, Kimlikli Bebekler, uygulamanın yapıldığı her ülkedeki farklı kültürleri ve çocuk tiplerini yansıtır şekilde fiziksel özelliklere sahip. Örneğin İngiltere’de, İrlandalı, İskoç, Hintli gibi farklı kültürlerden bebekler kullanılırken, Güney Afrika’da o bölgenin yerel halkını ve farklı kabilelerini temsil eden bebekler uygulamada yer alıyor. Türkiye’deki uygulamalar için Mardin’de Mardin Ortak Kadın İşbirliği Derneği (MOKİD) bünyesinde farklı tiplerde bebekler dikiliyor.