Cirolara virüs bulaştı

İstanbul’un en büyük alışveriş merkezlerinden (AVM) biri... İşletmesi Kuveytli bir yatırımcıya ait olduğu için en yoğun müşteri kitlesini Körfez’den gelen turistler oluşturuyor... Ancak her gün adım atacak yer bulunmayan yiyecek katı bomboş! 

Dünyanın en ünlü lüks markalarının yer aldığı, yüksek gelirli turistlerin yoğun ilgi gösterdiği bir başka AVM ve manzara yine aynı. Boş dükkânlardan birine giriyoruz. Mağaza müdürünün şu sözleri, son günlerde giderek boşalan mağazalardaki durumu rakamlarla özetliyor: “Eskiden günde 10 tane tax free (vergi iadesi) evrakı kesiyorduk. Şimdi bu rakam sıfır.”

YÜZDE 2 AZALDI 

AVM çalışanlarına göre yüzde 30’a yakın ciro kaybının yaşandığı AVM’lerde müşteri kaybını, Alışveriş Yatırımcıları Derneği’nin (AYD) Ocak 2020 rakamları da kanıtlıyor. AVM’lerin ziyaretçi sayısı, virüsün henüz etkilemediği ocak ayında bile bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2 azalmış.

Mağazalardaki boşluk, turizmdeki sıkıntının da göstergesi. İstanbul otellerinde üç ay öncesinde yüzde 70’leri bulan doluluk oranları, son bir ayda yüzde 30’lara kadar gerilemiş durumda. Dünyayı kasıp kavuran koronavirüs salgınının Türkiye’de ekonomiyi hızla etkilediğini gösteren gerçekler bunlar... Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, koronavirüs nedeniyle ciroların yüzde 20-30 düştüğünü belirtiyor.

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş ise, AVM’lerde dezenfeksiyon önlemlerini artırdıklarını vurgulayarak “Virüse karşı temizlik ürünleri kullanımımızı ve temizlediğimiz yer sayısını artırdık” diyor. Dolaştığımız mağazalardan bazılarının kabinlerinde de dezenfekten ürünler yerleştirilmişti. 

JEL BULUNAMIYOR

Koronavirüs bir yandan ekonominin her alanında gelecek korkusu yaratırken bir yandan da bu süreçten nemalanmak isteyenleri artırıyor. Maskeden sonra şimdi de antibakteriyel jel yok satıyor. Dolaştığımız çok sayıda eczanede jel ve küçük kolonya bulmak neredeyse imkânsız. Eczanelerden aldığımız bilgiye göre, son bir ayda jel fiyatları yüzde 87.5 zamlanarak 15 TL’ye yükseldi. Sipariş verilmesine rağmen 3 haftadır da tedarik edilemiyor. 

Türkiye’ye de virüsün bulaştığının kesinleşmesinden sonra son stoklar da bitmek üzere. Elinde son iki ürün kaldığını anlatan bir eczacı şunları söylüyor: “Haftalardır sipariş vermemize rağmen ürün gelmiyor.”

İstanbul Eczacı Odası Genel Sekreteri Pınar Özcan, “Jelde talep artışını karşılayacak arz yok” diyor ve bir de uyarıda bulunuyor: “Piyasada tükenmek üzere bu ürünlerin merdivenaltı üretiminin çoğalması riski var. Denetimin artırılması gerekir.” 

Ankara Eczacı Odası Başkanı Taner Ercanlı ise şunları söylüyor: “Bu ürünlere dün sabahtan itibaren inanılmaz talep arttı. Ankara’da eczacıların yüzde 80’inin elinde bu ürünler yok. Diğer illerde de durum aynı. Tedarik edilecek depolarda ürün bulunamıyor. Fiyatlar da bir günde 2-3 katına çıktı. Virüsün bulaştığının öğrenilmesinden önce 100 ml dejenfektan jel 10 lirayken, 20-30 liraya çıktı. Kolonya da yok.” 

REZERVASYON İPTALLERİ ARTIYOR

Turizm sektörünün çatı derneklerinin oluşturduğu Turizm İstişare Kurulu, koronavirüsün yayılması sürecinden Türkiye’nin de olumsuz biçimde etkilenmeye başladığını, ileri tarihli rezervasyon iptallerinin ciddi boyuta ulaştığını duyurdu. Açıklamaya göre, Kurulun, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunduğu önlemlere ilişkin talepler şunlar oldu: KOBİ desteklerinin arttırılması, SGK, KDV, muhtasar gibi ödemelerin yıl sonuna kadar ertelenmesi, istihdam desteklerinin artırılması, sektör işletmelerinin başta tur operatörü, konaklama ve yeme-içme sektörü işletmeleri olmak üzere nakit akışını teminen, teminatsız uzun vadeli KGF kaynaklı Eximbank ve diğer bankalardan uygun koşullarda kredi sağlanması, var olan kredi taksitlerinin faizsiz olarak yıl sonuna kadar ertelenmesi, konaklama vergisinin ertelenmesi, enerji, su ve atık su maliyetlerinin azaltılması yönünde teşvik uygulanması. 

LUFTHANSA’DAN 23 BİN UÇUŞA İPTAL

Alman havayolu firması Lufthansa Group’a bağlı havayolu şirketleri, Covid-19 salgını nedeniyle 29 Mart-24 Nisan tarihleri arasındaki 23 bin uçuşun iptal edildiğinini duyurdu. Uçuş iptallerinin sürebileceği bildirilen açıklamada, kapasite ayarlamasının daha çok Avrupa, Asya ve Ortadoğu uçuşlarını etkilediği vurgulandı.

MARKETLERDE PANİK ALIŞVERİŞİ 

Virüsün Türkiye’ye bulaşmasıyla özellikle un ve makarna gibi temel gıda maddelerinin yanı sıra kişisel hijyen ürün satışları yüzde 100 arttı. Raflar kısa sürede boşaldı. Bazı marketler, tavuk, eldiven ve kolonya gibi ürünlerin satışına sınırlama getirdi. CarrefourSA’dan yapılan açıklamaya göre, Sağlık Bakanlığı’nın koronavirüs açıklaması sonrası geçen hafta bugün ve önceki güne oranla dünkü isatışlarda saatlik bazda yüzde 50’lik bir artış gözlemlendi. Ciro bazında en çok büyüme gösteren reyonlar ise kuru gıda, kasap, temizlik malzemeleri, parfümeri, kişisel bakım ve hijyene yönelik ürünler oldu.

Virüsün Türkiye’de de görülme ihtimaline karşı önceden tedbir aldıklarını vurgulayan bir açıklama yapan Gıda Perakendeciler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Galip Aykaç tüketici taleplerinin kesintisiz karşılanacağını söyledi. Aykaç, gerek ürün stokları gerekse personel olarak sektörün önceden tedbirlerini alarak hazır olduğunu dile getirdi. İstanbul Perakendeciler Derneği Başkanı Faruk Güzeldere ise, “İnsanlar yeter ki ihtiyaçları kadar alsın. Bu talebi karşılayacak stoklarımız da üretim bağlantılarımız da var. Belki biraz gecikme yaşanır ama bu talep karşılanır” diye konuştu. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu, tüketiciyi açık gıdalardan uzak durması, hijyenik koşullarda üretilen ambalajlı gıdaları tüketmesi konusunda uyardı.