Devlet Tiyatroları'nda Kürtçe anlatım

Devlet Tiyatrolarında ilk kez bir oyunda Kürtçe küçük bir anlatıma yer verilecek. Kan davasının ele alındığı ''Ölümü Yaşamak'' oyunda, oyunun temasına katkı sağlayan ''dengbejlik'' (yöresel kültürde enstrümansız destansı anlatım) geleneğinden bir örnek sunulacak.

Oyunun yönetmeni, Ankara DT rejisörlerinden Tamer Levent, Orhan Asena'nın ''Ölümü Yaşamak''ın çok güzel bir oyun olduğunu belirterek, Diyarbakırlı olan Asena ile 1993-95 yılları arasında DT Genel Müdürlüğü görevi sırasında beraber çalıştıklarını söyledi.

Asena'nın bir oyununu hem de onun kentinde sahneye koymaktan dolayı çok mutlu olduğunu, oyunda kan davasının gereksizliğini önemli bir iç çatışma şeklinde anlatıldığını belirten Levent, şöyle konuştu:

''Ailenin ve toplumun bir kesiminin kan davasını namus gibi görmesine karşın, ailenin diğer bireylerinin de kan davasının saçmalığını ifade ettiği ve onların bir gelenekçi kesimle bir akılcı kesimin çatışması üzerine kurulmuş bir oyun. Bu çatışmada hep gelenek ön plana çıkıyormuş gibi oluyor. Ama bu kan davası nereden çıktı, niçin yapılıyor, insanın ölmesi bu kadar mı ucuz bir şey, bu kadar mı gerekli? Cinayetin adı töre olabilir mi? Töre, geleneğin başka türlü söylenmiş hali gibi geliyor bize. Gelenek deyince benim aklıma bulgur pilavı, düğün töreni, yenilen yemekler filan geliyor. Cinayette mi töre yani? Böyle saçma bir şey olamayacağını bildiğim ve düşündüğüm için bu oyunu Diyarbakır'da sahnelemeye karar verdim. Ancak bir ara kan davası artık biraz önemini yitirmiş derken, 2-3 ay önce Mardin'de Bilge köyündeki olay oldu. Ben kan davası üzerine bir oyun koymak, Türkiye için artık gerekli olmayabilir diye düşünürken Mardin olayları olunca fikrimi de değiştirdim ve bu oyunu bana gelen teklif üzerine yapmaya karar verdim.''

''Ozan kültürünü kendi dilinde kullanıyoruz"

Daha önce Ankara'da ''My Fair Layd'' oyununu oynadığını, bu çok önemli İngiliz yazarının oyununun müzik, ve söz yazarlarının da İngiliz olduğunu, oyunun bazı yerlerinde İngilizce sözlerin yer aldığını anlatan levent, provalarına devam ettiği ''Ölümü Yaşamak'' oyununun da bölgede geçtiğini kaydetti. Levent, oyun yörede geçerken orada dengbej geleneğinden örnek verildiğini ifade ederek şöyle devam etti:
''Dengbejlerin bir olayı anlatmasından çok etkileniyorum. Dengbejler tarihi, aşkı, kan davası gibi olayları anlatıyorlar. Burada da bir ozan kültürü var ve yaşıyor. Bu kültürü bizim Türkçe'ye çevirip yapmamız pek hoş olamayacak, gırtlağa uymayacak bir kere. Dolayısıyla bu ozan kültürünü kendi dilinde kullanıyoruz.

Devlet Tiyatroları bünyesinde Diyarbakır DT'de ilk kez oyunda bir Kürtçe anlatım olacak. Oyuna güzel bir boyut kazandırıyor. Titizlikle üzerinde durmak istiyorum. Bu kan davasını kim sürdürüyorsa onlara gönderme yapacağız.

DT'nin 60. kuruluş yıl dönümü nedeniyle 60 yeni oyunla perdeleri açılıyor. Asena'nın bu oyunu da 60 oyundan birisi. Bu oyun daha önce sadece Diyarbakır Şehir Tiyatrosunda oynanmış. Çok hoşuma giden bir şey var. O dönem oyunun rejisini yapan bir arkadaşımızın eşi de konuk müzisyen olarak bizim oyunumuzdaki kadın dengbeji canlandıracak.

Oyunu Diyarbakır'da sahneye koymamız doğru bir seçim. Yöre insanının hikayesini anlatan bu oyuna, yörenin sesini, soluğunu, dilini ve kültürünü yansıtmış oluyoruz. Bu bakımdan benim için çok değer taşıyor. Eğer bir ilkse de tamam bir ilk çalışma olsun. Ve insanlar da bunların sevgi, barış içinde olabileceğini görsünler.''

Diyarbakır'ın bir kültür kenti, seyircisinin de özel olduğunu anlatan Levent, Diyarbakır'da yaşayanlardın büyük bir bölümünün çok kültürlü olduğunu düşündüğünü, tiyatroya ne kadar meraklı olduklarını, çevresindekileri de tiyatroya meraklandırdıklarını gördüğünü belirtti.

DDT Müdürü Orkun Gülşen de, oyuna ilişkin ''sanatsal olarak oyunun temasına katkı sağlayacağından oyunda dengbejlik geleneğinden küçük bir örnek seslendirilecek'' dedi.

Diyarbakır Devlet Tiyatrosu, Ebru Nil Aydın, Filiz Kılıç, Pınar Gün, Şıvan Binici, Yurdaer Okur, Ali Çelik, Uğur Çınar'ın rol aldığı, dekoru Hakan Dündar'a, kostümü Sevgi Türkay'a ışığı ise İzzettin Biçer'e ait ''Ölümü Yaşamak'' adlı oyunla 1 Ekimde tiyatroseverlerle buluşacak.