Dünyada Geçen Hafta

Avrupa sol gösterip sağ vurdu

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkede 4-7 Haziran’da gerçekleşen Avrupa Parlamentosu (AP) seçim sonuçları açıklandı. Tarihinin en düşük katılımının yaşandığı Avrupa Parlamentosu seçim sonuçları, Avrupa genelinde aşırı sağ partilerin yükselişte olduğunu ortaya koydu. Merkez sol ağır darbe alırken, Yeşillerin kazanımları demokratlar için teselli oldu. İngiltere’de İşçi Partisi’nin, Almanya’da Sosyal Demokratların ve Fransa’da Sosyalist Parti’nin “tarihi yenilgi” aldığı yorumları yapıldı.

Halk Partisi ve Avrupa Demokratları (EPP-ED) adı altında birleşen muhafazakâr, merkez sağ, Hıristiyan Demokrat partiler yüzde 36.3’le birinci çıkarak 736 sandalyeli AP’ye 267 milletvekili gönderme hakkı elde etti. Sol kanat ve sosyal demokrat partilerinin oluşturduğu Avrupa Sosyalistler Partisi’nin (PES) oy oranı ise yüzde 21.6’da kaldı ve bu sonuçla AP içindeki sandalye sayısı 159’a düştü. Liberal ve Demokratlar İttifakı 81, Yeşiller / Hür Avrupa İttifakı ise 51 milletvekilini AP’ye göndermeye hak kazandı. Aşırı sağcı Avrupa Uluslar Birliği 35, aşırı sol ve yeşil partilerin oluşturduğu Birleşik Avrupa /Kuzey Avrupalı Sol Yeşiller 33, Avrupa Birliği projesine şüpheyle bakanların da yer aldığı Bağımsızlık/Demokrasi grubu 20 milletvekili çıkarırken, kalan 90 sandalye de aşırı sağ partiler ve bağımsızlarca paylaşıldı. 2004 seçimleriyle bugüne kadar AP’deki toplam 785 milletvekilinin 288’i Hıristiyan Demokrat, 217’si Sosyalist, 100’ü Liberal, 44’ü Avrupa Halkları, 43’ü Yeşiller, 41’i aşırı sol ve 22’si Bağımsızlık/Demokrasi gruplarına dahilken 30 bağımsız üye bulunuyordu.

Seçimlerin çarpıcı sonuçlarından biri, internet üzerinden dosya paylaşımının yasallaşmasını ve internette devlet denetiminin azaltılmasını destekleyen Korsan Partisi’nin (Pirate Party) büyük bir başarı kazanarak Avrupa Parlamentosu’na girmesi oldu. 2006 yılından beri faaliyetlerini devam ettiren parti, oyların yüzde 7.1’ini alarak İsveç’in AP’deki 18 sandalyesinden birini kazandı.

Yeni dönemde AP’de dört Türk kökenli parlamenter olacak. Hollanda İşçi Partisi’nden Emine Bozkurt, Alman Sosyal Demokratlar’dan İsmail Ertuğ ve Bulgaristan Özgürlük ve Haklar Partisi’nden Metin Kazak ve Filiz Hüsmenova AP’ye seçildi. Siyaset yorumcuları Sarkozy-Merkel çizgisinin güçleneceği, Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecinin zorlaşacağı yorumlarında bulundu.

Lübnan’da zafer Hariri cephesinin

Lübnan’da 9 Haziran’da yapılan seçimleri öldürülen eski Başbakan Refik Hariri’nin oğlu Saad Hariri önderliğindeki 14 Mart hareketi kazandı. Suriye askerlerinin Lübnan’dan çekilmesiyle sonuçlanan protestolara atfen 14 Mart hareketi olarak adlandırılan Sünni önderliğindeki blok Batı destekli. 128 sandalyeli parlamentoda Hariri'nin liderliğindeki hareket 71, Hizbullah ise 57 sandalyenin sahibi oldu. Sonuçlar sürpriz olarak değerlendirildi. Suriye ve İran’ın da desteklediği Hizbullah’ın seçimleri kazanması halinde, İran ve Suriye'deki aşırı güçlerin Lübnan'ı etkileri altına alma ihtimallerinin olduğu söyleniyordu. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Hizbullah’ın olası bir zaferi durumunda, ABD’nin Lübnan’a yardım paketini askıya alacağını açıklamıştı.

ABD’li gazetecilere 12 yıl

Kuzey Kore, ABD ile ilişkilerindeki gerginliği daha da tırmandıracak bir karara imza atarak ülkeye yasadışı yollardan girmekle suçladığı iki ABD’li kadın gazeteciyi çalışma kampında 12 yıl ceza çekmeye mahkûm etti. Kore Merkez Haber Ajansı, 8 Haziran’da basına kapalı olarak görülen davada, Amerikalı televizyon muhabirleri Laura Ling ile Euna Lee’nin ülkeye yasadışı yollardan girmek ve Kuzey Kore ulusuna karşı “düşmanca eylemlerde bulunmaktan” suçlu bulunduğunu duyurdu. Gazeteciler 3 ay önce Kuzey Kore’den kaçan göçmenlerle ilgili bir haber peşindeyken Çin-Kuzey Kore sınırında tutuklanmışlardı. Amerikalı gazeteciler, Kuzey Kore'nin en yüksek mahkemesinde yargılanmaları nedeniyle temyize başvuramayacaklar. Çalışma kamplarına gönderilenler fabrika, tarla ve taşocaklarında uzun saatler çalıştırılıyor.

Shell’den kan parası

Nijerya’da 1995’te çevreci yazar Ken Saro-Wiwa’nın da aralarında bulunduğu 9 kişinin idam edilmesi için dönemin cunta yönetimiyle işbirliği yapmakla suçlanan dünya petrol devi Shell, gelecek hafta New York’ta görülecek dava öncesinde davacılarla anlaşarak 15.5 milyon dolar (yaklaşık 24 milyon lira) tazminat ödemeyi kabul etti. 1995’te petrol şirketlerinin yol açtığı çevre tahribatına karşı başlattıkları kampanya nedeniyle çevrecilerin idam edilmesi, tüm dünyada büyük tepki yaratmıştı. Petrol şirketlerini çevreyi kirletmekle, gelirlerini yerli halkla paylaşmamakla ve Nijer Deltası’nda askeri rejimin varlığını teşvik etmekle suçlayan Saro-Wiwa, Shell’in ülkenin güneyindeki faaliyetlerini durdurmayı başarmıştı.

Taliban intikam peşinde

Pakistan’da ordunun Taliban militanlarına karşı yürüttüğü operasyonlara Taliban, intihar saldırılarıyla karşılık veriyor. 9 Haziran’da Peşaver kentinde çoğunlukla yabancıların kaldığı lüks otelde meydana gelen patlamada 11 kişi hayatını kaybetti, 50’yi aşkın kişinin yaralandı. İki araçla birlikte ilk olarak otelin güvenlik görevlilerini etkisiz hale getiren saldırganların, bomba yüklü bir aracı otelin otoparkına soktukları ve 500 kg. ağırlığında olduğu tahmin edilen bombayı patlattıkları belirtildi. Pakistan’da 12 Haziran’da biri camide diğeri ise medresede olmak üzere düzenlenen eş zamanlı iki saldırıda, aralarında Taliban karşıtı söylemleriyle tanınan bir din adamının da olduğu 7 kişi hayatını kaybetti.


FBI camileri de izliyor

Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Başkanı Robert Mueller, ABD’deki camilere “muhbir” yerleştirilmesine yönelik tepkilere karşı çıkarak, uygulamanın Müslüman toplumuyla ilişkileri etkilemediğini savundu. Bazı Müslüman derneklerin şikâyeti üzerine açıklama yapan Mueller, “meskenleri değil, kişileri soruşturduklarını” belirtti ve camilere muhbir yerleştirerek suç oluşturabilecek konularda bilgi ya da kanıt elde edilebileceğini söyledi. Michigan İslami Kuruluşlar Konseyi, bir süre önce Adalet Bakanlığı’na başvurarak, FBI’nın dini liderleri ve topluluk üyelerini izlemek amacıyla camilere muhbir yerleştirmesinin, olası teröristler yerine ibadete gelenleri ve din adamlarını hedef haline getirdiğini ve bunun rahatsızlık yarattığını bildirmişti.

30 yıl sonra sinema geldi, ama...

Suudi Arabistan'da 30 yıldır yasak olan sinema başkent Riyad’a geldi. Sadece erkeklerin ve 10 yaşının altındaki kız çocuklarının izleyebildiği filmi kadınların izlemesine izin verilmedi. Başkentliler, Suudi yapımı "Menahi" filmini izlemek üzere resmi bir kültür merkezinde bir araya geldi, ancak kadınların filmin gösterildiği kültür merkezine gelmelerini engellemek için yollara kontrol noktaları kuruldu. Sinema ve konserler gibi kültürel faaliyetlerin, karşı cinsleri bir araya getirdiği ve İslami değerleri ihlâl ettiği için yasak olduğu ülkede, aynı film geçen yıl Cidde ve Taif kentlerindeki kültür merkezlerinde gösterilmişti.

DSÖ’den küresel salgın alarmı

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), domuz gribi için alarm düzeyini ‘küresel salgın’ anlamına gelen 6. aşamaya yükseltti. Cenevre’de 11 Haziran’da yapılan DSÖ’nün acil toplantısının ardından üye ülkelere gönderilen açıklamada, domuz gribi için 5. derecede bulunan alarm düzeyinin “küresel grip salgınının başladığı” anlamına gelen 6. aşamaya yükseltildiği bildirildi. DSÖ’nün kararı ABD, Avrupa, Avustralya, Güney Amerika ve dünyanın diğer bölgelerinde salgının yayılmasından ve domuz gribiyle ilgili uzmanlarla yapılan acil toplantının ardından alındığı ifade edildi. Ülkelerin sınırlarını kapatmamasını, seyahat ve ticaret alanlarında sınırlama getirmemesini isteyen DSÖ, grip aşısı üreticileriyle yakın diyalog halinde olacağını bildirdi. DSÖ, 10 Haziran’da o güne kadar 74 ülkeden yaklaşık 27 bin 737 domuz gribi vakası ve 141 ölüm olayı rapor edildiğini açıklamıştı.

Amazonlar satılık değildir

Peru’da yabancı şirketlere yağmur ormanlarında petrol ve gaz çıkarma izni veren yasa tasarısına karşı çıkan Amazon yerlilerine destek vermek için binlerce kişi sokaklardaydı. “Amazonlar satılık değildir” pankartlarıyla öğrenci ve işçilerin de aralarında bulunduğu yaklaşık 20 bin göstericiye polis biber gazıyla müdahale etti. Yerlilerlerle polis arasında geçtiğimiz hafta çıkan çatışmalar üzerine Peru kongresi, kararnameyi süresiz olarak askıya almıştı ancak yerliler tasarının iptalini istiyor.

Libya lideri Kaddafi İtalya'da

Libya lideri Muammer Kaddafi, üç günlük resmi ziyaret için 10 Haziran’da İtalya'nın başkenti Roma’ya gitti. 30 yıl İtalyan sömürgesi altında yaşayan Libya lideri Kaddafi’nin bu ziyareti, İtalya-Libya ilişkileri açısından da "tarihi" olarak nitelendirildi. Kaddafi Roma’ya, sömürge döneminde İtalyan işgaline direnen Libyalı direnişçi Ömer Muhtar'ın fotoğrafını yakasına iliştirmiş halde indi. Sömürge dönemi için Libyalılardan geçen yıl özür dileyen ve tazminat ödeyen İtalyanlar ise tarihin bu sayfasının yeniden açılmasına kızdı.

Ölümden kaçamadı

Atlas Okyanusu’na düşen Air France uçağını geç kalarak kaçıran bir İtalyan kadının trafik kazasında öldüğü bildirildi. Johanna Ganthaler’in eşiyle birlikte Brezilya’da tatil yaptığı ve 31 Mayıs’ta Rio de Janeiro’daki havaalanına geç kalarak, 228 yolcusuyla düşen uçağı kaçırdığı belirtildi. Çiftin, kazadan bir gün sonra Rio’dan kalkan bir uçak bulmayı başardığı, ancak daha sonra Avusturya’nın Kufstein bölgesinde trafik kazası geçirdiği kaydedildi. Yoldan çıkan araçlarının karşı yönden gelen bir kamyonun altına girdiği kazada, Johanna Ganthaler’in yaşamını yitirdiği, kocasının ise ağır yaralandığı ifade edildi.

Yahudi soykırım müzesine saldırı

ABD’nin başkenti Washington, Yahudi soykırımı müzesine yapılan saldırıyla sarsıldı.. 88 yaşındaki bir beyaz ırkçı James Von Brunn, 11 Haziran’da şehrin en merkezi yerindeki Yahudi soykırımı müzesine girdi. Müzeye girer girmez silahını çeken Von Brunn’e müdahale eden siyahi özel güvenlik görevlisi Stephen Tyrone Jones çatışmada hayatını kaybetti, Brunn ise yaralandı. Von Brunn 1981 yılında da ABD Merkez Bankası’na silahıyla girmiş ve toplantıyı basarak yöneticileri rehin almak üzereyken yakalanabilmişti. Von Brunn’un Soykırım Müzesi’ne yaptığı saldırı, Avrupa’da yükselen anti-semitizm ve ırkçılık rüzgarlarının ABD’ye de ulaştığını gösterdi. ABD Başkanı Barack Obama, Beyaz Saray tarafından yayımlanan açıklamasında, "bu alçakça saldırının kendilerine, Yahudi düşmanlığına ve önyargının her türlü şekline karşı dikkatli olmaları gerektiğini hatırlattığını" belirtti. ABD'de 936 adet ırkçı ve anti-semitik “nefret grubu” bulunduğu ve bunların da tahminen 180-200 bin civarinda üyesi olduğu tahmin ediliyor.

Putin’den ünlü ressama resim dersi (!)

Rusya Başbakanı Vladimir Putin, 79. yaşını kutlayan ünlü Rus sanatçı Ilya Glazunov’u Moskova’daki galerisinde ziyaret etti. Putin, ressamın, bir ortaçağ şövalyesinin tasvir edildiği tablosunun önünde durarak “Kılıç çok kısa olmuş, bununla ancak sosis kesilir” dedi. Putin’in ‘resim dersi’ verdiği Glazunov, Putin’in bu yorumuna hatasını düzelteceği yanıtını verdiği ifade edildi.

CIA: Usame bin Ladin Pakistan’da

Amerikan Merkezi Haberalma Örgütü Başkanı Panetta, El Kaide terör örgütü lideri Usame bin Ladin’in Pakistan'da gizlendiğini söyledi. CIA Başkanı, Pakistan birlikleriyle ortak operasyonlarla, bin Ladin’i bulacaklarını umut ettiğini, bin Ladin'i bulmanın en önemli önceliklerinden biri olduğunu bildirdi.

Sünni lider suikast kurbanı

Irak Meclisi’ndeki en büyük Sünni blokun lideri Haris el Ubeydi, 12 Haziran’da Bağdat’ın Yarmuk semtinde bir camiye düzenlenen saldırıda öldürüldü. Uyum Cephesi sözcüsü, Uyum Cephesi’nin lideri El Ubeydi’nin cuma namazının ardından El Şavaf Camisi’nden ayrıldığı sırada, cami önünde silahlı bir kişi tarafından öldürüldüğünü bildirdi. Sözcü, saldırganın kimliğini bilmediklerini kaydetti. Olayda El Ubeydi’nin korumasının da öldüğü, saldırganın daha sonra camiye el bombası atarak 3 kişinin daha ölümüne ve 12 kişinin yaralanmasına yol açtığı kaydedildi. Yetkililer, saldırganın polisin açtığı ateş sonucu öldürüldüğünü açıkladı. Suikastın, ülkede etnik çatışmaları arttırabileceği belirtiliyor. Irak Başbakanı Nuri el Maliki, ABD askerlerinin kentlerden çekileceği 30 Haziran öncesinde ülkede siyasi şiddet olaylarının artabileceğini belirtmişti.

Türkiye ‘aile içi şiddetten’ mahkum

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye'yi aile içi şiddet davasında "vatandaşını koruyamadığı" gerekçesiyle mahkûm etti. Türkiye bu konuda Avrupa'da mahkumiyet alan ilk ülke oldu. Türkiye, karar gereği başvuruyu yapan Nahide Opuz adlı vatandaşa 36 bin 500 Avro ödeyecek.

Nahide Opuz, kendisini döven, bıçakla yaralayan ve ölümle tehdit eden eski kocasına karşı devletin kendisini “etkili bir şekilde koruyamadığı” şikâyetiyle AİHM’e başvurmuştu. AİHM’den açıklamada, başvuru yapan kadının, annesi ile birlikte 2002 yılında İzmir’e kaçma teşebbüsündeyken, eski eşi H.O’nun annesini tabancayla vurarak öldürdüğü de belirtildi. Bu suç nedeniyle ömür boyu hapse mahkûm olan H.O’nun 2008 yılında cinayeti “aile onurunu korumak için” gerçekleştirdiği gerekçesiyle serbest bırakıldığı kaydedildi. Mahkeme raporunda, “Türkiye’deki adli makamların aile içi şiddete karşı duyarsızlığının, ülkede şiddeti meşru kılan bir ortam yarattığı” ifadesi de yer aldı.

Kuzey Kore’ye yaptırım da yaramıyor

BM Güvenlik Konseyi (BMGK) Kuzey Kore’ye yeni ve sert yaptırımlar getiren karar tasarısını oy birliğiyle kabul etti. Kuzey Kore’nin silah ihracatına ve ithalatına getirilen yaptırımlar daha sıkılaştırılırken, kararda ülkenin uluslararası alanda mali işlemlerine kısıtlama da getiriliyor. Karar, BM'ye üye ülkelere de Kuzey Kore’ye giden veya bu ülkeden gelen şüpheli kargo taşıyan araçları karada, havada ve denizde arama yükümlülüğü getiriyor.
Kuzey Kore’nin nükleer denemelerini bırakması istenen kararda, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşmasına yeniden taraf olması, BM denetçilerinin nükleer programını teftiş etmesine izin vermesi ve altılı görüşmelere dönmesi gerektiği vurgulanıyor.

Kuzey Kore’nin yaptırımlara yanıtı ise uranyum zenginleştirme programına yeniden başlayacağını duyurmak oldu. ABD’nin ya da müttefiklerinin Kuzey Kore’yi izole etmeye kalkması halinde de askeri eylem uyarısında bulunuldu.

Ahmedinejad seçildi, Tahran karıştı

İran İslam Cumhuriyeti’nde yapılan en heyecanlı cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Mahmud Ahmedinejad koltuğunda 4 yıl daha oturmaya hak kazandı. Ahmedinejad, tamamı sayılan 39 milyon 165 bin 191 oyun, 24 milyon 527 bin 516’sını alarak yüzde 62.6 oy oranıyla birinci oldu. Seçimin favorisi olarak gösterilen eski Başbakan Mir Hüseyin Musavi ise 13 milyon 216 bin 411 oy olarak, yüzde 33.8 civarında kaldı. Diğer adaylardan Muhsin Rızai 678 bin 240 oy ve yüzde 1.7’lik oranla üçüncü, Mehdi Kerrubi ise 333 bin 635 oyla son sırada yer aldı. Yoğun katılım nedeniyle seçim süresi 5 kez uzatıldı. 46.2 milyon kayıtlı seçmenin yüzde 85’inin oy kullandığı bildirildi. Yürütülen tahminlerin aksine büyük başarısızlığa uğrayan muhalif adaylar ise seçim usulsüzlüklerinden şikâyetçi oldu. Seçimlere hille karıştığını savunan reformist Musavi yanlıları, sokaklara döküldü ve polisle çatıştı. Muhalif İran Ulusal Direniş Konseyi yayımladığı bildiride Ahmedinejad’ın yeniden seçilmesiyle birlikte, muhalifler üzerindeki baskıların, terorizm ve köktendincilik ihracının ve atom bombası sahibi olmak için çabaların artacağını kaydettiler. İran'da seçimlerin, uluslararası gözlemcilerce izlenmesine izin verilmiyor.

Sırp’a yok Türk’e var

Avrupa Birliği yine tartışmalı bir karara imza attı. Üyelik müzakerelerini sürdüren Türkiye’ye vize uygulayan Avrupa Birliği, aday adayı statüsündeki Sırbistan’ın vatandaşları için vize zorunluluğunu tamamen kaldırdı.
 

(Derleyen: Berza Şimşek)