Ekonomi tıkandı yeni model şart

AKP’nin yürüttüğü ekonomi modelinin artık tıkandığını belirten CHP Kocaeli Milletvekili Prof. Dr. Hurşit Güneş, “Bundan sonra sorunlar daha da artacak. Çünkü ciddi kırılganlıklar birikti. Bu nedenle artık yeni bir vizyon, yeni bir tasarım gerekiyor” dedi. Güneş bu çerçevede, yeni bir vergi reformu yapılmasını, tobin vergisi konmasını, kamu harcamalarında kompozisyon değişikliğine gidilmesini ve ciddi bir eğitim reformu yapılmasını önerdi.

Güneş, bazı gazetecilerle düzenlediği “Tıkanan Ekonomik Model Karşısında Yeni Bir Vizyon Tasarımının Ana Hatları” konulu sohbet toplantısında özetle şunları söyledi:

• Bugün AKP’nin iki yumuşak karnı var; biri Suriye, ki burada yapılan hatayı biraz fark ettiler, değeri ekonomi. Ekonomide enflasyon ve faizler düşmüş, dış açık finanse oluyor, büyümede sorun yok, bütçe dengeleri iyi, kamu borcu düştü, işsizlik de düşüyor gibi gözüküyor ve AKP bununla övünüyor. Oysa bunlar doğru değil.

• Evet, 2003-2007 arasındaki refah artışı ciddi oy getirdi. Geldiklerinde, önce farklı bir program denemek istediler ama sonra akıllı davranıp Kemal Derviş’in programını uyguladılar. Bu da onlara kısa vadede kazanç sağladı. Ancak bu program bir süredir tıkalı. Revizyon gerekiyor.

• Çünkü esnek kur dış açığı çözemedi. Bütçe açığı ithalat vergileriyle aşılıyordu, bugünkü koşullarda açık büyümeye başladı. 2005’ten bu yana kamuda tasarruf eğilimi durdu. 7 yıldır dış borç oranı azalmıyor, hatta artıyor. Cari açık ve işsizlik, enerjide dışa bağımlılık, yetersiz tarımsal gelişme, mevcut makroekonomik tasarımın hataları.

• İrlanda ve Yunanistan’da da kriz öncesi her şey parlakmış gibi görünüyordu. Kırılganlık başladı mı tablo değişiyor. Bizde de tıkanıklığın işaretleri çoğalıyor; kısa vadeli finansmanda sınıra gelindi, döviz rezervleri yetersiz, özel kesimde hızlı ve aşırı borçlanma gözleniyor, iç tasarruflar sınırlı, 2005’ten beri enflasyon hedefi şaşıyor.

• Kırılganlığı hızlandıracak faktörler işliyor. Hanehalkı borçlarının milli gelire oranı birçok ülkenin gerisinde (yüzde 19) görünüyor ama, hanehalkı borçlarının kullanılabilir gelir içindeki payına bakarsak durum değişiyor. Bu oran 2002’de yüzde 5’in altındaydı, bugün yüzde 50’nin üzerine çıktı. Mortgage kredilerinin milli gelire oranı da olağanüstü bir artış göstererek 30’ları buldu. Bu kırılganlığı artırıyor.

• İşsizlik düşmüş gibi görünüyor ama öyle değil. İş bulursa çalışacak olanları da katarsak rakam bugünkünün yaklaşık iki katı. Böyle bakarsak 2002’deki seviyesine halen ulaşabilmiş değil. Artı, sonbahardan itibaren yükselişe geçecek. 2002’de yüzde 35’lerde olan tarımsal istihdam sürekli azalarak 2007’de yüzde 24’e kadar gerilemişti. Ne oldu da 2012’de yüzde 25’e çıktı, anlamak mümkün değil.

 

Tobin vergisi konulmalı

• Bütün bunlar tıkanan ekonomik model karşısında yeni bir tasarım gerektiriyor. Bunun ana hatları şöyle olmalı; esnek kur sistemi doğru sonuçlar vermiyor, dış açık sorununu çözmüyor, değiştirilmeli. Para politikası gevşetilmeli. Döviz rezervleri yetersiz, güçlendirilmeli. Liranın değerini yükselten kaynak girişlerine karşı “tobin vergisi” konmalı. İkincisi, vergi reformu yapılmalı, doğrudan vergiler artmalı, oranlar değiştirilmeli. Üçüncüsü, kamu-özel yatırımların paylaşımına gidilmeli, enerji yatırımları, ciddi tarımsal girişimler, kent içi ve kent dışı demiryolları, iletişim ve diğer altyapı alanlarında özel sektörle kamu ortaklıklarına, devlet desteğine gidilmeli. Dördüncüsü yeni bir eğitim reformuna gidilmeli.