En fazla tekelleşme maden sektöründe

TÜİK, 2006 yılına ilişkin Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde Yoğunlaşma verilerini açıkladı.
TÜİK'in ilk kez açıkladığı veride, yoğunlaşma oranları, 2006 yılında Sanayi, Ticaret ve Hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren girişimlere uygulanan ''2006 Yapısal İş İstatistikleri Girişim Soru Kağıdı''ndaki ciro değerleri üzerinden hesaplandı.

Uzmanlardan alınan bilgiye göre, yoğunlaşma, faaliyet alanında elde edilen cironun kaç firmaya ait olduğunu hesabı üzerinden, sektöründeki tekelleşme düzeyi hakkında bilgi veriyor. Yoğunlaşma oranının yüksek olması, sözkonusu alanda sınırlı sayıda firmanın faaliyet gösterdiğini ifade ediyor.
 

Cironun yüzde 48,7'si ticaret sektörüne ait

TÜİK verilerine göre, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri kapsamında girişimler, 448 farklı sınıfta faaliyet gösterdi. Bunlardan 120 sınıfta çok yüksek, 66 sınıfta yüksek, 75 sınıfta orta, 187 sınıfta ise düşük derecede yoğunlaşma gözlendi.

Madencilik ve taşocakçılığı sektöründeki sınıfların yüzde 60'ı ''çok yüksek yoğunlaşmaya'' sahip. Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı sektöründeki alt sınıfların yüzde 50'si, ulaştırma-depolama-haberleşme sektöründeki alt sınıfların yüzde 35'i, imalat sektöründeki alt sınıfların yüzde 33'ünde ''çok yüksek derecede yoğunlaşma'' tespit edildi.

İnşaat sektöründe ''çok yüksek derecede yoğunlaşma'' olan sınıf bulunmadı.
Sağlık işleri ve sosyal hizmetler sektöründe ise bütün sınıflarda düşük derecede yoğunlaşma görüldü.

Ciro bazında en yüksek paya sahip sektör de yüzde 48,7 ile ''toptan ve perakende ticaret; motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının onarımı'' oldu. Başka bir ifadeyle toplam cironun yüzde 48,7'sinin bu sektöre ait olduğu belirlendi. Söz konusu sektörü, yüzde 28,6 ile imalat sanayi izledi.
 

Tablolar

TÜİK hesaplamasında, yoğunlaşma oranı (CR4) 30'dan az olanlar ''düşük derecede yoğunlaşma'', 30-50 arası ''orta derecede yoğunlaşma'', 50-70 arası ''yüksek derecede yoğunlaşma'', 70'in üzeri de ''çok yüksek derecede yoğunlaşma'' olarak belirlendi.
TÜİK'e göre, sektörler itibariyle en yüksek ve en düşük yoğunlaşma düzeyine sahip sınıflar şöyle:

Yoğunlaşma
.
düzeyi (yüzde)

--------------
MADENCİLİK VE TAŞOCAKCILIĞI
-Tetkik ve araştırma hariç petrol gaz çıkarımı ile ilgili hizmet faaliyetleri 100,0
-Kum ve çakıl ocakcılığı
13,8
İMALAT
-Görüntü kaydının çoğaltılması
100,0
-Buhar kazanı imalatı(merkezi sıcak su kazanları hariç)
5,2
ELEKTRİK,GAZ, BUHAR, SICAK SU ÜRETİMİ VE DAĞITIMI
-Elektrik iletimi
100,0
-Elektrik üretimi
49,0
İNŞAAT
-İnşaat yapım veya yıkım ekipmanlarının operatörüyle kiralanması
65,1
-Boya ve cam işleri
5,0
TOPTAN VE PAREKENDE TİCARET
-Ücretli ya da sözleşmeli mobilya, ev eşyası, madeni eşya, hırdavat satışı 100,0
-Eczacılık ürünleri parekende ticareti
0,2
OTELLER VE LOKANTALAR
Gençlik Hostelleri ve Dağ Barınakları
100,0
Barlar ve kahvehaneler
3,1
ULAŞTIRMA, DEPOLAMA, HABERLEŞME
-Ulusal posta faaliyetleri
100,0
-Diğer kara taşımacılığıyla yapılan yolcu taşımacılığı
0,4
GAYRİMENKUL, KİRALAMA, İŞ FAALİYETLERİ
-Büro, makine ve teçhizatın kiralanması (bilgisayarlar dahil)
100,0
-Hukuki faaliyetler
3,0
EĞİTİM
-Teknik ve mesleki ortaöğretim hizmetleri
100,0
-Yetişkinlerin eğitilmesi ve başka yerde sınıflandırılmamış eğt.faaliyetleri 6,0
SAĞLIK İŞLERİ VE SOSYAL HİZMETLER
-İnsan sağlığı ile ilgili diğer hizmetler
21,2
-Veterinerlik hizmetleri
2,2
DİĞER SOSYAL, TOPLUMSAL, KİŞİSEL HİZMET FAALİYETLERİ
-Botanik, hayvanat bahçeleri ve milli parklarla ilgili faaliyetler
100,0
-Berber, kuaför, güzellik salonlarının faaliyetleri
1,9

Faaliyet türü birimlerinden oluşan kısımlara göre 2006 yılında girişim sayısı ve cironun dağılımı şöyle:
. Girişim Sayısı (yüzde) Ciro (yüzde)
. ---------------------- ------------
Madencilik ve taşocakcılığı 0,09 0,77
İmalat 12,55 28,60
Elektrik,gaz, buhar, sıcak su
üretimi ve dağıtımı 0,12 3,56
İnşaat 3,79 4,51
Toptan ve perakende ticaret 45,84 48,74
Oteller ve Lokantalar 8,41 1,22
Ulaştırma, depolama, haberleşme 17,31 8,85
Gayrimenkul,kiralama, iş faal. 5,54 2,49
Eğitim 0,31 0,31
Sağlık işleri ve sosyal hizmetler 1,58 0,48
Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hzm.faal. 4,46 0,47
TOPLAM 100,00 100,00