Enflasyon yine ‘beklenti’ ötesi

Türkiye genelinde tüketici fiyatları (TÜFE) temmuzda yüzde 1.16 ile, beklentilerin üzerinde arttı ve yıllık enflasyon yeniden yüzde 8.0’i aştı. Banka ve aracı kurum ekonomistleri ortalama yüzde 0.7-0.8 artış bekliyordu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, enflasyonda yedi aylık artış yüzde 4.84 ile, yıllık yüzde 5.0 hedefine dayanırken, yıllık enflasyon da hazirandaki yüzde 7.64’ten, yüzde 8.79 düzeyine tırmandı. On iki aylık ortalamalara göre enflasyon yüzde 7.91 olarak gerçekleşti. Temmuzda sigara firmalarının yaptıkları zammın etkisiyle aylık bazda en yüksek artış yüzde 7.05 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda oldu.

Endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.15, haberleşmede yüzde 1.38, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.31 ve lokanta ve otellerde yüzde 1.22 artış gerçekleşti. Fiyatların aylık bazda düştüğü tek grup ise, yüzde 4.14 ile indirimli satışların erken başladığı giyim ve ayakkabı oldu. Yıllık en fazla artış ise yüzde 19.36 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Aynı dönemde fiyatlar, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 12.68, sağlıkta yüzde 10.58, lokanta ve otellerde yüzde 9.96, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 9.69 yükseldi. Endeksteki 417 maddeden, 59’unun ortalama fiyatı değişmezken, 256’sının arttı, 102’sinin azaldı.

Yıllık yüzde 9’u bulabilir

Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, “Temmuz gibi mevsimsel olarak enflasyonun düşük olduğu bir ay için aylık rakam yüksek. Bu kalemlerdeki artışta tütünde dönemsel zamlar etkili oldu” dedi. Besimoğlu gıda fiyatlarında Rusya’nın Türkiye’den kısıtladığı gıda ithalatını tekrar gevşetme beklentilerinin de yükseliş baskısı yaratmış olabileceğini ifade etti. HSBC Portföy tarafından yayımlanan değerlendirmede ise “Aylık gıda enflasyonunun yılın kalan beş ayında mevsimsel ortalamalar civarında gelmesi durumunda bile enflasyonun seneyi yüzde 9 seviyesinde bitirebileceğine işaret ediyor” denildi.

En çok dar gelirli etkilenecek

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı raporunun sonuçlarına göre TÜİK tarafından yüzde 1.16 olarak açıklanan aylık TÜFE’deki artış, yevmiyeli olarak çalışanlar için yüzde 1.45’e çıkıyor. Mesleğe göre aylık enflasyondan en çok etkilenenler yüzde 1.41 ile “Nitelikli Tarım, Ormancılık ve Su Ürünleri Çalışanları” olurken, en az etkilenenler 0.72 ile profesyonel meslek mensupları oldu. En yoksul yüzde 20’lik kesim için enflasyon yüzde 1.48 ile en zengin yüzde 20’lik kesimin yaklaşık 0.65 puan üzerinde gerçekleşti.

Gizli yoksullaşma

BİSAM tarafından yapılan hesaplamaya göre,

-Temmuz 2003-Temmuz 2016 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 183 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 201

-Nitelik Gerektirmeyen İşlerde Çalışanlar için yüzde 211,

-Ücret ve yevmiye alanlar için yüzde 202,

-Nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesimi için yüzde 212 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise yüzde 197 olarak gerçekleşti. Enflasyon nedeniyle son 13 yıllık dönemde (Temmuz 2003-Temmuz 2016) gizli yoksullaşmayı en yoğun olarak yaşayan gruplar, işteki duruma göre yüzde 10.2 oranla yevmiyeliler, mesleğe göre yüzde 9.16 ile Nitelik Gerektirmeyen İşlerde Çalışanlar, temel gelir kaynağına göre yüzde 10.3 ile diğer transferlerle geçinenler, gelir gruplarına göre yüzde 9.3 ile en yoksul yüzde 20’lik gelir grubunda yer alanlar oldu.