Gözler kişiliğinizi ele veriyor

Karşınızdaki kişinin gözlerine bakar bakmaz nasıl bir kişiliğe sahip olduğunu anlamak ister miydiniz? “Gözler ruhun aynasıdır” lafı bilim dünyasının da ilgi alanı içinde. İnsanlar henüz bu tür bir kişilik analizini tam olarak yapamıyor olsa da, bazı yapay zekâ türleri (AI) yapabiliyor. Ve gözlerinin kişiliğin hakkında söyledikleri oldukça akıllara durgunluk veriyor.

Ruhbilim uzmanları insanların dünyayı görsel olarak nasıl algıladıkları konusunda kişiliğin etkili olduğuna inanır. Örneğin, meraklı kişiler sürekli olarak çevrelerine bakınıp dururlarken, açık görüşlü kişiler, söz gelimi, soyut imgelere bakakalırlar. Güney Avustralya Üniversitesi’nden Tobias Loetscher ve arkadaşları göz devinimleriyle kişilik arasındaki bağlantıyı daha yakından incelemek amacıyla makine öğrenmesi algoritmalarından yararlandılar.

Araştırmacılar, 42 öğrenciye göz izleme aygıtları yerleştirip, onları gezindikleri ve alışveriş yaptıkları sırada izlediler. Ardından öğrencilerden duygusal dengesizlik, dışadönüklük, yumuşak başlılık, sorumluluk ve deneyimlere açıklık gibi özellikleri içeren “5 temel kişilik özelliğinin” değerlendirildiği bir soru çizelgesini yanıtlamaları istendi. Katılımcıların kişilik özellikleri anket yoluyla ölçüldükten sonra gönüllüler, göz hareketlerini izleyen kulaklıklar giyen araştırmacılara yönlendirildiler. Sonuç şaşırtıcıydı: Çalışmada kullanılan yapay zekâ, sadece göz hareketlerini takip ederek her bir kişinin kişilik özelliklerini doğru bir şekilde tahmin edebilmişti. Örneğin, nevrozlu kişiler gözlerini daha hızlı kırpıştırma eğiliminde olurlarken, açık görüşlü kişilerde yan yana göz devinimleri daha abartılı oluyor, vicdanlı kişilerin göz bebeklerinde de daha ciddi dalgalanmalara tanık olunuyordu. Araştırmanın bir önemi de, bu bulguların, yakın gelecekte robotların ve diğer yapay zekâ biçimlerinin insanlarla sosyal olarak daha fazla etkileşim kurma becerisinin artırmalarına yardımcı olabileceğini göstermesi. Hatta bir gün, bu makineler insanların zihinlerini bile okuyabilirler.

Melbourne Üniversitesi’nden Olivia Carter, gelecekte araştırmaların bu görüntülerle beyin kimyası arasında bir bağlantı kurabileceğine inanıyor. Dopamin ve ve noradrenalin gibi beyin kimyasallarının, kişiliğin yanı sıra, göz kırpma sıklığı ve göz bebeğinin büyümesini de etkilediği zaten biliniyor.

Araştırmaya katılan Max Planck Bilişim Enstitüsü’nden Andreas Bulling, bu bulgulardan yola çıkılarak geliştirilebilecek olası uygulamaların çok geniş kapsamlı olduğuna dikkat çekerek “Örneğin, akıllı telefonların kişiliğinizi saptayıp ona uyum sağladığını düşünün. Bu türde bir uygulama akıllı telefonların insanlara yepyeni düzeyde kişisel bilgiler sağlamalarına olanak tanıyabilir” diyor. Bunlara yaşlılara yönelik robot eşlikçiler, sürücüsüz arabalar ve kişiye özgü video oyunlarını da eklemek mümkün.

Ancak işin bir de olumsuz tarafı var: O da bu tür uygulamaların kötüye kullanılma riski. Bir süre önce yaşanan ve Trump’a seçim kazandıran Cambridge Analytica skandalında kullanıcıların onayı olmaksızın Facebook verilerine ulaşılması ve kişiliğe odaklı siyasal tanıtımların yapılması amacıyla yapay zekâdan yararlanılması örneğin. Bilim insanları, “Aynı bilgilerin göz devinimi kayıtlarından elde edilebilmesi durumunda, bu bilgiler kolaylıkla kaydedilebilir ve insanlardan habersiz olarak kullanılabilirler” diyorlar.

Derleyen: Rita Urgan
Kaynak: Eyes give away your personality / New
Scientist