İngilizler sandık başında (05.05.2011)

Ülkede 36 yıl aradan sonra ilk kez yapılan referandumla halka, mevcut seçim sistemi yerine "Alternatif Oy" (AV) seçim sistemine geçilip geçilmemesi gerektiği soruluyor. Oy verme işlemi, yerel saatle 07.00'de (TSİ 09.00) başladı. İngiliz vatandaşları ve ülkede oy verme hakkı bulunanlar bugün yerel saatle 22.00'ye (TSİ 00.00) kadar oy kullanabilecek. Oyların sayımına ise yarın başlanacak ve yarın sonuçlar belli olacak.

Seçmenlere referandumda, "mevcut seçim sistemi yerine alternatif oy sistemine geçilmesini istiyor musunuz ?" sorusu yöneltiliyor. Bu soruya İngiltere Başbakanı David Cameron'ın lideri olduğu koalisyonun büyük ortağı Muhafazakar Parti mevcut sistemin adil olduğunu savunarak, "hayır" diyor, koalisyonun küçük ortağı Liberal Demokrat Parti ise seçim sisteminin demokratikleşmesi gerektiğini kaydederek "evet" diyor, muhalefetteki İşçi Partisi ise bölünmüş durumda.

İngiltere'de mevcut seçim sistemi, dar bölge ve çoğunluk esasına göre düzenleniyor, yani her seçim bölgesinde en çok oyu alan kişi doğrudan milletvekili seçiliyor ve seçmenler bir adaya oy verebiliyor. Referanduma sunulan "Alternatif Oy" seçim sistemiyle ise, seçmenlerden, adayları sıralamaları istenecek ve seçilebilmek için herhangi bir adayın yüzde 50 oy oranına ulaşması gerekecek.

Dolayısıyla alternatif oy seçim sisteminde herhangi bir adayın yüzde 50'lik oy oranına ulaşması için yapılan sıralama önem taşıyacak, yani seçmenlerin ilk tercihlerinin yanı sıra diğer tercihleri de göz önünde bulundurulacak. Oylamada bir adayın yüzde 50'lik oy oranına ulaşamaması durumunda, sıralamada en az oy alan aday liste dışı kalacak ve bu kişinin oyları diğer adaylara dağıtılacak, bu işlem bir aday yüzde 50 oy oranına ulaşana kadar devam edecek.

Ülkede son referandum 1975 yılında, İngiltere'nin o dönem ki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğuna katılımına ilişkin yapılmıştı. Geçen yıl ülkede yapılan genel seçimde hiçbir siyasi parti hükümeti oluşturacak çoğunluğa ulaşamayınca, Muhafazakar Parti ile Liberal Demokrat Parti koalisyon hükümeti kurmuştu. Koalisyon hükümeti kurma pazarlıkları sırasında, Liberal Demokrat Parti'nin Genel Başkanı Nick Clegg ülkedeki seçim sisteminin değiştirilmesi konusunu şart olarak öne sürmüştü.

Referanduma ilişkin yapılan son kamuoyu yoklamaları, yeni sisteme yüzde 60 oranında "Hayır", yüzde 30 oranında ise "Evet" dendiğini ortaya koyuyor. İngiltere'de referandumla birlikte ayrıca başkent Londra dışında toplam 279 yerel yönetim için 9 bin 500'ten fazla belediye meclisi üyesi seçiliyor. İskoçya, Kuzey İrlanda ve Galler'de ise milletvekili seçimleri için oy kullanılıyor. İskoçya Parlamentosu için 129, Kuzey İrlanda Parlamentosu için 108, Galler Parlamentosu içinse 60 parlamenter seçiliyor.

Hem referandumun hem de yerel seçimin sonuçlarının, ülkedeki Muhafazakar-Liberal Demokrat koalisyon hükümetinin geleceği için önem taşıdığı yorumu yapılıyor.