İstanbul'da Hastane İhtiyacı

İstanbul’da nüfus artışına göre hastane yatağı sayısının artışı incelendiğinde sağlık konusunda yeterince yatırım yapılmadığı ortaya çıkmaktadır.

Hastane pazarında rekabeti arttırmak için yapılan hastane reformları geniş çapta az ve orta gelirli ülkelerde uygulanmıştır (Harding ve Preker, 1999; McPake, 1996; Nakamba, Hanson ve McPake, 2002). Bununla birlikte, hastane pazarlarının nasıl çalıştığı hakkında ABD dışında çok az çalışma vardır (Dranove ve White, 1994; Gaynor ve Haas-Wilson, 1999; Bennett, 1996). İstanbul’da 1990’lardan itibaren devlet desteği ile özel hastanelerin sayıları artmaya başlamıştır. Öyle ki, 2007 yılında, özel hastanelerin sayısı % 69 olmasına karşın kamu hastanelerinin sayısı % 31’dir. Ancak, kamu hastanelerinin önemli bir kısmının büyük olması nedeniyle, kamu hastanelerinin yatak sayısı % 71 olmasına karşın özellerin yatak sayısı oranı % 29’dur. Başka bir deyiş ile 21.583 kamu hastanesi yatağına karşılık ancak 8.909 özel hastane yatağı bulunmaktadır. İstanbul’un son 50 yıl içinde nüfusunun hızla artmasına paralel bir şekilde diğer sosyal tesislerde olduğu gibi sağlık tesislerinin de sayıları arttırılamamış ve yapılan yatırımlar bilhassa çevre ilçelerde çok yetersiz kalmıştır.

***

Dolayısıyla çok sayıda insan, sağlık ihtiyacını karşılayabilmek için şehir çevresinden, merkezdeki tesislere gelmek için uzun mesafeler katetmek zorunda kalmaktadır. Bu durum, kullanıcılar için hem maddi hem de sağlık açısından problem yarattığı gibi şehir trafiğini de gereksiz yere arttırmaktadır.

İstanbul’da nüfus artışına göre hastane yatağı sayısının artışı incelendiğinde sağlık konusunda yeterince yatırım yapılmadığı ortaya çıkmaktadır.

Örneğin. 10.000 kişiye düşen yatak sayısı 1985 yılında 56 iken (Dökmeci, Dağoğlu ve Tanyolaç, 1994), 2007 yılında 27’ye düşmüştür. Halbuki, sağlık da eğitim gibi halkın öncelikle karşılanması gereken en tabii hakkıdır. Ayrıca, bu yatak sayısının ilçelere dağılımı büyük dengesizlikler göstermektedir.

***

Örneğin, Şişli gibi geliri yüksek olan bir ilçede 10.000 kişiye düşen yatak sayısı 113 iken (65 kamu ve 47 özel olmak üzere), Gazi Osman Paşa gibi gelir seviyesi az olan bir ilçede ise sadece 6 özel hastane yatağı vardır. Bu durum, hem yatak sayısı bakımından çok yetersiz hem de halkın sağlık ihtiyacının karşılanmasının sadece özel hastanelere bırakılması bakımından ne ekonomik ve ne de kalite açısından doğrudur. 10.000 kişiye düşen yatak sayısı İstanbul’un ortalamasının altında olan en az 20 ilçe bulunmaktadır. Ayrıca, İstanbul ortalamasının da yeterli seviyede olmadığı bilindiğine göre durumun ne kadar acil olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu ilçelerdeki yatak sayılarının ihtiyaca göre arttırılması, hem sosyal hizmetlerin şehir içinde dengeli dağılmasını; aynı zamanda son zamanlarda azalmış olan, İstanbul yatak sayısı ortalamasının medeni ülkeler seviyesine yükselmesini de sağlayacaktır.

Bu ihtiyaç sadece sağlık tesisleri için değil, aynı zamanda kültürel tesisler için de söz konusudur. Örneğin kütüphanelerin ve kültür merkezlerinin de sayılarının arttırılması gerekmektedir. Yeterli kütüphanesi ve kültür merkezi olmayan bir şehir 2010 yılında nasıl ‘Dünya Kültür Merkezi’ olabilir?

KAYNAKLAR

Bennett, S.(1997) “The nature of competition among private hospitals in Bangkok,” In Private Health Providers in Developing Countries , Benneth, S., McPake,B., Mills, A. (edl.) London: Zed Press.

Dökmeci, V., Dağoğlu, T., Tanyolaç, N.(1994) “İstanbul health system for year 2000,” Hospital Management International , 53-57, International Hospital Federation.

Dranove, D., White, W.D.(1994) “Recent theory and evidence on competition in hospital markets,” J. Econ. Mgmt. Strat. 3, 169-209.

Gaynor, M., Haas-Wilson, D.(1999) “Change, consolidation and competition in health care markets,” Journal of Economic Perspectives 13, 141-164.

Harding, A., Preker, A.(1999) Innovations in Health Service Delivery: Corporatization in the Hospital Sector , New York: Oxford Univ. Press.

McPake, B.(1996) “Public autonomous hospitals in sub-Saharan Africa: Trends and issues,” Health Policy 35, 155-177.

Nakamba, P., Hanson, K., McPake, B.(2002) “Markets for hospital services in Zambia,” International Journal of Health Planning and Management 17, 229-247.

Tuğba ŞENTÜRK Şehir Plancısı \t\t\t\tProf. Dr. Vedia DÖKMECİ İTÜ Öğr. Gör.